در فصل بهار چون فصل شکوفه دادن درختان و سرسبزی طبیعت است، بشر هم تمایل دارد زیادتر استراحت کنند و احساس خواب آلودگی به سراغشان می آید، چون که خیلی از آن‌ها بی آنکه خودشان دوست داشته باشند مبتلا به خواب آلودگی بهاری می‌شوند. کسالت بهاری از دیدگاه پزشکی بیماری محسوب نمی‌شود، بلکه این حالت ناشی از تغییرات بدن به واسطه گذر از فصل زمستان به فصل بهار است.
این تغییرات تنها مختص انسان نیست، بلکه در میان جانوران نیز تغییرات چشمگیری در این زمینه مشاهده می‌شود. کافی است نگاهی به پرندگان بیندازیم؛ اغلب پرندگان بر خلاف دیگر ماه‌های سال، به ناگاه در اوایل اسفند یا ساکت می‌شوند یا به ندرت آواز می‌خوانند.
دانشمندان تحقیقات بسیاری را به منظور کشف علل تغییر وضعیت و دگرگونی احساسات در انسان‌ها و جانوران در فصل بهار انجام داده‌اند. آن‌ها با مطرح کردن این پرسش که آیا دلیل این تغییر وضعیت، بلند بودن روزهاست یا خیر، دست به آزمایش‌های متعددی زدند. دانشمندان دریافتند که دو نوع هورمون در این رابطه نقش بسیار مهمی دارند: هورمون «ملاتونین» که هورمون خواب نیز نامیده می‌شود و هورمون «سروتونین» یا هورمون نشاط که شادی‌آور بوده و ترشح آن موجب ایجاد تحرک و انرژی در بدن می‌شود. هورمون ملاتونین توسط هیپوفیر در مغز تولید می‌شود و همان گونه که اشاره شد، هدایت ریتم خواب و بیداری انسان بر عهده این هورمون است.
میزان بالای ملاتونین در بدن فعالیت جسم را کاهش داده و میزان نشاط و سرحالی را پایین می‌آورد، اما در طول روز و ساعات روشن سروتونین (هورمون شادی) بیشتری تولید می‌شود و این هورمون میزان فعالیت جسم را بالا برده و نشاط و احساس شادی را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
1 تا 2 ساعت گردش در هوای آزاد بعد از طلوع خورشید می‌تواند به ترشح بیشتر سروتونین در فاصله زمانی کوتاه‌تر کمک کند که نتیجه آن افزایش نشاط در بدن و رفع خستگی و کسالت است.
دانشمندان همچنین معتقدند، تغییرات شدید آب و هوایی باعث نیاز بیش از حد معمول انسان به خواب در فصل بهار می‌شود. رگ‌های خونی بدن انسان به خوبی قادرند با هرگونه دمایی خود را وفق دهند. بر این اساس رگ‌های بدن در فصل گرما گشاد و در سرما دوباره تنگ می‌شوند. با این وجود رگ‌ها نمی‌توانند در بهار به حد کافی و با سرعت مورد نیاز، خود را با تغییرات سریع و نسبتا شدید آب و هوایی تطابق دهند که نتیجه این حالت ایجاد سرگیجه و سردرد در انسان است. از سویی دیگر، بدن انسان در فصل بهار به شدت نیازمند تامین انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند آهن است، چرا که کمبود این ماده مهم حیاتی، خون‌سازی را دچار اختلال کرده و به دنبال آن روند تامین اکسیژن مورد نیاز بدن مختل می‌شود که نتیجه آن خستگی، ضعف و افت کارایی بدن است.
برای درمان خواب آلودگی خرما بخورید
از امام رضاعلیه السلام روایت شده که ایشان بر سر سفره‌ای که سبزی تازه در آن وجود نداشت، نمی‌نشستند. همان‌طور که می‌دانید فیبر موجود در سبزی‌ها برای آرامش اعصاب و از بین بردن تنش‌های عصبی بسیار مهم است.
رقیه اسدی از پزشکان عمومی اظهار داشت: برای برطرف شدن خواب آلودگی همچنین میتوانید بعد از طلوع خورشید پیاده‌روی کنید. همچنین تنفس هوای پاک صبحگاهی، روح را سرزنده می‌کند و موجب نشاط می‌شود. وی ادامه داد: از نظر علمی نیز ثابت شده است که پیاده‌روی در هنگام صبح موجب افزایش هورمون سروتونین می‌شود که همان هورمون ایجاد کننده شادی در بدن است.
این پزشک یادآور شد خواب آلودگی در فصل بهار را می‌توان با مصرف خوراکی‌هایی که ویتامین B دارند نیز برطرف کرد. مصرف خوراکی‌هایی که حاوی آهن هستند مانند حبوبات، سبزی‌ها، گوشت، برگه‌زردآلو، گروه لبنیات مانند ماست و شیر بدون چربی، سبوس گندم و نخودفرنگی هم خستگی را برطرف می‌کند. توصیه شده در بهار خرما بیشتر میل کنید. این ماده خوراکی دارای 13ماده حیاتی از جمله فسفر و پتاسیم بوده که برای تقویت اعصاب و معده موثر است.
همچنین از امام صادق علیه السلام نقل شده که انجیر و آلو را در فصل بهار فراموش نکنید؛ زیرا کلید درمان بسیاری از بیماری‌های اعصاب است. همچنین این امام معصوم(ع) توصیه کردند برای آرامش روح و تقویت آن سیب را ببویید و سپس میل کنید.
راهکارهایی برای از بین بردن خواب آلودگی
ورزش های سبک، مصرف ویتامین ث، مصرف 2 لیتر آب در روز و مصرف سبزیجات و میوه جات تازه سبب سازگاری بدن با این فصل است. خواب کافی ولی نه بیش از اندازه، در رفع کسالت موثر است. زیرا خواب زیاد قشر مغز را بی‌حس می‌کند و باعث خواب آلودگی بیشتر می شود. به همین دلیل است که هر قدر فرد بیشتر بخوابد، بیشتر احساس کسالت و خواب آلودگی می کند. شستن دست و صورت پس از بیدار شدن با آب سرد بسیار مهم است و داشتن تحرک بدنی هم به فرد در رفع کسالت کمک می کند.
پرورش گل و گیاه در یک باغچه کوچک و یا نگهداری از گلدان و همزیستی با گیاهان هم در رفع این اختلال بسیار موثر است.
چرت 15 دقیقه‌ای بین روز بسیار مفید است. قبل از رفتن به رختخواب غذای پرحجم مصرف نکنید. پس از خواب نیز یک دوش آب ولرم در رفع خواب آلودگی و کسالت موثر است.
عوامل جسمانی (فیزیولوژیک)
تنظیم خواب: خواب به موقع، خواب اول شب، خواب به اندازه نیاز و خواب با شکم خالی و پرهیز از خواب بین الطلوعین.
رعایت برنامه غذایی: خوراک سالم و حلال، سبزیجات و صیفی‌جات، خوراکی‌های طبیعی، شام سبک و پرهیز از خوراکی‌های مصنوعی و چرب، پرخوری، بدخوری.
ورزش: مانند ورزش صبحگاهی، کوه، شنا و غیره.
حجامت یا اهدای خون: که علاوه بر تأمین سلامتی از غلظت خون می‌کاهد.
توجه به فضای محیط: مانند رنگ روشن، نور کافی، درجه حرارت متناسب، بوی مطبوع، زیبایی محیط، گل و گیاه و فضای سبز و رعایت بهداشت فردی، نظافت بدن و لباس و محیط، رعایت نظم و آراستگی فردی و محیط پیرامون و پرهیز از شلختگی و اقدام برای درمان بیماری‌ها و حفظ سلامت از جمله عفونت چشم که مستقیما موجب خواب آلودگی و کسالت است می‌تواند در رفع کسالت و خستگی فصل بهار موثر باشد.
عوامل غیر جسمی و غیرمادی
دعا و درخواست طراوت روحی از خدای متعال. معاشرت با انسان‌های سرزنده، با نشاط و موفق، ارتباطات اجتماعی و هم‌صحبتی با دیگران، تفریح و استفاده از لذائذ حلال.، استقبال از برنامه‌های رقابتی، حضور در جمع و فعالیت‌های جمعی و طراحی برنامه‌های گروهی؛ استحکام عمل، پرهیز از معاشرت با انسان‌های سست و بی‌رمق و پرهیز از عزلت و انزوا و گوشه‌گیری می‌تواند در رفع کسالت بهاری موثر باشد.
بهار فصل رشد و شکوفایی طبیعت است، همیشه شاداب و سرزنده باشید.
منبع : fifaday.ir
