غش‌کردن نوعی شوک است که در اثر اختلال موقت در خون‌رسانی، برای چند لحظه عملکرد مغز را متوقف و باعث از دست رفتن هوشیاری می‌شود. غش ممکن است ناگهانی یا قبل از آن علائم هشداردهنده‌ای چون سرگیجه، دیدن نقاط نورانی، تهوع، تعریق و رنگ‌پریدگی داشته باشد.اما به هر حال غش کردن و بی هوش شدن آنقدر عجیب و غریب نیست که از شنیدن نام آن تعجب زیادی کنیم.
معین اصغری- دوستی تعریف می‌کرد اولین باری که واژه «غش» را شنیدم، وقتی بود که در دوران ابتدایی، مدیر مدرسه‌مان که خدا رحمتش کند، مشغول یکی از سخنرانی‌های طولانی‌اش بود که ناگهان یکی از هم‌کلاسی‌هایم که کنار من ایستاده بود، روی زمین افتاد. سخنرانی قطع شد و مسئولان مدرسه فورا سراغ آن هم کلاسی آمدند و او را به اورژانسی در نزدیکی مدرسه منتقل کردند. طفلک احتمالا به خاطر اینکه صبحانه نخورده بود و زیادی سرپا ایستاده بود، غش کرده بود ولی یادم هست که آن روز هم مثل همین حالا، بعضی‌ها خیال می‌کردند که او تشنج کرده و از حال رفته است. واقعیت این است که هنوز هم خیلی‌ها تفاوت غش و تشنج و صرع را نمی‌‌دانند. شما می‌دانید؟
از دست دادن ناگهانی هوشیاری یکی از نگران‌کننده‌ترین حوادث پزشکی است. حملات غش یا از‌حال‌رفتن، به‌طور‌کلی، بی‌خطرترین این حوادث هستند؛ مثلا برخی از افراد کاملا سالم با دیدن خون غش می‌کنند و چند دقیقه بعد هم کاملا به حالت اول بازمی‌گرداند اما همه انواع غش، تشنج و سکته‌های مغزی را باید به شکل فوریت‌های بالقوه خطرساز پزشکی مداوا کرد. فردی که از هوش رفته است نیاز به مراقبت‌های فوری دارد.
افراد زمانی غش می‌کنند یا از حال می‌روند که خون‌رسانی به مغز آن‌ها بیش از حد کاهش می‌یابد. فردی که در حال غش‌کردن است ابتدا دچار رنگ‌پریدگی می‌شود زیرا خون بسیار کمی به پوستش می‌رسد و سپس به طور موقت هوشیاری خود را از دست می‌دهد. معمولا در عرض یک دقیقه دراز کشیدن، جریان خون فرد به حالت قبلی بازگشته و او هوشیاری خود را باز می‌یابد. به بهانه غش‌کردن‌های اخیر افراد سرشناس گفتیم کمی درباره این موضوع صحبت کنیم.
……………………………………
در اتوبوس یا مترو ایستاده‌اید، ناگهان فردی کنار شما تعادل خود را از دست داده و روی زمین می‌افتد و بی‌هوش می‌شود، فکر می‌کنید در این زمان بهترین اقدام چیست؟
غش‌کردن نوعی شوک است که در اثر اختلال موقت در خون‌رسانی، برای چند لحظه عملکرد مغز را متوقف و باعث از دست رفتن هوشیاری می‌شود. غش ممکن است ناگهانی یا قبل از آن علائم هشداردهنده‌ای چون سرگیجه، دیدن نقاط نورانی، تهوع، تعریق و رنگ‌پریدگی داشته باشد. بیشتر غش‌ها ممکن است ناشی از کم‌بودن قند خون، افت ضربان قلب در اثر ترس، اضطراب، خستگی شدید یا از دست دادن شدید آب بدن، خونریزی یا کم‌خونی باشد. نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی آن هم بدون حرکت، به‌ویژه در گرمای شدید نیز موجب می‌شود که خون در قسمتی از بدن انباشته شده و این به نوبه خود باعث می‌شود که حجم موثر خون در گردش کم و فشار خون کاهش یابد. در این زمان جریان خون کمتر به مغز رسیده و شخص هوشیاری خود را از دست می‌دهد و غش می‌کند.
سنکوپ یا غش کردن چیست؟
سنکوپ، اصطلاحی است که در علم پزشکی به از حال رفتن و غش‌کردن فرد گفته می‌شود. باید توجه داشت که منظور از غش‌کردن به هیچ‌عنوان تشنج کردن مانند آنچه در بیماران مبتلا به صرع دیده می‌شود، نیست. معمولا پس از غش‌کردن، فرد بلافاصله حالت عادی خود را باز می‌یابد. سنکوپ بسیار شایع بوده و از هر سه نفر حداقل یک نفر در طول زندگی خود با این پدیده روبه‌رو می‌شود. در اغلب موارد بروز این پدیده اهمیت چندانی نداشته و نگران‌کننده به حساب نمی‌آید. سنکوپ زمانی اتفاق می‌افتد که مغز برای مدت کوتاهی و به صورت گذرا خون کافی دریافت نمی‌کند.
یکی از شایع‌ترین انواع سنکوپ، سنکوپ وازوواگال است که طی آن به دلیل آهسته شدن بیش از حد ضربان قلب یا انبساط ناگهانی تمامی رگ‌های بدن یا هر دو این عوامل، خون کافی به صورت گذرا به مغز نمی‌رسد. این واکنش می‌تواند به دلایل متفاوت در بدن ایجاد شود. از جمله این عوامل می‌توان به وجود درد یا استرس شدید، ایستادن درازمدت روی پاها یا خستگی مفرط یا قرار داشتن در معرض گرمای شدید یا بروز واکنش‌های غیرطبیعی در زمان ادرار کردن یا سرفه کردن و… اشاره کرد. در بسیاری از اوقات نیز هیچ دلیل مشخصی برای بروز این پدیده یافت نمی‌شود. سنکوپ‌های غیر وازوواگال به دنبال مشکلات دیگری که شرح برخی در زیر آورده شده، رخ می‌دهند: ضربان قلب فرد بیش از حد تند یا کند شده که می‌تواند ناشی از اختلالات سیستم الکتریکی قلب یا عوارض جانبی برخی داروها باشد. چیزی جلوی جریان یافتن خون را در قلب گرفته است. این پدیده در بیمارانی که دچار تنگی دریچه آئورت یا ضخیم‌شدگی بیمارگونه ماهیچه‌های قلبی هستند، دیده می‌شود.
فشار خون فرد با ایستادن یا تغییر وضعیت از حالت خوابیده به نشسته یا ایستاده دچار افت شده که معمولا به دنبال ننوشیدن مایعات کافی، مصرف برخی داروها، نوشیدن الکل، از دست‌دادن مقدار زیادی خون (مثلا در تصادفات) یا ابتلا به برخی بیماری‌های مرتبط با فشار خون ایجاد می‌شود.
آیا سنکوپ خطرناک است؟
در بسیاری از موارد وقوع سنکوپ به خودی‌خود مسئله خطرناکی به حساب نمی‌آید، اگرچه اگر بیمار در زمان غش‌کردن سقوط کرده و به زمین بیفتد یا سنکوپ در زمان رانندگی فرد رخ دهد، بروز آسیب‌های جدی دور از انتظار نخواهد بود. برای اطمینان بیشتر بهتر است در صورت بروز سنکوپ تا مشورت با پزشک خود از رانندگی بپرهیزید.حال سوالی که مطرح می‌شود، اینکه آیا باید پس از بروز سنکوپ حتما به پزشک مراجعه کنم؟ در پاسخ باید گفت بله. هر فردی که دچار سنکوپ می‌شود، باید برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کند. اگرچه در اغلب موارد، سنکوپ علت خطرناکی ندارد اما در موارد نادری علت بروز این پدیده یک مسئله جدی است که باید تشخیص داده شده و مورد درمان قرار گیرد. از سوی دیگر، همان‌طور که ذکر شد، ممکن است فرد به دنبال غش کردن دچار حادثه شده باشد. شناسایی علت به‌وجود آورنده سنکوپ شما را در پیشگیری از بروز مجدد آن یاری خواهد کرد. حتما به پزشک خود بگویید که قبل از بروز، در حین رخ دادن سنکوپ و پس از آن چه حالی داشته و مشغول چه کاری بوده‌اید. اگر در زمان بروز این عارضه کسی همراه شما بوده، میتوانید در مورد این موضوعات از وی نیز پرس‌و‌جو کنید.دانستن اطلاعات زیر به پزشک شما در تشخیص کمک خواهد کرد:
قبل از اینکه غش کنید و از حال بروید، چه کار می‌کردید و چه احساسی داشتید؟ چه مدت دراین حالت باقی ماندید و بازیابی قوای بدنی و ذهنی‌تان پس از بروز سنکوپ چگونه بود؟ آیا در گذشته سابقه بروز حملات مشابه را داشته‌اید؟ چه داروهایی مصرف می‌کنید؟ آیا از بیماری خاصی در رنج هستید؟پزشک پس از پرس‌و‌جو و تکمیل شرح حال و سابقه پزشکی شما، به انجام معاینات بالینی خواهد پرداخت. وی ممکن است فشار خون و تعداد ضربان قلب شما را در سه حالت خوابیده، نشسته و ایستاده اندازه‌گیری کند. به صدای قلب شما گوش دهد تا وضعیت دریچه‌ها و ماهیچه قلب شما را بررسی کند.
در لحظه چه باید کرد؟
از ضربات حاصله در هنگام افتادن و سقوط فرد جلوگیری کنید.
فرد را به پشت بخوابانید و پاهای او را به میزان ۲۰ تا ۳۰سانتی‌متر (یک وجب) بالاتر از سطح بدنش قرار دهید. اگر احتمال آسیب نخاعی می‌دهید پاها را بلند نکنید. برای کمک به افرادی که در جاهای بسته مثل هواپیما دچار شوک می‌شوند از روش قرار‌دادن سر بین دو پا به حالت نشسته استفاده کنید.
اگر مصدوم شروع به استفراغ کرد او را به پهلو بخوابانید تا راه تنفسی‌اش باز بماند.
لباس‌های تنگ و کمربند او را شل کنید و برای جلوگیری از اتلاف گرمای بدنش از یک پوشش گرم استفاده کنید. پارچه‌ای را به آب خنک آغشته و با آن پیشانی و صورت فرد را مرطوب کنید. آب را روی صورت بیمار نپاشید و از مواد بودار و سیلی زدن به صورت مصدوم به منظور به هوش آوردن وی بپرهیزید.
هوای تازه اغلب به بهبودی مصدوم کمک می کند.
تا قبل از بهبودی کامل اجازه نوشیدن به مصدوم ندهید، هنگامی که توانست چیزی بخورد به او یک نوشیدنی خنک بدهید و کمک کنید تا به آرامی بایستد.
در تمام این مراحل به مصدوم آرامش روانی دهید.
نکته: غش یک بیماری نیست؛ بلکه علامتی از بیماری‌های مختلف به شمار می‌آید. در جریان غش بیمار باید به سرعت هوشیاری‌اش را بازیابد. اگر مصدوم حملات مکرر بی هوشی داشته باشد یا بعد از ۴ تا ۵دقیقه به هوش نیاید و در حالت نشسته یا خوابیده هوشیاری‌اش را از دست بدهد یا دلیل غش‌کردن وی معلوم نباشد، باید در جستجوی مراقبت‌های پزشکی بود.
فرق غش و تشنج
شاید بپرسید تفاوت غش با تشنج چیست و چطور آن‌ها را از همدیگر تشخیص دهیم؟ به طور طبیعی، سلول‌های مغزی، تخلیه بار الکتریکی هماهنگ و منظمی ایجاد می‌کنند اما وقتی این تخلیه بار الکتریکی نامنظم شده و سازمان‌دهی خود را از دست بدهند، تشنج رخ می‌دهد. تشنج بزرگ که به آن حمله هم می‌گویند، حالتی غیرارادی از انقباض و شل شدن متفاوت عضلات، همراه با از دست دادن هوشیاری است. تشنج‌های ناشی از بیماری صرع، رایج‌ترین نوع تشنج هستند.
……………………………………
بی‌هوش شدن در وسط برنامه زنده خیلی هم چیز جدیدی نیست و سابقه دارد
اجراهای ناتمام
غش‌کردن و بی‌هوش‌شدن از آن اتفاقات عجیب و غریبی نیست که از شنیدنش دهان انسان باز بماند. روزانه هزاران نفر در این دنیای خاکی فشارشان بالا و پایین می‌رود و ممکن است با چنین مسائلی دست و پنجه نرم کنند اما همین اتفاق وقتی پشت دوربین و در حین اجرای زنده رخ می‌دهد، قضیه متفاوت می‌شود. همه سایت‌ها، روزنامه‌ها و رسانه‌های خبری تا چند روز به این مسئله می‌پردازند و «لحظه افتادن مجری+ فیلم»، از پربازدیدترین لینک‌های خبری می‌شود.
روی آنتن زنده تلویزیون هر اتفاقی ممکن است رخ دهد. این بار رضا رشیدپور، مجری برنامه زنده حالا خورشید شبکه سه سیما، در حال اجرای این برنامه از هوش رفت. وی از ابتدای برنامه حال خوبی نداشت و صدایش گرفته بود و در دقایق پایانی برنامه در حال اجرای برنامه و گفتگو بود که ناگهان دست چپ خود را گرفت و بعد در مقابل دوربین و در اجرای زنده بی‌هوش شد.
روابط عمومی برنامه «حالا خورشید» اعلام کرده رضا رشیدپور به دلیل افت فشار در بیمارستان بستری شد. حال وی رو به بهبودی است اما به خاطر اطمینان کامل به بیمارستان بقیه ا… منتقل شده و الان هوشیار است. رضا رشیدپور مجری تلویزیون پیش از این در تیرماه سال جاری به دلیل مشکل قلبی در بیمارستان بستری شده بود.
چند ماه پیش نیز خانم مجری هواشناسی در پربیننده‌ترین بخش خبری سیما (اخبار ساعت۱۴) روی آنتن زنده بی‌هوش شد. معصومه احمدی، کارشناس هواشناسی بعد از به هوش آمدن از سلامت خود خبر داد و گفت پس از ۳۰دقیقه انتظار برای اجرای برنامه هواشناسی در حین اجرا به علت افت قند و فشار خون، حالت بی‌هوشی به من دست داد. در حال حاضر در سلامت کامل هستم و هیچ گونه مشکلی وجود ندارد.
چند روز قبل نیز رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران حین سخنرانی در مراسم اعطای نشان «امین‌الضرب» در پشت تریبون از هوش رفت. مسعود خوانساری که از لحظه قرار گرفتن در پشت تریبون، تمرکز کافی نداشت، دقایقی پس از شروع سخنرانی‌اش، در پشت تریبون از حال رفت و بلافاصله به اتاق دیگری منتقل شد. وی که دچار افت شدید فشارخون شده بود، پس از نیم ساعت به سالن مراسم بازگشت.
منبع: شهرآنلاین
