تغذیه یکی از مهم ترین مسائلی است که هر فرد باید در تمام دوران زندگی اش به آن توجه ویژه ای داشته باشد ، سالمندان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. در این مطلب نکاتی را در رابطه با تغذیه ی افراد سالمند برای شما شرح خواهیم داد.
اقدس خانم وقتی همسرش مرد، انگار اعتصاب غذا کرد. نه این که واقعا این کار را کرده باشد، ولی به خاطر افسردگی و شوک ناشی از تنهایی و زندگی بدون همسرش کاملا اشتهایش را از دست داد. او روزبه روز لاغرتر می شد و بچه ها واقعا نگرانش شده بودند.
همین نخوردن ها زمینه بیماری های آینده را فراهم کرد و وقتی چند سال بعد، او را می دیدی محال بود بشناسی. او کاملا فرتوت و تکیده شده بود.
به عقیده کارشناسان تغذیه، در سالمندی رعایت اصل تنوع در برنامه ریزی غذایی و در عین حال توجه به عادات غذایی و شیوه زندگی فرد سالمند بسیار اهمیت دارد.
رژیم غذایی سالمند باید دارای مواد غذایی غنی از ویتامین ها و املاح بویژه کلسیم و آهن باشد. بی دلیل نیست که در برنامه غذایی سالمندان باید لبنیات ، غذاهای گوشتی، سبزی ها و میوه ها گنجانده شود.
کم بخور، همیشه بخور
نادر رحمتی، کارشناس تغذیه و رژیم های درمانی درباره بی اشتهایی سالمندان و علاج آن می گوید: قدیمی ها نصیحت خوبی میکردند که می گفتند: کم بخور، همیشه بخور. رعایت این پند قدیمی، راز سلامت سالمندان است.
وی به سالمندان توصیه می کند سه وعده غذایی و دو میان وعده را همیشه میل کنند، اما به میزان محدود و کنترل شده و متشکل از تمامی گروه های غذایی.
از امروز تا دیروز
سعیده خانم، بانوی ۷۶ ساله ای است که تناسب اندام خود را هنوز حفظ کرده است. او می گوید: راز این تناسب، تعادل است.
وی می افزاید: وقتی جوان بودم، خیلی کار می کردم. خانه مادر شوهر زندگی می کردم و عروس کوچک بودم و خیلی از کارهای خانه به عهده من بود. به همین دلیل به قول قدیمی ها روی خورش هایم یک بند انگشت روغن داشت و می خوردیم و کار می کردیم و همه اش مصرف می شد، اما امروز خوراک من یک قطعه مرغ بخار پز یا کبابی با مقداری هویج و کرفس و یک ظرف سوپ کوچک است. امروز دیگر از آن غذا های چرب و شیرینی های خانگی خبری نیست. اگر بخواهیم سالم بمانیم باید متناسب با کاری که می کنیم غذا بخوریم.
آنچه این بانوی سالمند می گوید، دقیقا توصیه ای است که کارشناسان تغذیه هم برای ما دارند. وقتی کمتر فعالیت می کنید و سوخت و سازتان کاهش می یابد، کمتر بخورید.
با افزایش سن، انرژی موردنیاز فرد کاهش می یابد و کم کم باید از شیرینی، غذاهای سرخ کرده یا پرچرب و نشاسته پرهیز کرد و مصرف میوه و سبزی های تازه برای تامین ویتامین ها و مواد معدنی موردنیاز از جمله کلسیم باید پای ثابت سفره شما باشد.
برنامه ای برای تامین نیازهای غذایی
توجه به تغذیه در دوران سالمندی تا به آن حد اهمیت دارد که مراکز بهداشت و درمان برنامه مدونی برای بهبود تغذیه در دوران سالمندی در دستور کار خود دارند.
این برنامه که با هدف تامین نیازهای تغذیه ای سالمندان جهت حفظ سلامت و پیشگیری از بروز بیماری های مزمن طراحی شده است، از طریق ارتقای آگاهی پرسنل بهداشتی در خصوص اصول تغذیه صحیح در دوران سالمندی، نحوه برخورد با مشکلات و بیماری های شایع دوران سالمندی و ارتقای آگاهی سالمندان در خصوص اصول تغذیه صحیح در این دوران به بهبود تغذیه سالمندان کمک می کند.
پرسنل مراکز بهداشت آموزش دیده اند تا وضعیت تغذیه ای سالمندان را ارزیابی کنند و اصول تغذیه صحیح در دوران سالمندی را بدانند.
آنان با بررسی شکایات شایع و بیماری های این دوران وظیفه دارند به سالمندان در خصوص اصول صحیح تغذیه در دوران سالمندی آموزش دهند.
مردم می توانند با داشتن خواب کافی و منظم، مصرف متعادل غذا و تغذیه صحیح، نکشیدن سیگار و انجام فعالیت های بدنی و ورزشی، سالمندی بهتری را برای خود پیش بینی کنند. بنابراین بهبود شیوه زندگی می تواند تضمین کننده سلامت افراد در سالمندی باشد.
چاق، اما ضعیف
وقتی سن بالا می رود، در بدن ما چه اتفاقی می افتد و ما چگونه ضعیف، اما چاق می شویم؟
از نظر ترکیب بدنی، دو تا سه درصد توده بدون چربی بدن در هر دهه از زندگی از دست می رود. کاهش توده ماهیچه ای اسکلتی، قدرت ماهیچه ها را کم می کند. تغییرات در راه رفتن و تعادل، عملکرد فیزیکی بدن را تحت تأثیر قرار می دهد و عوامل خطر بیماری هایی مزمن افزایش می یابد.
افزایش توده چربی بدن به موازات کاهش توده عضلانی، میزان متابولیسم را کاهش می دهد. سوخت و ساز پایه تقریبا ۱۵ تا ۲۰ درصد در طول زندگی کاهش می یابد و این تغییرات به کاهش نیاز به انرژی در سالمندان منجر می شود و در نتیجه کاهش فعالیت آنها، زمینه برای چاقی مساعد می گردد.
اما فعالیت بدنی منظم علاوه بر تأمین سلامت بدن، میزان شیوع بیماری ها و همچنین میزان مرگ ومیر را در سالمندان کاهش می دهد.
مزه هم مزه های قدیم
شاید شنیده باشید که سالمندان از طعم و مزه غذاهای قدیمی تعریف می کنند. آنها حق دارند. در دوران جوانی همه چیز برای آنها خوشمزه تر بود حتی همین قورمه سبزی که الان می خورند، اما قدرت تشخیص طعم و مزه در آنهاست که امروز با دوره جوانی شان فرق دارد نه طعم غذاها.
عادات غذایی مطلوب و تغذیه درست در پیشگیری از برخی بیماری ها مؤثر است. بیهوده نیست که تغذیه یکی از شاخص های اصلی و مهم ارتقای سلامت و امید به زندگی مطرح می شود
با شروع دوره سالمندی احساس طعم، بویایی، بینایی و لامسه کاهش می یابد. معمولا کاهش حس چشایی و بویایی در سالمندان شایع تر است.
در مجموع سالمندی با تغییر در سلامت دندان ها، عملکرد دستگاه گوارش، سیستم قلبی ـ عروقی، کلیه ها، اعصاب، سیستم ایمنی و… همراه است.
آنچه می خورید، دوای درد شماست
متخصصان تغذیه معتقدند اگر تغذیه شما درست و اصولی باشد، همان دوای دردهای شما نیز هست.
رعایت اصول تغذیه صحیح، سلامت و نشاط و راحتی را برای شما طولانی تر می کند و کمتر در معرض بیماری های شایع همچون فشار خون بالا، چربی خون بالا، دیابت و پوکی استخوان قرار می گیرید. عادات غذایی مطلوب و تغذیه درست در پیشگیری از این بیماری ها مؤثر است. بیهوده نیست که تغذیه یکی از شاخص های اصلی و مهم ارتقای سلامت و امید به زندگیاست.
رازهای طول عمر
اگر می خواهید عمری طولانی همراه با سلامت داشته باشید، این نکات کلیدی را به خاطر بسپارید:
تعادل، کفایت، تنوع، کنترل انرژی و کالری دریافتی را با دقت در نظر بگیرید.
نوشیدن آب کافی را فراموش نکنید.
تعادل را در خوردن با ترکیب مواد غذایی و میان وعده ها رعایت کنید.
گوشت سفید را حداقل یکبار در هفته مصرف کنید.
از مصرف نمک و مواد غذایی شور خودداری کنید.
برای کاهش خطر دیابت و بیماری های قلبی ـ عروقی و سرطان ها مقادیر مناسبی از فیبر را از طریق حبوبات به صورت روزانه دریافت کنید.
هشدار
عواملی هست که ممکن است به آن توجه نکنید، ولی شما و عزیزانتان را در معرض سوءتغذیه قرار میدهد.
افسردگی، ضعف حافظه و سایر مشکلات روانی، اختلالات عصبی، فقر، اثرات داروها، تنهایی و سوگواری، مشکلات دهان و دندان و گوارش، اشکال در بلع، سختی آشپزی، بی اشتهایی و… اگر با چنین مشکلاتی درگیر هستید، هرچه سریع تر درصدد رفع آن بر آیید. در غیر این صورت، سوءتغذیه شما را از پا در می آورد.
