آسیب های کبدی ناشی از مصرف داروها مشکلی ناشایع برای بیماری های کبدی است که می تواند بسیار خطرناک و کشنده باشد.۶٠ درصد از آسیب های کبدی که به دلیل مصرف دارو هستند ناشی از داروهای آنتی بیوتیک و ضد تشنج ها می باشند. آسیب کبدی ناشی از دارو، ۱۰ تا ۱۵ درصد (به ازای هر ۱۰ تا ۱۰۰ هزار نفر بیمار تحت درمان با داروهای نسخه) را شامل می شود
آسیب کبدی ناشی از دارو چیست؟
آسیب کبدی ناشی از دارو، یک شکل ناشایع اما خطرناک و کشنده بیماری کبدی است که با مصرف داروهای نسخه‌ای و غیرنسخه‌ای، مکمل‌های غذایی و داروهای گیاهی مرتبط است.مدیریت آسیب کبدی ناشی از دارو، شامل قطع داروی مسبب آسیب و تجویز ان استیل سیستئین است. نتایج درمانی بسته به داروی مصرفی و آسیب کبدی برجای مانده متفاوتند. تخمین میزان واقعی آسیب کبدی ناشی از دارو دشوار است.به هر حال، مطالعات بالینی پیش از ورود به بازار داروها، برای یافتن میزان شیوع آسیب کبدی ناشی از داروهای مختلف در دست انجام هستند.
چنین به نظر می رسد که آسیب کبدی ناشی از دارو، ۱۰ تا ۱۵ درصد (به ازای هر ۱۰ تا ۱۰۰ هزار نفر بیمار تحت درمان با داروهای نسخه) را شامل می شود. بنابراین، سالانه در حدود ۴۴هزار نفر از مردم آمریکا آسیب کبدی ناشی از دارو را تجربه می کنند. در حدود ۶۰درصد از موارد آسیب کبدی ناشی از دارو، به مصرف داروهای آنتی بیوتیک و ضدتشنج ها نسبت داده شده است.
برنامه LiverTox چیست؟
LiverTox، یک برنامه مطالعاتی و تحقیقاتی است که از سوی انستیتو ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی، کتابخانه ملی پزشکی و شبکه آسیب کبدی ناشی از مصرف داروها ترتیب داده شده است. هدف از این برنامه مطالعاتی، به روز بودن در مورد آسیب های کبدی ناشی از مصرف داروست.
برنامه LiverTox شامل بخش های ذیل می شود:
– بررسی داروها (ساختار شیمیایی آنها، اندیکاسیون های مصرف، دوز پیشنهادی آنها و فواصل مصرف)
– تشریح شکل و چگونگی آسیب کبدی ایجاد شده
– سوابق دارویی و پزشکی بیمار و نتایج آزمایشگاهی
– فهرست مراجع قابل قبول در این زمینه است.
فهرست دارویی DILIrank چیست؟
یک فهرست مرجع دارویی در این زمینه، DILIrankنام دارد و شامل اطلاعات موجود در مورد ۱۰۳۶ داروی مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا با توجه به پتانسیل آنها در ایجاد آسیب کبدی ناشی از مصرف داروست.
نرم افزار eDISH چیست؟
سازمان غذا و داروی آمریکا برنامه نرم افزاری با نام eDISH(مخفف انگلیسی عبارت: ارزیابی مسمومیت شدید کبدی ناشی از مصرف دارو)، برای بررسی تعداد قابل توجه شرکت کنندگان در مطالعات بالینی در این زمینه (با استفاده از ثبت موارد افزایش آنزیم های کبدی یا بیلی روبین کل) ترتیب داده است.
درمان آسیب کبدی ناشی از مصرف دارو:
اصل مدیریت آسیب کبدی ناشی از مصرف دارو، قطع داروی مشکوک در سریع ترین زمان ممکن است.همچنین، چنین بنظر می رسد که قطع سریع دارو موجب به حداقل رساندن سرعت پیشرفت نارسایی حاد کبدی می شود.
کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها، برای هپاتیت های الکلی و هپاتیت های اتوایمیون سودمندند. اما در آسیب های کبدی ناشی از مصرف دارو چندان مورد بررسی قرار نگرفته اند. به هر صورت چنین توصیه می شود که هپاتیت‌های شبه اتوایمیون ناشی از مصرف دارو ، با قطع داروی مشکوک و نیز تجویز کورتیکواستروئیدها مدیریت شود.
ان استیل سیستئین
ان استیل سیستئین، کاربرد اثبات شده‌ای در مسمومیت کبدی ناشی از استامینوفن دارد. اما نقش آن در سایر آسیب های کبدی ناشی از مصرف دارو مشخص نیست. طبق دستورالعمل های بین المللی، ان استیل سیستئین، ممکن است در بزرگسالان مبتلا در مراحل اولیه آسیب حاد کبدی درنظر گرفته شود. اما در مورد خردسالان با آسیب شدید کبدی ناشی از مصرف دارو تجویز نمی شود؛ زیرا در انواع غیرمرتبط با استامینوفن آسیب های کبدی، با افت شانس بقای بیمار مرتبط دانسته شده است.
مرور اطلاعات جمع آوری شده در فواصل ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ میلادی نشان داده که ان استیل سیستئین، در آسیب حاد کبدی غیرمرتبط با مصرف استامینوفن با وقوع کمای درجه ۱ و۲ مرتبط دانسته شده و در نتیجه تجویز روتین آن توصیه نمی‌شود. یک بررسی سیستمیک روی موارد استفاده از ان استیل سیستئین در آسیب های کبدی ناشی از داروی غیرمرتبط با استامینوفن ترتیب داده شده است. ان استیل سیستئین برای نارسایی حاد کبدی غیرمرتبط با مصرف استامینوفن از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا تاییدیه ندارد.
اورسوداکسی کولیک اسید
اورسوداکسی کولیک اسید، در مدیریت بیماران با آسیب کبدی کلستاتیک ناشی از مصرف دارو موثر دانسته شده است. هر چند که اطلاعات موجود در این مورد اندک اند.
کارنیتین
کارنیتین در موارد آسیب کبدی ناشی از مصرف والپروات تجویز می شود. ترکیبات طبیعی مانند سیلیمارین، وزوراترول، کورکومین و جینکو در زمینه مسمومیت کبدی مورد بررسی قرار گرفته اند.هر چند که اطلاعات اولیه در این زمینه ناقص اند.
قانون هیس(Hy s law) اشاره دارد به ابتلا به نارسایی حاد کبدی به دنبال مواجهه با داروهایی که مسمومیت کبدی ایجاد می کنند. طبق قانون هیس، طی یک مطالعه بالینی برای هر ۱۰ بیمار که ثانویه به آسیب هپاتوسلولار به زردی مبتلا می شوند، یک بیمار به آسیب حاد کبدی همراه با کوآگولوپاتی یا انسفالوپاتی مبتلا خواهد شد.
به علاوه، در هر مطالعه بالینی به ازای هر ۱۰ مورد افزایش آنزیم های کبدی به بیش از ۱۰ برابر بالاترین حد طبیعی، یک مورد قانون هیس صادق خواهد بود. در دستورالعمل موجود برای صنایع داروسازی برای ارزیابی مطالعات پیش بالینی روی آسیب کبدی ناشی از دارو، سازمان غذا و داروی آمریکا خطر ابتلا به آسیب کبدی شدید ناشی از مصرف دارو را بر اساس قانون هیس تعریف کرده است.
آسیب کبدی ناشی از مصرف دارو که علت اصلی نارسایی کبدی حاد در آمریکاست، بیش از هپاتیت های ویروسی موجب نارسایی حاد کبدی می شود. نوع آسیب کبدی ناشی از مصرف دارو، در نتایج درمانی آن نقش بسزایی دارد. آسیب کبدی ناشی از مصرف استامینوفن، پیش آگهی بهتری دارد و مدت این آسیب محدود است؛ زیرا در آسیب کبدی ناشی از مصرف دارو در مقایسه با آسیب کبدی با علت ناشناخته، سلول های کبدی زودتر تجدید می شوند.
آسیب کبدی حاد هپاتوسلولار، شایع ترین شکل آسیب کبدی ناشی از داروی ایدیوسنکراتیک است و ۹۰درصد تمامی موارد را شامل می شود و با خطر مرگ و میر ۱۰ تا ۵۰درصدی مرتبط است. در مورد نارسایی حاد کبدی ثانویه به آسیب کبدی ناشی از داروی ایدوسنکراتیک، میزان مرگ و میر ۶۰ تا ۸۰درصد است. آنتی بیوتیک ها(آموکسی سیلین-کلاوونات، تریمتوپریم-سولفامتوکسازول، آزیترومایسین)، بیشترین ارتباط را با ابتلا به آسیب مزمن کبدی ناشی از مصرف دارو دارند.
