امروزه تعداد افرادی که تمایل به استفاده از رژیم غذایی گیاهخورای دارند کم نیست ، اما بسیاری از انها نگران این موضوع اند که آیا مواد غذایی گیاهی می تواند نیاز های بدنشان را به طور کامل تامین کند یا خیر. در این مطلب در رابطه با این موضوع که آیا سویا می تواند جایگزین مناسبی برای گوشت باشد ؟ صحبت می کنیم.
بالاخره سویا خوب است یا بد؟ آیا می توان پروتئین بافت دار سویا را جایگزین گوشت قرمز کرد؟ ارزش تغذیه ای پروتئین سویا چه میزان است؟ اینها سوالاتی است که این روزها بیشتر خانواده هایی که اطلاعات ضد و نقیضی در مورد این فرآورده پروتئینی شنیده اند، از کارشناسان و متخصصان تغذیه می پرسند. با این حال برخی خانواده ها به دلیل صرفه جویی، این محصول را جایگزین گوشت کرده اند، اما تعدادی هم هستند که این فرآورده گیاهی را بدون ارزش تغذیه ای می دانند و حتی یک بار هم طعم آن را نچشیده اند. آیا می توان سویا را با گوشت مقایسه کرد؟
سویا عضوی از خانواده حبوبات است. آنچه به عنوان پروتئین بافت دار سویا در بازار عرضه می شود، از تغییر شکل یافتن لوبیای سویا به دست می آید.
پروتئین سویا بدون روغن و کلسترول
در صنعت، ابتدا دانه های سویا را به کارخانه های روغن کشی می برند و در آنجا این دانه ها خردشده و با پرس های مکانیکی روغن کشی می شود. بقیه روغن موجود در سویا را هم با حلال های شیمیایی استخراج می کنند. آنچه از سویا باقی می ماند کنجاله سویاست. این کنجاله فاقد روغن و کلسترول بوده و سرشار از پروتئین، فیبر و املاح معدنی است. در ادامه فرآوری، کنجاله سویا را در دستگاهی ریخته و می پزند و به خمیر تبدیل می کنند و در نهایت آنها را به وسیله دستگاه هایی فرم داده و به شکلی که در بازار می بینید با نام پروتئین سویا عرضه می کنند.
پروتئین سویا با گوشت برابری می کند
البته باید بدانید وقتی سویا طبخ می شود، مقدار زیادی از ویتامین های خود را از دست می دهد و به دلیل جذب آب ۱۵ تا ۲۰ درصد از غلظت پروتئینی اش کاسته می شود. با این حال باز هم میزان پروتئین آن بسیار بالا بوده و پس از طبخ چیزی حدود ۵۰ تا۶۰ درصد از پروتئین آن باقی خواهد ماند. بنابراین مقدار پروتئین سویا با گوشت قابل مقایسه است، اما نکته قابل توجه آن که کیفیت و تعداد برخی اسیدهای آمینه ضروری پروتئین سویا از گوشت کمتر است. یعنی اگر بخواهیم این فرآورده را به طور کامل جایگزین گوشت قرمز و منابع پروتئین حیوانی را از برنامه غذایی روزانه حذف کنیم به یقین علائم کمبود برخی اسیدهای آمینه ای که در بدنمان ساخته نمی شود ظاهر شده و عوارضی را به دنبال خواهد داشت. متخصصان معتقدند بیشتر پروتئین های گیاهی به جهت آن که یک یا چند اسید آمینه ضروری را ندارد، بهتر است همراه با منابع پروتئینی دیگر همچون غلات یا گوشت مصرف شود. در نتیجه اگر پروتئین سویا را به همراه ماکارونی یا برنج مصرف کنید یا با یک دوم گوشت قرمز مخلوط کنید، اسیدهای آمینه این منابع مکمل یکدیگر شده و این مشکل برطرف خواهد شد.
آهن سویا قابلیت جذب پایینی دارد
در مورد میزان آهن سویا نیز باید گفت در مقایسه با آهن گوشت تفاوت چندانی ندارد.
البته باید بدانید در مرحله خیساندن و پخت، مقداری از آهن سویا در آب پخت نشست کرده و از میزان آن کاسته می شود. نکته قابل توجه آن که آهن سویا به دلیل گیاهی بودن بسختی جذب بدن می شود. اما آهن گوشت قابلیت جذب فوق العاده بالایی داشته و زنان باردار و شیرده و دختران نوجوانی که در زمان قاعدگی دچار کمبود این ماده معدنی می شوند برای جبران کم خونی باید از منابع حیوانی آهن مورد نیاز بدن خود را کسب کنند. از طرفی میزان بالای ویتامین B۱۲ گوشت قرمز فاکتوری موثر برای ساخت سلول های خونی و عصبی بوده و در ساخت DNA موثر است.
«روی» در گوشت
همچنین باید بدانید بهترین منبع روی، گوشت قرمز است. روی به رشد مطلوب کودکان و نوجوانان کمک کرده و در تنظیم برخی اعمال دستگاه تناسلی دخیل است، اما نباید نادیده گرفت که گوشت قرمز سرشار از چربی اشباع بوده و کلسترول بالایی دارد. البته گوشتی که ۹۵ درصد لخم باشد چربی کمتری دارد، ولی در مقایسه با سویا باز هم چرب است.
برگرها، کباب کوبیده، سوسیس، کالباس و حتی انواع ناگت ها بیش از ۵۰ درصد چربی داشته و برای بدن مضر است. بنابراین بنا به گفته متخصصان تغذیه از مصرف بیش از نیم کیلو گوشت قرمز پخته و فرآورده های آن در هفته خودداری کنید.
در صورتی که فرآوری سویای بافت دار بدرستی و تحت کنترل متخصصان مربوط انجام شود، به دلیل فقدان کلسترول و غنی بودن از مواد فنولی و آنتی اکسیدانی (ضد سرطان) برای سلامت قلب و عروق مناسب تر از مقدار زیاد گوشت بوده و فیبر بالای آن برای کارکرد مطلوب سیستم گوارشی مفید و سبب رفع یبوست و التیام هموروئید (بواسیر) می شود.
