با سرد شدن هوا کم کم مزاج افراد نیز تغییر می کند و دیگر غذا هایی که در فصل گرم لذت بخش بود دیگر در این فصل نمی چسبد. همچنین بهتر است با تغییر فصل غذا هایی بخورید که استفاده از آنها شما را درمقابل ابتلا به بیماری های فصلی مقاوم می کند.
هوا که سرد می شود بوی لبو و باقلای پخته در کوچه و بازار آدم را از خود بیخود می کند، سوپ و آش بیشتر می چسبد و دوست داری دائم شکلات و انواع مغز بخوری…
نمی دانم چرا مدام به مادرم می گویم مامان باقلاپلو و ماکارونی و لوبیا پلویت را چرب تر کن! سرکار میلم بیشتر به چای می کشد تا آب و با اینکه در زمستان و تابستان دیگر در میوه فروشی ها تفاوت چندانی بین انواع میوه ها وجود ندارد، تنها دوست دارم نارنگی و پرتقال بخورم. برخی عادت های غذایی مان در این فصل ها مناسبند اما برخی دیگر باعث می شوند نزدیک به سال نو، عزا بگیریم که حالا این همه اضافه وزن را چطور می خواهیم کم کنیم. در گفت وگویی با دکتر سعید حسینی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران از اصول تغذیه صحیح در فصل های سرد سال پرسیدیم.
مصرف چه نوع موادغذایی را باید در فصل سرما افزایش دهیم؟
رژیم غذایی در فصل های مختلف سال تغییر چندانی نمی کند. به طور کلی، افراد باید برای دریافت تمام موادمغذی، در همه فصول ۵ گروه غذایی را به طور متناسب و کافی دریافت کنند اما در فصل سرما، مصرف خوراکی هایی که بتواند سیستم ایمنی را تقویت کند اهمیت بیشتری دارد. وقتی در معرض سرما قرار می گیریم، مژک های مجاری تنفسی مان کارایی خود را تا حدی از دست می دهند و با قرارگرفتن در معرض عوامل میکروبی نمی توانند مقاومت بالایی نشان دهند و آنها را دفع کنند. از سوی دیگر، چون در فصل های سرد معمولا در فضا های بسته قرار داریم اگر فردی مبتلا به آلودگی میکروبی یا ویروسی باشد به سرعت به آن مبتلا می شویم، پس تقویت سیستم ایمنی در این فصل اهمیت بالایی دارد. از جمله مواد غذایی که سیستم ایمنی مان را تقویت می کنند، می توان به میوه و سبزیجات تازه (به ویژه مرکباتی مثل لیموشیرین، پرتقال، هندوانه و گوجه فرنگی) به دلیل داشتن ویتامین C، ماهی به دلیل داشتن امگا ۳ و گوشت و حبوبات به دلیل داشتن روی اشاره کرد. غیر از این، مصرف آب و مایعات به ویژه مایعات حاوی ویتامین C مثل آب لیمو و آب تازه مرکبات نیز توصیه می شود زیرا هرچه ترشحات درون بدن در این فصول رقیق تر باشد و زودتر از بدن تخلیه شوند، بهتر است.
اما در فصول سرد سال، افراد میل کمتری به نوشیدن آب یا مایعات خنک دارند و میزان مصرف نوشیدنی های گرم مثل چای، قهوه و شیر بیشتر می شود. آیا مصرف این مایعات هم مفیدند؟
تا حدودی. آب بدن را باید در این فصول هم از طریق میوه و سبزی هم سایر نوشیدنی ها تامین کرد. البته برخی نوشیدنی ها در عین اینکه میزان آب بدن را بالا می برند، دفع را هم زیاد می کنند مثل قهوه یا نوشیدنی های کولادار. وقتی دفع بیشتر شد به این معنی است که مایع مصرف شده نیاز بدن را تامین نمی کنند. چای غلیظ و نوشابه های کولادار جزو نوشیدنی هایی است که در این فصول چندان توصیه نمی شوند. به جای آن بهتر است چای کمرنگ بنوشیم که هم بدن را گرم می کند و هم دفع ادراری کمتری به همراه دارد.
در سرما معمولا طرفداران آجیل، شکلات و غذاهای پرچرب نیز بیشتر می شوند. این موضوع با سردی هوا در ارتباط است؟
چون شب های پاییز و زمستان بلندتر هستند، طبیعتا شب نشینی ها هم بیشتر است و در این مهمانی ها معمولا تنقلات بیشتر خورده می شود. مساله ای که باید به آن توجه کرد اینکه زمستان برای کسانی که بیشتر در معرض سرما هستند نیاز به انرژی را افزایش می دهد اما در شرایط فعلی که برای اغلب افراد در خانه و محل کار دمای مناسب تامین می شود، نیاز به کالری افزایش پیدا نمی کند و افراد احتیاجی به مصرف خوراکی های پرکالری ندارند و مصرف این خوراکی ها فقط باعث چاقی و اضافه وزن می شود. در چنین مواردی گرایش به مصرف غذاهای شیرین و چرب جنبه روانی و عادتی دارد و مربوط به نیاز فیزیولوژیک بدن نیست. درگذشته اگر این کار نیاز بود، الان تنها یک عادت است که باید آن را تغییر دهیم.
با توجه به کوتاه شدن روزها آیا لازم است تغییری در تعداد وعده های اصلی یا میان وعده هایمان بدهیم؟
کوتاه شدن روزها در فصل سرما باعث نمی شود که وعده های اصلی غذا را کم کنیم. نکته مهم این است که وعده شام حداقل ۲ یا ۳ ساعت قبل از خواب خورده شود و اگر افراد به دلیل تاریک شدن هوا و کوتاه شدن روز می خواهند زودتر بخوابند، بهتر است زودتر شام بخورند زیرا کوتاه بودن فاصله بین خوردن شام و زمان خواب، مشکلات گوارشی را به دنبال خواهد داشت. به این ترتیب، می توانیم به دلیل بلند?بودن شب ها، شام را حوالی ساعت ۸ بخوریم تا سنگین نخوابیم و میان وعده صبح و عصر را به شب منتقل کنیم تا اگر شب نشینی داشتیم کالری زیادی دریافت نکنیم و دچار اضافه وزن نشویم.
