امروزه مواد غذایی که برای بدن مضرات زیادی دارد ، در سراسر دنیا رواج زیادی پیدا کرده و همچنین طرفداران زیادی نیز دارد. موادی مانند نیکل و یا کادمیوم برای بدن بسیار مضر هستند چرا که دارای عدد اتمی بالا بوده و تاثیرات مخربی را بر روی بدن دارد.
جیوه، منگنز، سرب، قلع و… ممکن است از طریق غذا، آب، هوا یا حتی از طریق جذب پوستی وارد بدن شوند. در دنیای امروز خیلی بعید به نظر می رسد که بتوان از این فلزات اجتناب کرد، اما باید به خاطر داشت که فلزات جزو اولین و مفیدترین عناصری هستند که توسط انسان کشف شده است.
بسیاری از فلزات سنگین در صنایع مدرن جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده اند. یک اشتباه رایج در مبحث آلودگی فلزات این است که تمام آلاینده های فلزی را بدون توجه به دانسیته ( چگالی یا جرم مخصوص ) آنها در رده فلزات سنگین و سمی جای می دهند. این در حالی است که تنها فلزاتی که دانسیته ای بیشتر از پنج گرم بر سانتی مترمکعب دارند، جزو فلزات سنگین هستند. در واقع چگالی فلزات سنگین پنج برابر آب است.
تاثیر فعالیت های انسانی
در دنیای مدرن از بسیاری فلزات سمی به شکل گسترده ای استفاده می شود. به عنوان مثال فنیل مرکوریک استات یک نوع قارچ کش است که کاربرد نسبتا زیادی دارد یا تترا اتیل سرب که یک ماده افزودنی به بنزین است.
حتی لامپ های کم مصرف استاندارد نیز حاوی۲/۵ میلی لیتر جیوه است. توصیه می شود در مکان هایی که افراد به صورت طولانی مدت در آنها هستند، از این لامپ ها استفاده نشود. در صورت شکستگی نیز به هیچ وجه نباید به آنها دست زد یا هوای آن محدوده را مستقیما تنفس کرد. اگر به هر دلیلی فلزات سنگین وارد خاک شود، ساده ترین تاثیری که می گذارد آن است که مانع رشد گیاهان می شود.
آلوده کننده های فلزی پس از آن که وارد چرخه های طبیعی شوند، نمی توانند مانند سایر آلاینده های آلی از طریق شیمیایی یا فرآیندهای زیستی تجزیه شوند.
پایداری فلزات سنگین در چرخه های طبیعی خطرناک است. به عنوان مثال سال ۱۹۵۳ تاثیر انباشت بیولوژیک جیوه در ماهی های خوراکی فاجعه ای را در ژاپن رقم زد.
راه حل هایی ساده برای پیشگیری از مسمومیت فلزات سمی
چنانکه ذکر شد، اجتناب از تماس با این قبیل فلزات در دنیای امروز امکان پذیر نیست ، اما در هر صورت راه حل هایی نیز برای درمان مسمومیت با فلزات وجود دارد. یکی از ساده ترین راه های معالجه و پیشگیری استفاده از گیاهان است که از قدیم نیز مرسوم بوده است.
دکتر غیاث الدین جزایری در کتاب درمان گیاهی خود می نویسد گیاهان مخصوصا سبزی ها و میوه ها داروهای کم ارزشی هستند که اگر شما آنها را امتحان کنید نه تنها ضرری نخواهید کرد بلکه منافع زیادی نیز برای شما به ارمغان آورده خواهد شد، اما گیاهان چگونه می توانند از مسمومیت با فلزات جلوگیری کنند ؟ فرآیندی شیمیایی است که در آن یک ترکیب شیمیایی با یک یون فلزی ترکیب می شود و آن را به صورت محکم نگه می دارد. این فرآیند « کی لیت شدن » نام دارد. موادی که چنین خصوصیتی دارد در درمان با مسمومیت فلزات به کار می رود.
تحقیقات نشان داده که پکتین یا ژلاتین گیاهی که در اغلب میوه ها و سبزیجات وجود دارد، می تواند در فرآیند « کی لیت شدن » فلزات سنگین و سایر آلاینده هایی که در خون انسان مشاهده می شوند ؛ نقش موثری ایفا کند. بدن انسان از این طریق می تواند براحتی آلاینده های مذکور را به وسیله مجاری ادرار دفع کند.
سیب سبز، کلم، موز، چغندر، انگور، هویج و مرکبات بهترین منبع پکتین است. گشنیز یکی از بهترین مواد غذایی برای دفع فلزات سمی همچون جیوه، آلومینیوم و سرب از بدن است. دانشمندان بر این باور هستند که این سبزی شگفت انگیز می تواند از موانع خونی مغز براحتی عبور کند و فلزات سنگین و سمی را از آن خارج کند.
دکتر روبرت اتکینز یک پزشک و کاردیولوژیست مشهور است که در فاصله سال های ۱۹۳۰ تا ۲۰۰۳ زندگی می کرد. رژیم غذایی که وی توصیه کرده بسیار در عالم طب شهرت دارد.
وی معتقد است مصرف ۴۰۰ میلی گرم گشنیز در روز می تواند به آسانی و تنها در ظرف دو هفته فلزات سنگین و سمی را که در بدن انباشته شده اند از بدن دفع کند. جعفری، سبزی دیگری است که در دفع جیوه از بدن بسیار موثر عمل می کند. بروکلی و انواع کلم ها نیز حاوی مقادیر زیادی آنتی اکسیدان است. آنتی اکسیدان ها می توانند تولید آنزیم هایی را که از بدن سم زدایی می کنند، افزایش دهند. غذاهای غنی از سولفور نظیر پیاز و سیر در حذف سرب از بدن موثرند و به همین دلیل است که مصرف آنها در زمان آلودگی هوا و خصوصا وارونگی بشدت توصیه می شود.
گل کلم، تخم مرغ، جوانه گندم، بروکلی و هویج نیز غنی از سولفوراست. این مواد تاثیر بسزایی در حذف فلزات سنگین از بدن بر عهده دارند. در عین حال آمینواسیدها عوامل « کی لیت شدن » طبیعی است.
آمینواسیدها از پروتئین هایی نظیر تخم مرغ و ماهی به دست می آیند. تحقیقات نشان می دهد که محرومیت از پروتئین ها باعث می شود میزان آنزیم های گوناگون کبد بشدت کاهش پیدا کند. بسیاری از آنزیم هایی که کبد تولید می کند در دفع فلزات سمی از بدن نقشی حیاتی دارند. دکتر جزایری در کتاب درمان گیاهی کاسنی، کاهو، انواع پونه، اندیو ( نوعی کاسنی ) و ریواس را برای نوسازی سلول های کبدی توصیه کرده. بدن انسان ترکیب شیمیایی به نام آلفالیپوئید اسید را می سازد.
مقادیر بسیار اندکی از اسفناج، بروکلی، نخود فرنگی، جوانه گندم، سبوس برنج و حتی گوشت حاوی این ترکیب است. دکتر لین پاتریک که متخصص در زمینه طب طبیعی است و در زمینه درمان از مسمومیت فلزات سنگین تحقیقات گسترده ای انجام داده است، می گوید که آلفالیپوئید اسید می تواند از موانع خونی و مویرگی مغز عبور کند و فلزات سنگین را به دام بیندازد و در نهایت آنها را دفع کند.
دکتر پاتریک معتقد است با همین ترکیب شیمیایی می توان جلوی بسیاری از تخریب های سلولی گسترده را در مغز گرفت.
آلومینیوم ؛ یک مورد استثنا
آلومینیوم یک یون مثبت سه ظرفیتی است که در بافت های اغلب حیوانات و گیاهان وجود دارد. حتی آب های طبیعی نیز مقادیری از این فلز را در خود دارند. آلومینیوم سومین عنصر غالب و فراوان ترین فلزی است که در پوسته زمین وجود دارد. جالب است که آب تصفیه شده شهری نیز اغلب، غلظت های بیشتری از این ماده را در خود دارد چرا که اغلب از آلومینیوم برای تصفیه آب استفاده می کنند. به دلیل واکنش پذیری بالا، این عنصر معمولا در طبیعت به صورت ترکیب با عناصر دیگر یافت می شود.آلومینیوم یک فلز سنگین نیست، اما به آسانی از طریق مواد افزودنی غذاها، داروهای ضد اسید معده، آسپرین های بافر، داروهای قابض، بکینگ پودرها، اسپری های بینی، واکسن ها، آلومینیوم فویل ها و ظروف غذای آلومینیومی وارد بدن می شود. مقادیر ناچیز آلومینیوم در رژیم های غذایی جای نگرانی ندارد، اما از طرفی مسمومیت به آن نیز شایع و خطرناک است. این عارضه اغلب در بیمارانی که خون آنها دیالیز می شود، شایع است. دانشمندان، آلومینیوم را فلزی می دانند که بالقوه می تواند سمی باشد. مسمومیت با آلومینیوم منجر به سه اختلال عمده خواهد شد : بیماری های استخوانی، اختلال های مغزی و عصبی و در نهایت کم خونی. بدن انسان روزانه بین پنج تا ده میلی گرم از این عنصر را به طرق مختلف دریافت می کند. در افرادی که کلیه های آنها عملکرد عادی دارد، میزان سروم آلومینیوم معمولا کمتر از شش میکروگرم در لیتر است.
