وضعیت التهابی ریه است که کیسه‌های میکروسکوپی هوا موسوم به “آلوئول‌ها” را تحت تأثیر قرار می‌دهد،سینه پهلو یا ذات‌الریه نامیده می شود.از جمله علائم این بیماری می توان به خلط، درد قفسه سینه، تب، و اشکال در تنفس اشاره کرد. این بیماری معمولا در اثر عفونت ناشی از ویروس یا باکتری و گاهی نیز در اثر سایر میکروارگانیسم ها، برخی داروها و شرایط دیگر مانند بیماری خودایمنی رخ می‌دهد.
همچنین واکسن‌هایی برای جلوگیری از انواع خاصی از سینه پهلو در دسترس است و درمان بیماری بستگی به علت زمینه‌ای آن دارد، به گونه ای که سینه پهلو باکتریایی با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود.
افراد مبتلا به سینه پهلوی عفونی اغلب سرفه همراه با خلط، تب همراه با لرز شدید، تنگی نفس، درد قفسه سینه گزنده یا شدید در حین نفس کشیدن، و افزایش تعداد تنفس را تجربه می‌کنند. نشانه‌های متداول در کودکان زیر پنج سال شامل تب، سرفه و تنفس سریع یا اشکال در تنفس است.
در خصوص بیماری ذات الریه، علائم و راه های انتقال بیماری با “دکتر جاودان متخصص ریه و پزشک مهمان در مرکز خیریه حضرت ابوالفضلگ به گفتگو پرداختیم که مشروح آن در ادامه از نظرتان می گذرد:
بیماری ذات الریه چیست و چه زمانی فرد به این بیماری مبتلا می شود؟
ذات الریه در واقع التهاب انتهای مجاری هوایی است که این بیماری در فصل سرما بیشتر از سایر فصول سال شیوع پیدا می کند. اگر ریه را به یک درخت تشبیه کنیم، شاخه های درخت را می توان به عنوان مجاری هوایی و برگ های درخت را به صورت حبابچه های هوایی که تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن در آنها صورت می گیرد، تصور کرد. حال زمانی که حبابچه های هوایی هوایی دچار التهاب و عفونت شود، بیماری ذات الریه یا سینه پهلو ایجاد می شود.
در واقع زمانی که حبابچه های هوایی که در انتهای مجاری هوایی وجود دارند، دچار التهاب شوند تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن دچار اختلال می شود. بنابراین بیمار با کمبود اکسیژن، اختلال تنفس و مشکلات ریوی مواجه می شود.
چه عواملی باعث ابتلا به این بیماری می شوند؟
فاکتورهای مختلفی در بروز این بیماری نقش دارند که از میان آنها می توان به عوامل میکروبی، ویروسی، انگلی و برخی از مواد شیمیایی اشاره کرد. باکتری هایی نظیر استافیلوکوکوس اورئوس ، موراکسلا کاتارالیس و ویروس های راینوویروس ها، کوروناویروس ها، ویروس آنفلوآنزا، آدنوویروس، و پاراآنفلوآنزا جزو شایع ترین موارد ابتلا به ذات الریه هستند.
در مورد آمار ابتلا به این بیماری در جهان و مرگ و میر ناشی از آن توضیح دهید.
آمار جهانی نشان می دهد که سالانه حدود 450 میلیون نفر به بیماری ذات الریه مبتلا می شوند که 7 درصد جمعیت جهان را تشکیل می دهد . همچنین میزان مرگ و میر این بیماری حدود 4 میلیون نفر در سال است که به میزان شیوع برخی از ویروس ها مانند آنفلوآنزا بستگی دارد. همچنین در کشورهای جهان سوم بیماری سل بسیار شایع است که می تواند باعث بروز ذات الریه شود.
بیماری ذات الریه از چه راه هایی منتقل می شود؟
باکتری ها و ویروس ها بیشتر از طریق تماس هوایی به بدن افراد دیگر منتقل می شود. بنابراین تماس با شخص آلوده در فاصله کمتر از 30 سانتی متر و انتقال توسط هوا و یا بزاق دهان باعث ابتلا به این بیماری می شود. همچنین انواع باکتری ها ، بیماری سل، آنفلوآنزا و ویروس های سرماخوردگی از طریق هوایی می تواند از فرد بیمار به فرد دیگر منتقل شود.
همچنین ویروس آنفلوآنزا از طریق عطسه کردن و یا سرفه در محیط منتشر شده و تا مدت 8 ساعت این ویروس زنده خواهد ماند و چنانچه شخص دیگر در این مدت با این با اشیایی که ویروس بر روی آنها قرار گفته است مانند میز، تلفن، دستگیره در و …تماس حاصل کند، ویروس را به بدن خود منتقل می کند.
یکی دیگر از روش های شایع انتقال بیماری، “آسپیراسیون” است، بدین معنی که ارگانیسم های اطراف دهان، حلق و گلو به دلایلی مانند کاهش سطح هوشیاری و یا خواب آلودگی از طریق تراشه وارد ریه فرد می شود. این درحالی است که این حالت در طول شبانه روز برای 50 درصد افرد اتفاق می افتد، اما به دلیل اینکه شخص سالم است، مکانیسم های دفاعی ریه بیماری را برطرف می کنند.
اما در افرادی که به هر علتی مانند بیماری آلزایمر و یا به کما رفتن، دارای کاهش سطح هوشیاری هستند، مکانیسم های دفاعی دچار اختلال می شوند. همچنین در افراد سیگاری چندین برابر افراد دیگر اختلال مکانیسم های دفاعی و ابتلا به ذات الریه مشاهده می شود.
همچنین انتقال خون یکی از راه های انتقال بیماری است که شیوع کمتر دارد، به گونه ای که در این روش ویروس یا باکتری وارد جریان خون فرد شده و شرایط لازم برای ابتلا به ذات الریه را فراهم می کند.
علائم بیماری ذات الریه چیست؟
مهمترین علائم این بیماری سرفه است که ممکن است به صورت مداوم و معمولا خلط دار باشد. از علائم دیگر آن می توان به بدن درد اشاره کرد، به گونه ای که بیماران با درد استخوانی شدید مواجه می شوند. همچنین در مبتلایان به ذات الریه به علت اختلال در تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن، تنگی نفس و ورم ریه ایجاد می شود. تب و لرز نیز یکی از علائم مهم ذات اریه است، اما در افراد مسن و نوزادان ممکن است این علامت دیده نشود و به دلیل وجود علائم ریوی، ذات الریه در آنها تشخیص داده شود. همچنین در بیماران دیالیزی و افرادی که با نقص سیستم ایمنی مواجه هستند، تب دیده نمی شود.
بنابراین باید توجه داشت که عدم وجود تب، حاکی از عدم ابتلا به این بیماری نیست. همچنی در شیرخواران و نوزادان کمتر از 2 ماه، سرفه کمتر دیده می شود و نبود سرفه نشانه عدم ابتلا به ذات الریه نیست.
مبتلایان به ذات الریه به دلیل التهاب مجاری هوایی دچار درد قفسه سینه و خلط سینه می شوند که از روی رنگ خلط، نوع میکروب ارگانیسم مشخص می شود. برای مثال اگر رنگ خلط آجری باشد پزشک به وجود باکتری” پنوموکوک” که شایع ترین باکتری ذات الریه است مشکوک می شود. همچنین خلط قرمز رنگ در بیماران دیابتی بیشتر دیده می شود و یا اگر خلط بد بو باشد احتمال وجود باکتری های بی هوازی وجود دارد. اگر خلط دارای رگه های قرمز رنگ باشد، احتمال ابتلا به بیماری سل وجود دارد.
افراد مبتلا به سینه پهلوی عفونی اغلب سرفه همراه با خلط، تب همراه با لرز شدید، تنگی نفس، درد قفسه سینه گزنده یا شدید در حین نفس کشیدن، و افزایش تعداد تنفس را تجربه می‌کنند. نشانه‌های متداول در کودکان زیر پنج سال شامل تب، سرفه و تنفس سریع یا اشکال در تنفس است.
در خصوص بیماری ذات الریه، علائم و راه های انتقال بیماری با “دکتر جاودان متخصص ریه و پزشک مهمان در مرکز خیریه حضرت ابوالفضلگ به گفتگو پرداختیم که مشروح آن در ادامه از نظرتان می گذرد:
بیماری ذات الریه چیست و چه زمانی فرد به این بیماری مبتلا می شود؟
ذات الریه در واقع التهاب انتهای مجاری هوایی است که این بیماری در فصل سرما بیشتر از سایر فصول سال شیوع پیدا می کند. اگر ریه را به یک درخت تشبیه کنیم، شاخه های درخت را می توان به عنوان مجاری هوایی و برگ های درخت را به صورت حبابچه های هوایی که تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن در آنها صورت می گیرد، تصور کرد. حال زمانی که حبابچه های هوایی هوایی دچار التهاب و عفونت شود، بیماری ذات الریه یا سینه پهلو ایجاد می شود.
در واقع زمانی که حبابچه های هوایی که در انتهای مجاری هوایی وجود دارند، دچار التهاب شوند تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن دچار اختلال می شود. بنابراین بیمار با کمبود اکسیژن، اختلال تنفس و مشکلات ریوی مواجه می شود.
چه عواملی باعث ابتلا به این بیماری می شوند؟
فاکتورهای مختلفی در بروز این بیماری نقش دارند که از میان آنها می توان به عوامل میکروبی، ویروسی، انگلی و برخی از مواد شیمیایی اشاره کرد. باکتری هایی نظیر استافیلوکوکوس اورئوس ، موراکسلا کاتارالیس و ویروس های راینوویروس ها، کوروناویروس ها، ویروس آنفلوآنزا، آدنوویروس، و پاراآنفلوآنزا جزو شایع ترین موارد ابتلا به ذات الریه هستند.
در مورد آمار ابتلا به این بیماری در جهان و مرگ و میر ناشی از آن توضیح دهید.
آمار جهانی نشان می دهد که سالانه حدود 450 میلیون نفر به بیماری ذات الریه مبتلا می شوند که 7 درصد جمعیت جهان را تشکیل می دهد . همچنین میزان مرگ و میر این بیماری حدود 4 میلیون نفر در سال است که به میزان شیوع برخی از ویروس ها مانند آنفلوآنزا بستگی دارد. همچنین در کشورهای جهان سوم بیماری سل بسیار شایع است که می تواند باعث بروز ذات الریه شود.
بیماری ذات الریه از چه راه هایی منتقل می شود؟
باکتری ها و ویروس ها بیشتر از طریق تماس هوایی به بدن افراد دیگر منتقل می شود. بنابراین تماس با شخص آلوده در فاصله کمتر از 30 سانتی متر و انتقال توسط هوا و یا بزاق دهان باعث ابتلا به این بیماری می شود. همچنین انواع باکتری ها ، بیماری سل، آنفلوآنزا و ویروس های سرماخوردگی از طریق هوایی می تواند از فرد بیمار به فرد دیگر منتقل شود.
همچنین ویروس آنفلوآنزا از طریق عطسه کردن و یا سرفه در محیط منتشر شده و تا مدت 8 ساعت این ویروس زنده خواهد ماند و چنانچه شخص دیگر در این مدت با این با اشیایی که ویروس بر روی آنها قرار گفته است مانند میز، تلفن، دستگیره در و …تماس حاصل کند، ویروس را به بدن خود منتقل می کند.
یکی دیگر از روش های شایع انتقال بیماری، “آسپیراسیون” است، بدین معنی که ارگانیسم های اطراف دهان، حلق و گلو به دلایلی مانند کاهش سطح هوشیاری و یا خواب آلودگی از طریق تراشه وارد ریه فرد می شود. این درحالی است که این حالت در طول شبانه روز برای 50 درصد افرد اتفاق می افتد، اما به دلیل اینکه شخص سالم است، مکانیسم های دفاعی ریه بیماری را برطرف می کنند.
اما در افرادی که به هر علتی مانند بیماری آلزایمر و یا به کما رفتن، دارای کاهش سطح هوشیاری هستند، مکانیسم های دفاعی دچار اختلال می شوند. همچنین در افراد سیگاری چندین برابر افراد دیگر اختلال مکانیسم های دفاعی و ابتلا به ذات الریه مشاهده می شود.
همچنین انتقال خون یکی از راه های انتقال بیماری است که شیوع کمتر دارد، به گونه ای که در این روش ویروس یا باکتری وارد جریان خون فرد شده و شرایط لازم برای ابتلا به ذات الریه را فراهم می کند.
علائم بیماری ذات الریه چیست؟
مهمترین علائم این بیماری سرفه است که ممکن است به صورت مداوم و معمولا خلط دار باشد. از علائم دیگر آن می توان به بدن درد اشاره کرد، به گونه ای که بیماران با درد استخوانی شدید مواجه می شوند. همچنین در مبتلایان به ذات الریه به علت اختلال در تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن، تنگی نفس و ورم ریه ایجاد می شود. تب و لرز نیز یکی از علائم مهم ذات اریه است، اما در افراد مسن و نوزادان ممکن است این علامت دیده نشود و به دلیل وجود علائم ریوی، ذات الریه در آنها تشخیص داده شود. همچنین در بیماران دیالیزی و افرادی که با نقص سیستم ایمنی مواجه هستند، تب دیده نمی شود.
بنابراین باید توجه داشت که عدم وجود تب، حاکی از عدم ابتلا به این بیماری نیست. همچنی در شیرخواران و نوزادان کمتر از 2 ماه، سرفه کمتر دیده می شود و نبود سرفه نشانه عدم ابتلا به ذات الریه نیست.
مبتلایان به ذات الریه به دلیل التهاب مجاری هوایی دچار درد قفسه سینه و خلط سینه می شوند که از روی رنگ خلط، نوع میکروب ارگانیسم مشخص می شود. برای مثال اگر رنگ خلط آجری باشد پزشک به وجود باکتری” پنوموکوک” که شایع ترین باکتری ذات الریه است مشکوک می شود. همچنین خلط قرمز رنگ در بیماران دیابتی بیشتر دیده می شود و یا اگر خلط بد بو باشد احتمال وجود باکتری های بی هوازی وجود دارد. اگر خلط دارای رگه های قرمز رنگ باشد، احتمال ابتلا به بیماری سل وجود دارد.
منبع:ایمنا
