ویتامین آ چیست و چه وظیفه ای در بدن دارد ؟

ویتامین آ، نقشی مهم را در تقویت رشد استخوان ها، تکثیر سلول های بدن، تقویت سیستم ایمنی بدن و کمک به بینایی، در بدن ایفا می کند. همچنین یکی از مواد تشکیل دهنده در برخی هورمون ها است و وجود آن به تنظیم هورمون ها توسط بدن کمک می کند.

برای مثال چشم های شما برای تبدیل نور به سیگنال های مغزی به ویتامین آ نیاز دارند؛ و همین سیگنال های مغزی هستند که عمل دریافت و درک تصویر در مغز شما را منجر می شوند. علاوه بر این، ویتامین آ با کمک به رشد بیشتر گلبول های سفید در بدن، به صورت غیرمستقیم از شما در برابر عوامل بیماری زا حفاظت می کند و همچنین تضمین کننده سلامت پوست نیز هست. به علاوه ویتامین آ با سرعت بخشیدن به عمل تقسیم سلولی، باعث تبدیل آنها به سلول های مورد نیاز بدن و به کار گماشتن شان به عنوان سلول های خونی، سلول های ریه، سلول های مغزی و … می شود.

بهترین منابع ویتامین آ

مواد غذایی با منشاء حیوانی مانند جگر، تخم مرغ، شیر و … از منابع اصلی ویتامین آ هستند. همچنین در غلات و گوشت ماهی نیز مقادیر کافی از ویتامین آ وجود دارد. علاوه بر این، سبزیجات سبز و برگ دار و همچنین سبزیجات و میوه هایی به رنگ نارنجی (مانند هویج یا زردک)، منابعی سرشار از ویتامین آ هستند که در قالب کاروتن وارد بدن می شود.

می توانید به منظور تامین ویتامین آ در کنار کاهش نگرانی از اضافه وزن، هر هفته حداقل دو لیوان آب هویج یا سایر سبزیجات نارنجی رنگ را در کنار دو تا سه لیوان عصاره سبزیجات برگ دار را بنوشید.

ضررهای کمبود ویتامین آ در بدن چه هستند؟

از اولین نشانه های کمبود ویتامین آ در بدن، شب کوری (Night Blindness) موقت و کاهش قدرت دید در نور کم است. البته شب کوری عارضه ای قابل درمان است اما در صورتی که مورد بی توجهی قرار گیرد می تواند مشکلات بیشتری همچون کاهش قدرت بینایی و حتی کوری کامل را در پی داشته باشد.

اما این تنها نتیجه منفی کمبود ویتامین آ در بدن نیست. کاهش سطح ویتامین آ منجر به کاهش سطح ایمنی در بدن نیز می شود. پوست خشک و ناهموار، بروز مشکل در فرآیند تقسیم سلولی در بدن و توقف رشد و ترمیم استخوان ها از سایر عوامل شایع هستند.

البته از آنجا که ویتامین آ در چربی بدن حل می شود، می تواند در بدن ذخیره شود. همین مساله در بزرگسالانی که برای مدتی از مصرف برخی منابع ویتامین آ دست می کشند، باعث می شود [در مواقعی] حتی تا چندین ماه نشانه هایی از کمبود ویتامین آ در آنها مشاهده نشود.

دریافت بی رویه ویتامین آ چه تاثیری بر بدن دارد؟

هر چند که وجود مقادیر زیاد ویتامین آ برای بدن سم نیست، اما این مساله می تواند منجر به بروز تاثیرات ناخواسته ای مانند زردی پوست شود. البته ضررهای، اشباع ویتامین آ که به شکل کاروتن وارد بدن شود کم و موقتی است.

اما تاثیر دریافت مقادیر زیادی از ویتامین آ که از طریق منابع حیوانی و یا داروهای مکمل در بدن انباشته می شوند، می تواند به صورت کوتاه مدت و حتی مزمن به جای بماند. اثرات کوتاه مدت خود را به شکل حالت تهوع، استفراغ، سردرد، سرگیجه و تاربینی نشان می دهند. در مقابل، اثرات دراز مدت ِ ناشی از افزایش سطح ویتامین آ در بدن می توانند به شکل خشکی و خارش پوست، کم اشتهایی، سردرد، مشکلات کبدی، اختلال در سیستم عصبی و درد در مفاصل و استخوان ها ظاهر شوند.

علاوه بر مشکلات و عوارض فوق، لازم است بدانید دریافت بیش از حد ویتامین آ می تواند منجر به کاهش تراکم استخوان ها و افزایش احتمال بروز بیماری های استخوانی شود.

سطح مورد نیاز ویتامین آ در بدن چقدر است؟

برای دانستن پاسخ این سوال، ابتدا باید نگاهی دقیق تر به منابع ویتامین آ بیاندازیم. ویتامینی که از منابع حیوانی دریافت می کنید، رفتاری متفاوت در بدن دارند. این ویتامین، برای ویتامین هایی که از منابع گیاهی و به شکل بتاکاروتن دریافت می کنیم، ویتامینی مکمل محسوب می شود. یه منظور تمیز دهی این دو ویتامین از هم واحد اندازه گیری ای به نام RAE که مخفف Retinol Activity Equivalent است، ایجاد شده است. در این واحد هر ۱۲ میکروگرم ویتامین آ که به شکل بتاکاروتن در بدن وجوددارد، برابر با یک میکروگرم ویتامین آ با منبع حیوانی است.

با این توضیح لازم است بدانید میزان پیشنهادی ویتامین آ در مردان ۱۰۰۰ میکروگرم و در زنان ۸۰۰ میکروگرم از REA در روز است. قدر مسلم بهتر است که این ویتامین از طریق منابع رژیمی و گیاهی تامین شود تا میزان سالم آن در بدن ذخیره شده و تا حد امکان از عوارض دراز مدت آن در امان باشیم.