اختلالات خواب از جمله آزار دهنده ترین اختلالاتی است که می تواند برای فردی اتفاق بیافتد. خواب سبب آرامش و تقویت قوای جسمانی است. بختک یا فلج خواب از جمله اختلالات اساسی خواب است که یک خواب آرام و راحت را از فرد سلب می کند. برای مقابله با این اختلال و درمان آن با دکتر سلام همراه باشید.
می توان با لمس بدن فرد یا صدا کردن اسم او، وی را از این حالت خارج کرد. در ضمن گاهی اوقات فرآیندهای ذهنی خواب در زمان فلج خواب بروز می کند و فرد حتی ممکن است در حالت بیداری و فلج، رویا ببیند که اکثر این رویاها هشدار دهنده و ترسناکند.فلج خواب فقط زمانی رخ میدهد که سعی در به خواب رفتن داریم. این حالت به تجربه‌های افراد در زمان هوشیاری کامل و ترس‌ها بستگی دارد.
از اظهارات افراد با تجربه فلج خواب می‌شنویم که از احساس ترس از نشستن چیزی بر روی قفسه سینه که اجازه حرکت به آنان داده نمی‌شود آزرده هستند. فلج خواب هیچ آسیبی به شما نمی‌رساند اما شما در خواب احساس می‌کنید چیزی به شما آسیب می‌رساند ولی حقیقت ندارد.
فلج خواب در زمان آغاز خواب عمیق hypnagogic یا رویا دیدن hypnopompic اتفاق می افتد.
در حقیقت با استراحت و هوشیاری کمتر، مغز آرامش یافته و hypnagogic فلج خواب آغاز می‌شود. البته در این زمان ذهن ما هنوز درگیر محیط اطراف است اما بدن به بی اختیاری دچار شده و در حال استراحت است و قادر به حرکت نیست. علت ترس و هذیان‌ها در این حالت قدرت تخیل و یا احساس جادو شدن در هنگام خواب است.
فلج خواب یا به اصطلاح عموم ” بختک ” با زمینه ژنتیکی در نتیجه استرسهای روزمره به وقوع می پیوندد و هیچگونه عارضه جسمی در پی ندارد.
فلج خوابفلج خواب(sleep paralysis) به حالت ناتوانی درانجام حرکات ارادی حین خواب اطلاق می شـود.فلج خواب یـک تـجربـه ی دلــهره آور و هراس انگیزمی بـاشد. فـلـج خـواب اغـلب اوقات هنگام بیدارشـدن از خـواب و یـا در مـوارد نـادر در لحظه ی به خـواب رفتن رخ میدهد. فلج خواب از چند ثانیه تاچـند دقیـقه بـه طـول می انجامد. ۲۵ تا ۳۰ درصدجـمعیت کشـور حـداقل یکبار در طول زندگی خوداخـتـلال فلج خـواب را تـجـربه کرده اند. فلج خوابمیتواند در هر سنی روی دهد.
علایم فلج خواب:
۱- ناتوانی در حرکت دادن تنه، دستها و پاها و صحبت کردن (فرد از فرط ترس میخواهد فریاد بکشد و برای بیدار شدن تقلا میکند، اما گویی تلاش وی بی نتیجه است).
۲- فلج تمام و یا بخشی از عضلات اسکلتی ی بدن.
۳- احساس خفگی و نزدیک بودن زمان مرگ (گویی موجودی روی قفسه سینه ی شما قرار گرفته است).
۴- وحشتزدگی و اضطراب.
۵- توهمات خواب(hypnagogic hallucinations): به توهمات شنیداری، دیداری و لمسی رویا مانند اطلاق می شود. احساس حضور یک انسان دیگر در اتاق، احساس فشردگی در قفسه سینه، دیدن سایه افراد، دیدن منبع نورانی، شنیدن صدای افراد، شنیدن صدای قدمهایی که نزدیک میشوند، دیدن شبح، تجربه خروج از بدن، احساس شناور شدن در هوا، شنیدن صدای بازو بسته .
این حالت بیشتر در افرادی که اختلالات روحی دارند رخ میدهد. بیشتر اوقات اولین تجربه این حالت موجب اضطراب و افسردگی در افراد می شود.
آمار نشان میدهد افرادی که دچار آپنه خواب هستند و داروهای خاصی مصرف می‌کنند از این حالت مستثنی نیستند و فلج خواب را بیشتر از افرادی که دچار افسردگی و اضطراب هستند تجربه می‌کنند.
چه افرادی دچار بختک می شوند؟
تحقیقات انجام شده نشان میدهد، فلج خواب یک اختلال ژنتیک است و تمام افرادی که این موضوع را تجربه می‌کنند در سلول‌هایشان ماده‌ای به نام «HLA-DR2» دارند. از دیگر عواملی که می‌توان برای فلج خواب در نظر گرفت اضطراب و استرس، اختلال ترس و همچنین اختلال در نظم خواب است. به گونه‌ای که در برخی موارد افراد اظهار می‌کنند زمانی که روز خسته‌‌کننده یا پراسترسی را گذرانده‌اند، بیشتر از همیشه این حالت سراغ‌شان آمده است.
از دیگر موارد ایجاد کننده این حالت می‌توان به تغییرات در سبک زندگی یا مصرف قرص‌های خواب‌آور و آنتی‌هیستامین‌ها اشاره کرد. گفته می‌شود افرادی که به صورت طاق باز یا به اصطلاح به پشت می‌خوابند، بیشتر به فلج خواب دچار میشوند.
آیا بختک خطرناک است؟
تحقیقاتی که به‌تازگی انجام شده حاکی از آن است که بین ۲۵ تا ۳۰درصد از جمعیت کلی جهان، در طول عمر خود دست‌کم یک بار فلج خواب را تجربه کرده‌اند که در این میان ۹۵درصد از آنها تجربه حوادث وحشتناک را در خواب داشته‌اند. مجموع این عوامل نشان میدهد این پدیده شیوع بالایی دارد.
نکته مهم دیگر آن است که با توجه به نقش ژنتیک در بروز این مشکل اگر یکی از اعضای خانواده دچار این مشکل باشد، احتمال اینکه دیگر اعضای خانواده هم به آن مبتلا شوند، وجود دارد. از نگاه جنسیتی به طور معمول احتمال بروز فلج خواب در زنان دو تا چهار برابر بیشتر از مردان است.
اگرچه بسیاری از افرادی که با این مشکل مواجهند، از اتفاقاتی که می‌افتد آگاه نبوده و دچار وحشت میشوند، ولی این فرایند اصلا خطرناک نیست و در عرض چند لحظه پایان می‌یابد و هیچ گونه عارضه جسمی را در پی نخواهد داشت.
روش های جلوگیری از بروز بختک:
بختک یک اختلال خواب بی‌خطر است بنابراین می‌توان با رعایت برخی موارد آن را از بین برد یا تکرارش را به حداقل رساند.
۱- سعی کنید که به پشت نخوابید
۲- تا حد امکان استرس روزانه خود را کاهش دهید
۳- همیشه به اندازه کافی بخوابید
۴- انجام ورزش‌های منظم می تواند به شما کمک کند
۵- زیاد غذا خوردن در شب ها می تواند موجب تشدید این حالت شود
۶- سعی کنید با کاهش مقدار مصرف چای، قهوه و … مصرف کافئین را کاهش دهید
