تغذیه ی کودکان مسئله ی بسیار مهمی است که باید توجه ویژه ای به آن داشت. والدین باید سعی داشته باشند بیشتر به کیفیت و همچنین ارزش غذایی تغذیه ی کودکشان توجه داشته باشند ، تا حجم آن. دادن غذای بیش از اندازه به کودک باعث بزرگ شدن معده ی او می شود.
دختر ۵/۲ ساله ای دارم به نام پگاه که ۲۴ کیلوگرم وزن دارد. هنوز حرف نمی زند و تازه ۴ ماه است که راه افتاده. بچه بدقلقی است و از وقتی به دنیا آمد، مجبور بودم به خاطر ساکت کردنش مدام به او شیر بدهم…
فرض کنید گیاهی دارید که وظیفه مراقبت از آن به عهده شماست. اگر بیش از حد به آن آب دهید، چه می شود؟ ریشه اش آسیب می بیند و حتی ممکن است اگر دیر به دادش برسید، خشک شود. همه پدرومادرها هم وظیفه خود می دانند مراقب وضعیت سلامت بچه هایشان باشند ولی گاهی راه را اشتباه می روند. همان طورر که مادر پگاه ۵/۲ ساله کمی راه را اشتباه رفته است. او مثل خیلی از مادرهای دیگر فکر می کرده دختر کوچکش کم غذاست و با این تصور مدام به او خوردنی می داده، غافل از اینکه این فقط تصور اوست؛ همان طور که وقتی به پزشک متخصص کودکان مراجعه کرده و از او خواسته شده آنچه در روز به کودکش می دهد بنویسد، خودش از دیدن فهرست بلندبالایی که نوشته بوده، متعجب شده است. حالا پگاه کوچک دچار مشکلاتی شده که شاید علتش اضافه وزن باشد. برای کم کردن نگرانی این مادر با دکتر هاتف شجاعی، متخصص تغذیه در این باره گفت?وگو کرده ایم.
آقای دکتر! این کودک چقدر اضافه وزن دارد؟
بچه ۵/۲ ساله باید حداکثر ۱۵ کیلوگرم وزن داشته باشد، بنابراین این کودک ۱۰ کیلوگرم اضافه وزن دارد. البته این مساله تا حدی به جثه و ژنتیک هم بستگی دارد ولی حتی باوجود این شرایط، او دچار اضافه وزن است.
به نظر شما علت این اضافه وزن چیست؟
یکی از دلایل اضافه وزن این کودک می تواند کم تحرکی باشد که علت اصلی آن معمولا والدین هستند. وقتی مادر و پدری کم تحرک و مدام جلوی تلویزیون و رایانه هستند، فرزند آنها هم از همین الگو پیروی می کند و کم تحرک و دچار عواقب بعد از آن که اضافه وزن و به خطر افتادن سلامت است، می شود. گاهی مادرها برای آرام کردن فرزندشان به او هله هوله های شیرین می دهند، با این کار کالری زیادی به بدن بچه می رسد. از طرفی علاقه مند هستند بچه شان رشد خوبی داشته باشد، پس علاوه بر این شیرینی ها، به کودک غذای اصلی هم می دهند. این کار نیز باعث افزایش وزن کودک خواهد شد. متاسفانه در فرهنگ ما اگر کودکی زیاد بخورد، خانواده خوشحال می شوند و او را تشویق می کنند و این کار را نشانه سلامت او می دانند در حالی که این تفکر اشتباه است.ذائقه غذایی هر فردی از کودکی شکل می گیرد و در هر کشوری افراد ذائقه مخصوص به خود را دارند و حتی با توجه به این ذائقه پرزهای چشایی و مناطق مغزی او تطابق پیدا می کنند.
این درست است که می گویند اگر بچه ای زیاد بخورد معده اش گشاد می شود؟
بله، اگر به بچه ای بیش از حد خوراکی داده شود، معده او بزرگ خواهد شد چون بافت معده نرم است. کودک برای پرکردن این معده هم مجبور است زیاد بخورد و تا هنگامی که معده متسع نشود، پیام سیری از مغز صادر نمی شود.
بچه های زیر ۵ سال باید چقدر کالری در روز دریافت کنند؟
نمی توان برای بچه های زیر ۵ سال فرمول خاصی برای دریافت کالری مطرح کرد زیرا بچه ها بسیار متفاوت هستند و شرایط خواب، جثه، قد، ژنتیک و میزان فعالیت متفاوتی دارند ولی به طور کلی می توان گفت اگر بیش از ۲۰۰۰ کالری در روز دریافت کنند، دچار چاقی خواهند شد. باید توجه داشت که نیاز بچه ها در سنین ۳ ۵/۲ سالگی به انرژی زیاد نیست چون جهش رشدی ندارند پس اصرار به بیش از حد خوردن آنها، غیر از گشادشدن معده و به خطر افتادن سلامت، سودی ندارد.
این مادر خیلی نگران خوراک کودک خود بوده اند و حتی فکر می کرده اند به اندازه کافی غذا نمی خورد، چگونه می توان فهمید کودک به اندازه می خورد؟
این مادر و مادران دیگر باید بدانند بهترین شاخص برای فهمیدن اینکه بچه ها درست می خورند یا نه، توجه به منحنی رشد، وزن و منحنی قد، سرحال بودن کودک (فعال بودن و…) و کنترل و دفع ادرار و مدفوع و دفعات اجابت مزاجشان است. اگر پزشک متخصص کودکان تشخیص دهد تمام این موارد طبیعی است، یعنی تغذیه بچه هم خوب است.
آیا اگر پدر و مادر این کودک او را نزد متخصص تغذیه ببرند، می توان برایش رژیم تنظیم کرد؟
نه، معمولا متخصصان تغذیه کودکان زیر ۵ سال را ویزیت نمی کنند و این کودکان فقط باید تحت نظارت متخصص کودکان باشند و اگر این پزشک تشخیص دهد شرایط کودکی خاص است، والدین کودک باید به متخصص تغذیه مراجعه کنند زیرا اگر الگوی غذایی و تحرک والدین اصلاح شود، صد درصد در وضعیت سلامت کودک هم تاثیرگذار خواهد بود.
گویا این کودک اشتهای زیادی دارد، این نمی تواند علت مشکل باشد؟
معمولا نه، ولی اگر واقعا کودک احساس سیری ندارد و خوردن او از حد گذشته، در صورت تشخیص و تجویز متخصص کودکان، باید آزمایش هایی نظیر قندخون، کم کاری تیرویید و… برایش انجام شود.
حرف آخر؟
این پدر و مادر گرامی هم باید برای اصلاح الگوی رفتاری و تغذیه ای شان به روان شناس کودک و بعد متخصص تغذیه مراجعه کنند و خودشان در درجه اول زندگی فعالی داشته باشند. غذاهای سالم را بشناسند و به فرزندشان هم از همان غذا بدهند. با کودک به پارک بروند و به جای اینکه زیرانداز ببرند و بنشینند، توپ همراه ببرند و با کودک بازی کنند و راه بروند. اصلاح و تغییرات باید از خودمان آغاز شود تا کودک هم آنها را بپذیرد و سلامت باشد.
