دوران بعد از زایمان و شیردهی از مهم ترین روزهای زندگی یک مادر است. در این دوران اگر مادر حواسش به خورد و خوراکش باشد و بدون استرس و ناراحتی بهترین شیر را به نوزادش بدهد می‌تواند سلامت فرزندش را تضمین کند.

اما قبل از شروع دوران شیردهی دوره نفاس یا همان خونریزی‌های طبیعی بعد از زایمان وجود دارد که باید با رعایت نکات لازم این دوره طی شود، پس می توان گفت هر زنی بعد از زایمان دو مرحله مهم از جمله نفاس و شیردهی را تجربه می‌کند که با رعایت نکات ریز می‌تواند آن را به بهترین صورت پشت‌سر بگذارد.  دکتر مژگان تن‌ساز، متخصص طب سنتی، در‌باره بایدها و نبایدهای دوران بعد از زایمان بیشتر توضیح می‌دهد.

نفاس یا خونریزی بعد از زایمان

نفاس هم به دوران پس از زایمان می‌گویند و هم  به خونی که حین زایمان (سزارین یا طبیعی)، مادر ازدست داده است که شبیه خون عادت ماهانه است. به قول حکمای طب سنتی «وقتى که اولین جزء بچه از شکم مادر بیرون مى آید هر خونى که زن مى بیند، اگر پیش از ده روز یا سر ده روز قطع شود، خون نفاس است و زن را در حال نفاس (نفساء) مى گویند.» معمولا مادری که پسرزاییده انتظار داریم بین ۲۵ تا ۳۰روز خونریزی داشته باشد و اگر دختر زاییده بین ۳۵ تا ۴۰روز خونریزی داشته باشد.

خون زیادی دفع کرده‌اید یا کم؟

خونریزی دوران نفاس (یعنی بعد از زایمان) مانند خونریزی‌های دوران عادت ماهانه است؛ یعنی باید در حد طبیعی باشد. البته احتمال دارد کمتر از حد طبیعی یا بیشتر از حد طبیعی، یک خانم بعد از زایمان خونریزی داشته  باشد. اگر خونریزی به اندازه طبیعی باشد که نیاز به انجام کار خاصی نیست، چرا‌که باید این خون دفع شود، اما اگر کمتر یا بیشتر از حد طبیعی باشد در طب سنتی توصیه می‌شود تدابیری انجام شود، چرا‌که اگر زیادتر از حد طبیعی باشد ممکن است منجر به ضعیف شدن قوای جسمانی بدن مادر شود، حتی در درصد کمی احتمال مرگ مادر به علت خونریزی زیاد وجود دارد، بنابراین توصیه می‌شود در این شرایط از غذاهای خون‌ساز یا حتی بندآورنده خون بیشتر استفاده شود.

البته داروها و مواد غذایی زیادی وجود دارند که دارای این مزیت هستند؛ اما در این مطلب سعی می‌شود به مواد غذایی اشاره شود که قابل دسترس‌ مردم باشند.  آب گوشت گوسفند یا پرندگان از‌جمله بلدرچین، کبک و… جزء غذاهای مقوی هستند که توصیه می‌شود در این دوران مورداستفاده قرار بگیرند، اما اگر می‌خواهید علاوه بر خاصیت گفته شده تقویت‌کننده رحم هم باشند، بهتر است به این گوشت‌ها یا حتی خورش‌هایی که از این گوشت‌ها تهیه می‌شوند، دارچین اضافه کنید. حتی خوردن خرما یکی از مهم‌ترین نکته‌های غذایی که نه‌تنها روی تقویت جسمی زنان تاثیر بسزایی دارد، بلکه روی شیردهی مادر هم اثرات مثبتی را به‌همراه دارد.

چه گیاه دارویی به کارتان می‌آید؟

اگر خونریزی در دوران نفاس یک زائو کم باشد اتفاق خوبی نیست و باید سعی کرد میزان خونریزی را به حد تعادل رساند. در طب سنتی می‌توان با مصرف بعضی داروهای گیاهی این مشکل را برطرف کرد اما برای تجویز حتما باید بیمار به پزشک مراجعه داشته باشد زیرا میزان خونریزی و شرایط مادر بررسی می‌شود  و طبق شرح حال دارو و دوز دارو توسط متخصص تجویز می‌شود.

همچنین نکته دیگر این است مصرف خودسرانه هر دارو به‌خصوص داروهای گیاهی در این دوران توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است بعضی از این  داروها در شیر مادر ترشح شود و روی نوزاد تاثیرات سوئی داشته باشد، اما می‌توان برای تعدیل درمان خونریزی و حتی افزایش شیر به رازیانه اشاره کرد که قطره‌های شیرافزای آن در بازار موجود است و بعضی خانم‌ها استفاده می‌کنند. البته تدابیر دیگری هم برای دفع خون مانده در رحم مادر وجود دارد که تحریک به عطسه است، البته باید به این نکته هم اشاره کرد فردی که لاغر و ضعیف است نباید انتظار داشته باشد که خون زیادی دفع کند، یعنی اگر خونریزی این دوران برایش کم باشد نیازی به انجام تدابیر متفاوت برای دفع خون بیشتر نیست.

 با روغن‌های گرم آشتی کنید

یکی از مشکلاتی که در دوران نفاس ممکن است سراغ مادر بیاید، درد رحم است که یکی از عمده‌ترین علت‌های درد رحم رسیدن سرما به رحم و اندام تناسلی مادر است، به‌همین دلیل بهتر است مادر برای مدتی این نواحی را گرم نگه دارد که می‌تواند از چند روش استفاده کند یا در آب نیمه گرم بنشیند یا از حوله گرم استفاده کند یا آن نواحی را با پوشش‌های گرم ببندد. حتی استفاده از روغن‌های گرم مثل روغن شوید می‌تواند در درمان درد این نواحی موثر باشد که توصیه می‌شود روزانه توسط این روغن‌ها شکم و ناحیه تناسلی خود را به مدت ۱۵ الی ۲۰‌دقیقه ماساژ بدهد.

بعد از زایمان این شربت‌ها را بنوشید
انواع شربت‌هایی که می‌توان در دوره نفاس استفاده کرد شربت عسل، شربت به (‌حتی خورش به هم می‌تواند در این دوران موثر باشد) یا حتی شربت به لیمو هستند که این شربت‌ها جزء شربت‌های خون‌ساز هستند که باعث تقویت رحم مادر هم می‌شوند. غیر از شربت‌های نام برده شده آب هویج و آب سیب هم بهتر است در این دوران بیشتر مورد مصرف مادران قرار بگیرد.