بسیاری از افراد عادت دارند تا هر مشکلی در بدنشان ایجاد می‌شود، سریعا بدون دستور پزشک، دارو مصرف کنند بدون این‌که توجهی به عوارض آن داشته باشند.
یکی از داروهایی که براحتی می‌توان از داروخانه آن را تهیه کرد، استامینوفن است. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که استامینوفن، هیچ ضرری برای بدن ندارد، در حالی‌که این دارو علاوه بر محاسنی که دارد، می‌تواند عوارضی را نیز در پی داشته باشد. دکتر بهروز مصلحی، پزشک و پژوهشگر، شما را با این دارو آشنا می‌کند.
همه رقم موجود است
استامینوفن دارویی است که با اشکال مختلف، تولید و به فروش می‌رسد. این دارو به صورت قرص، شیاف، شربت و قطره، در بازار موجود است. استامینوفن با دوزهای مختلف 325 میلی‌گرم، 500 میلی‌گرم و قرص جویدنی 80 میلی‌گرم تولید می‌شود و معمولا بسیاری از افراد، استامینوفن را به صورت قرص مصرف می‌کنند و شربت نیز بیشتر برای کودکان کاربرد دارد.
محدودیت برای مصرف
بسیاری از افراد بر این باورند که استامینوفن داروی بی‌خطری به حساب می‌آید، ولی این دارو عوارض زیادی می‌تواند داشته باشد، به همین دلیل قوانین محدودکننده زیادی برای فروش این دارو در سراسر جهان، ایجاد شده است. برای مثال، در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا و کانادا، اجازه فروش این قرص بیش از 24 عدد به صورت یکجا (به یک فرد) وجود ندارد. همچنین در این کشورها، اجازه استفاده از استامینوفن در داروهای سرماخوردگی، با دوز بیشتر از 325 میلی‌گرم، وجود ندارد.
به چه کار می‌آید؟
استامینوفن در واقع یک داروی ضددرد و ضد تب محسوب می‌شود که از آن برای برطرف کردن دردهای خفیف مانند سردرد، کمردرد، دندان‌درد و به‌عنوان تب‌بر استفاده می‌شود. البته مصرف خودسرانه و بیش از اندازه این دارو، منطقی به نظر نمی‌رسد.
عوارض را جدی بگیرید
هر دارویی علاوه بر مزایا و کاربردهایی که دارد، می‌تواند برای بدن مشکلاتی را نیز ایجاد کند. استامینوفن هم از این امر مستثنا نیست. این دارو در مقایسه با داروهای دیگر، کم خطرتر است اما می‌تواند عوارضی نیز به همراه داشته باشد. ایجاد ضایعات پوستی و مخاطی حساسیتی، اگزما، کهیر و حتی ضایعات پوستی تب‌دار، برخی از عوارض مصرف استامینوفن محسوب می‌شود. مصرف بی‌رویه آن، بویژه در دوزهای بالا، می‌تواند عوارض جدی مانند آسیب کبدی، آسیب کلیوی و اغما در اثر افت قندخون را به وجود آورد. گاهی مصرف بی‌رویه و نادرست استامینوفن می‌تواند مسمومیت کبدی و کلیوی را ایجاد کند و فرد را تا کام مرگ نیز ببرد. ایجاد مشکلات خونی، در اثر مصرف نادرست استامینوفن نیز ممکن است ایجاد شود که البته این مورد، بسیار نادر محسوب است.
کم مصرف کنید
مصرف مجاز استامینوفن برای بزرگسالان، حدود 350 تا 500 میلی‌گرم است و این دسته از افراد باید استامینوفن را در فواصلی بین 4 تا 6 ساعت یک‌بار استفاده کنند و رعایت نکردن دوز یا فواصل بین دارو، می‌تواند مشکلاتی را برای بدن ایجاد کند. همچنین از این دارو برای کودکان می‌توان به مقدار 10 تا 15 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن کودک استفاده کرد، فواصل مصرف دارو نیز باید بین 4 تا 6 ساعت یک‌بار باشد. دوز مصرف استامینوفن در بزرگسالان نیز می‌تواند با توجه به وزن افراد، متغیر باشد و از 325 تا هزار میلی‌گرم، متفاوت خواهد بود اما نباید این مساله را از یاد برد که مصرف روزانه استامینوفن، نباید از 4000 میلی‌گرم در روز برای بزرگسالان بیشتر شود. معمولا مصرف هزار میلی‌گرم در روز با توجه به نیاز بیمار، منطقی به نظر می‌رسد و عوارض کمتری را به دنبال خواهد داشت. دوز هربار مصرف استامینوفن در کودکان نیز از 40 تا 480 میلی‌گرم متغیر است که این مساله به سن و وزن کودک بستگی مستقیم دارد. به همین دلیل برای تعیین دوز در هر سنی، باید حتما از پزشک کمک گرفت. یکی دیگر از نکاتی که برخی افراد به آن توجه کافی ندارند، نوشیدن آب همراه با قرص است. زمان مصرف قرص، باید حتما به میزان کافی، آب نوشید چون مخاط مری، نازک است و این احتمال وجود دارد که در اثر خوردن قرص بدون آب، دچار آسیب شود. علاوه بر این، اگر قرص بدون آب خورده شود، در معده بخوبی حل نخواهد شد و احتمال آسیب به کلیه و کبد، در چنین شرایطی، وجود دارد. برای مصرف قرص استامینوفن، باید حتما یک لیوان بزرگ آب نوشیده شود و در صورت انجام ندادن این کار، باید عواقب آن را نیز مدنظر قرار داد. استامینوفن یا هر داروی دیگری، باید با توجه به نیاز بدن و با دستور پزشک مصرف شود، ضمن این‌که سرکوب درد به صورت خودسرانه با دارو مانع تشخیص و درمان آن می‌شود.
اما و اگرهای مصرف
فروش قرص استامینوفن، بدون نسخه پزشک، ممنوعیتی ندارد اما بهتر است این دارو زیر نظر پزشک مصرف شود چون تاثیری در درمان ندارد و تنها می‌تواند در تسکین درد، موثر باشد. گاهی مصرف خودسرانه استامینوفن می‌تواند حسابی دردسرساز شود، برای مثال، اگر فرد دچار یک درد کشنده مثل آپاندیس شده باشد، با مصرف این دارو، علائم اولیه آن را مخفی و به نوعی مقدمات مرگ خود را فراهم می‌کند.
یکی دیگر از مواردی که نباید در آن از استامینوفن استفاده کرد، بالا بودن فشارخون است. بسیاری از افراد زمانی که دچار سردرد می‌شوند، اقدام به مصرف استامینوفن می‌کنند در حالی‌که شاید سردرد به وجود آمده ناشی از بالا رفتن فشارخون باشد. علاوه بر این اگر فردی به استامینوفن حساسیت داشته یا به نارسایی کبدی مبتلا باشد، از مصرف آن باید بپرهیزد. یکی از انواع استامینوفن، استامینوفن کدئین است که مصرف آن نیز دردسرهای مخصوص به خودش را دارد. کدئین به این دلیل به استامینوفن اضافه شده که بتواند درد را بیشتر تسکین بدهد.
کدئین در واقع یک داروی مخدر محسوب می‌شود و مصرف خودسرانه آن به صورت مداوم می‌تواند باعث اعتیاد در بیمار شود به همین دلیل استامینوفن کدئین باید حتما زیر نظر پزشک مصرف شود. اگر فردی به صورت مداوم از استامینوفن کدئین استفاده کند، بدن او به دوز پایین عادت خواهد کرد و به همین دلیل سراغ دوزهای بالاتری خواهد رفت و در چنین شرایطی، وابستگی به دارو تشدید خواهد شد و باید برای درمان این مشکل از روانپزشک کمک گرفت.
چاردیواری ویژه نامه ضمیمه روزنامه جام جم
