آرتروز یا همان استئوآرتریت به معنی ساییدگی مفصل و درواقع تخریب مفصلی است که از علائم آن می‌توان به تغییر شکل مفصل، درد و محدودیت در تحرک مفصل اشاره کرد.
بدون شک آرتروز شایع‌ترین نوع بیماری‌های ارتوپدی بوده و مفصل زانو شایع‌ترین محل مبتلابه این بیماری است. در چنین بیماری‌هایی برای تأثیر مثبت درمان، بیمار باید نقش اساسی خود را در بهبود بیماری بپذیرد، بنابراین هرچه دانش بیمار درباره بدن خود و نوع مشکلی که دارد بیشتر باشد، بهتر می‌تواند روش‌های درمانی را بپذیرد و روند درمان را بهبود بخشد.
مشکل عمده در بیماری آرتروز زانو، غضروف مفصلی است که البته پس از مدتی استخوان آن مفصل هم دچار مشکل می‌شود و امکان درگیری برای کلیه مفاصل وجود دارد ولی شایع‌ترین مفاصلی که درگیر می‌شوند، مفاصل انگشتان دست و پا، زانو، ران‌ها و ستون فقرات هستند. به‌طور معمول این بیماری، در افراد بالای ۴۵ سال بروز می‌کند.
مفاصل به‌دلیل فعالیت‌های مداوم روزانه در خطر ضربه و آسیب قرار دارند، این موضوع باعث آسیب غضروف‌های مفصلی می‌شود. این آسیب‌ها تا حد امکان به وسیله بدن ترمیم و بازسازی می‌شوند؛ این به آن معنی است که در طول عمر یک انسان، مفاصل بدن، به‌طور دائم، در یک پروسه آسیب‌دیدن و ترمیم‌شدن قرار دارند.
اما گاهی میزان شدت آسیب‌های مفاصل بیشتر از میزان قدرت ترمیمی بدن است یا قدرت ترمیمی بدن به دلایلی تضعیف می‌شود، به‌طوری که بدن نمی‌تواند حتی آسیب‌هایی با شدت معمول را ترمیم کند. در این شرایط است که غضروف مفصلی آسیب‌دیده به مرور زمان تخریب و این روند باعث آغاز بیماری آرتروز در فرد می‌شود.
در این بیماری ابتدا سطح غضروف لایه لایه و تضعیف شده و در نتیجه با هر آسیبی بخشی از غضروف از بین می‌رود تا اینکه به مرور زمان ضخامت غضروف کاهش می‌یابد. کاهش ضخامت غضروف از علائم اولیه آغاز بیماری آرتروز است که در عکس‌های رادیولوژیک به صورت افت در فاصله مفصلی دیده و گزارش می‌شود.
از جمله شایع‌ترین علائم آرتروز محدودیت در تحرک و قابلیت انعطاف مفاصل مبتلاشده نبود تب، قرمزی یا گرما در موارد درگیری مفصل، تورم در مفصل درگیر مخصوصا در مواردی که مفاصل انگشتان دست درگیر شده باشند، صدای ساییده‌شدن همراه با تحرک مفاصل مبتلاشده، خشکی و درد در ناحیه مفصل مخصوصا کمردرد، تشدید درد با تغییر آب و هوا (افزایش سرما و رطوبت هوا باعث افزایش شدت درد می‌شود) و تغییر شکل مفصل هستند.
همچنین ازدیاد وزن (چاقی)، آسیب‌دیدن مفصل، فعالیت‌هایی که به مفاصل فشار می‌آورند مانند فوتبال، رقصیدن، و قالی‌بافی، اعمال فشار به مفاصل به‌دلیل فعالیت‌های زیاد، بالارفتن سن و نشستن طولانی‌مدت، فاکتورهای افزایش‌دهنده خطر ابتلا به آرتروز زانو هستند.
برای پیشگیری از ابتلا به آرتروز پیشنهاد می‌شود افراد وزن بدن را در حد متناسب با قد (به‌طور تقریبی وزن ایده‌آل؛ اندازه قد منهای ١٠٠) نگه داشته، نرمش‌های کششی را به صورت روزانه و مرتب در برنامه خود بگنجانند، از فعالیت‌های فیزیکی مناسب غافل نشده و از فعالیت‌هایی که باعث ایجاد آسیب به مفصل می‌شوند، مخصوصا بعد از ۴٠سالگی به‌شدت خودداری کنند و مصرف روزانه شیر تازه را فراموش نکنند. لازم به یادآوری است آرتروز علاوه بر پایین‌آوردن کیفیت زندگی گاهی اوقات باعث لنگیدن فرد می‌شود، همچنین از آنجایی که مفصل آسیب‌دیده دردناک است، کمتر به کار گرفته می‌شود و در نتیجه تضعیف عضلات پیرامون آن مفصل رخ می‌دهد. بروز شکستگی در استخوان ساق پا (استخوان تیبیا)، آرتریت عفونی یا همان عفونی‌شدن مفصل بر اثر عوامل میکروبی، فشار بر پشت زانو که می‌تواند منجر به آسیب این ناحیه شود و تغییر شکل مفصل زانو و در نتیجه بی‌ثباتی شدید آن، ازجمله پیامدهای ناخوشایند آرتروز است.
*متخصص ارتوپد و عضو انجمن ارتوپدی
منبع: شرق دیلی
