سالمندان بیش تر از هرکسی احتیاج به مراقبت دارند ، چرا که توانایی های بدن آنها کاهش یافته و همچنین بسیاری از افراد در سنین بالا دچار بیماری های گوناگون می شوند به همین جهت اینکه آنها چه غذایی بخورند بسیار مهم و حائز اهمیت است.
سالمندی دوره ای طبیعی از زندگی است؛ دوره ای مانند کودکی، نوجوانی و جوانی که باید به بهترین شکل بگذرد. بنابراین اول از همه باید نگرش مان را تغییر دهیم و سالمندی را برابر با ناتوانی و بیماری ندانیم؛ چراکه در این دوران هم اگر با شناخت ویژگی های طبیعی دوره سالمندی، به فکر حفظ سلامت باشیم، مشکل چندانی نخواهیم داشت.
در این میان یکی از ساده ترین موضوعاتی که معمولا برای حفظ سلامت مورد توجه قرار می گیرد، نوع تغذیه و رژیم غذایی فرد است؛ این که چه غذاهایی بخورد و کدام یک را از رژیم غذایی اش حذف کند؟
البته با توجه به حساسیت دوران سالمندی و اهمیت حفظ سلامت پدربزرگ ها و مادربزرگ ها، پیروی از یک رژیم غذایی صحیح و مناسب در این سال ها مهم تر خواهد بود؛ در واقع وقتی فرد به دوره سالمندی می رسد، سلول های بدن هم روند پیری را طی کرده و ممکن است کارایی و توانمندی ها در مقایسه با گذشته، کاهش یابد. بنابراین سالمندان در این دوره با مسائل مختلفی روبه رو می شوند که البته با تغذیه صحیح حداقل می توان شروع این مشکلات را به تعویق انداخت.
یکی از مسائل مهمی که در مورد سلامت سالمندان مطرح می شود، مصرف داروهای متعدد و مختلف در طول روز است؛ این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که بسیاری از این داروها موجب ایجاد اختلالاتی در جذب مواد مغذی شده و به همین دلیل می تواند منجر به بروز کمبودهای تغذیه ای شود. علاوه بر این موارد، این مساله ممکن است عاملی برای ایجاد مشکلات مختلف دستگاه گوارش نیز باشد.
اختلالات گوارشی در سالمندان
اختلالات و بیماری های دستگاه گوارش در ناحیه معده و روده، از مشکلات شایعی است که سالمندان با آن روبه رو هستند؛ یکی از این موارد، کاهش ترشح اسید معده و به دنبال آن کاهش تولید ماده ای است که در جذب ویتامین B۱۲ نقش دارد. بنابراین می توان گفت کمبود ویتامین B۱۲ از جمله عوارضی است که در دوران سالمندی رخ می دهد. ویتامین B۱۲ نقش بسیار مهمی در سلامت فرد ایفا می کند و چنانچه کسی با کمبود این ویتامین روبه رو شود، گزگز نوک انگشتان دست و پا را تجربه خواهد کرد؛ این مساله می تواند موجب تشدید مشکل افرادی شود که آرتروز دارند یا با مشکلات عصب عضلات درگیر هستند.
جذب آهن و کلسیم هم در سالمندان معمولا با اختلال روبه رو شده و به همین دلیل باید بررسی های لازم در این زمینه انجام شود تا در صورت نیاز این افراد از مکمل استفاده کنند؛ البته بیشتر خانم ها در دوران سالمندی، مکمل کلسیم را دریافت می کنند ولی به دلیل اختلالاتی که در بدن سالمندان ایجاد می شود، ممکن است آقایان هم به این مکمل ها نیاز پیدا کنند.
خداحافظی با دندان ها
مشکلات دهان و دندان از دیگر مسائلی است که بیشتر سالمندان با آن مواجه هستند؛ در واقع، به دلیل این که این افراد ممکن است دندان های شان را از دست داده یا دچار مشکلاتی در لثه شده باشند، معمولا جویدن غذا برای آنها دشوار خواهد بود. بنابراین مواد غذایی را باید با دقت بیشتری برای این گروه انتخاب کنیم تا در حدامکان، نیاز به جویدن زیاد نداشته باشد و راحت بلعیده شود؛ به عنوان نمونه می توان به مصرف میوه های پخته به جای میوه های خام و سبزی های ریزشده اشاره کرد. در مورد گوشت ها هم بهتر است از انواعی استفاده کنید که راحت تر جویده می شود؛ مثلا گوشت قرمز نه تنها دیرهضم است، بلکه به جویدن زیادی هم نیاز دارد ولی گوشت ماهی و پس از آن گوشت مرغ هم هضم راحتی داشته و هم آسان تر جویده می شود. علاوه بر این، به سالمندان توصیه می کنیم برای پیشگیری از بروز مشکلات لثه به مقدار کافی از منابع ویتامین C مانند مرکبات، انواع سبزیجات و میوه ها مثل انگور، فلفل و توت فرنگی استفاده کنند.
سالمندان معمولا از مشکل نفخ در دستگاه گوارش هم شکایت می کنند که برای بهبود این شرایط باید مصرف مواد نفاخ مانند حبوبات، گیلاس، هندوانه، انواع توت، پیاز و سیر را محدود کنند.
اختلالات مزاجی
بسیاری از افراد در دوران سالمندی دچار یبوست می شوند و نمی دانند چطور باید این مشکل را حل کنند. همان طور که همه می دانیم، فعالیت بدنی مناسب یکی از اساسی ترین شیوه ها برای برطرف کردن یبوست است، ولی متاسفانه برخی از سالمندان به دلیل مشکلات جسمی نمی توانند به میزان کافی فعالیت کنند. بنابراین، به این گروه توصیه می کنیم برای پیشگیری از یبوست زمانی که نشسته اند، شکم شان را ماساژ دهند. علاوه بر این، مصرف آب کافی هم از دیگر مواردی است که حتما باید به آن دقت داشته باشند. همچنین مصرف آلو یا انجیر خیس شده به صورت روزانه نیز باید در برنامه غذایی سالمندان لحاظ شود.
با افزایش سن، احساس تشنگی هم مختل شده و ممکن است بدن فرد سالمند به آب نیاز داشته باشد ولی او تشنگی را حس نکند. پس باید برای پیشگیری از کم آبی به سالمندان آموزش دهیم که حتی وقتی تشنه نیستند هم براساس برنامه زمان بندی خاصی آب بنوشند؛ این کار نه تنها از بروز کم آبی جلوگیری می کند بلکه برای بهبود یبوست هم مفید است.
چند توصیه
توصیه می شود تمام افراد سالمند زیر نظر پزشک در کنار داشتن رژیم غذایی متعادل و متنوع، به صورت روزانه از مکمل مولتی ویتامین مینرال هم استفاده کنند. اما نکته مهم این است که این مکمل ها باید مخصوص سنین سالمندی باشد؛ چراکه نیاز افراد سالمند به برخی مواد مغذی مانند آهن و ویتامین A کاهش می یابد. پس طبیعی است که اگر از مکمل های معمولی استفاده شود، عوارض جبران ناپذیری ایجاد خواهد شد.
بسیاری از سالمندان اشتهای خوبی ندارند و معمولا ترجیح می دهند غذا نخورند؛ با این که مکمل هایی برای بهبود اشتهای آنها وجود دارد ولی باز هم تاکید می شود اطرافیان سالمند مواد غذایی مناسب را برای او تهیه کرده و به بهترین شکل در اختیارش قرار دهند. سالمندان هم باید دقت داشته باشند نخوردن مواد غذایی می تواند موجب کاهش عمر سلول های بدن شود و در نتیجه تبعات جبران ناپذیری برجا بگذارد. پس خوب است در این شرایط وعده هایی کوچک ولی مغذی برای سالمند آماده شود تا او با میل و اشتها آنها را مصرف کند.در نهایت هم توصیه می شود سالمندان آزمایش های لازم را به موقع انجام دهند تا در صورتی که مشکلی وجود دارد به موقع برطرف شود.
