امروزه بازار رقابت بین مواد غذایی بسیار گرم است و به همین علت هر شرکتی قصد دارد مواد غذایی متفاوتی را نسبت به دیگر شرکت ها ارائه دهد ، امروزه شیر های گوناگونی با طعم و رنگ های مختلف در فروشگاه ها یافت می شود ، اما آیا این شیر ها برای بدن بی خطر اند؟
بسیاری از افراد بویژه کودکان طعم شیر را نمی پسندند و میانه خوبی با آن ندارند. این موضوع بیشتر در کودکانی دیده می شود که ذائقه آنها به یکی از طعم های اصلی بخصوص طعم شیرین گرایش پیدا کرده است.
از نظر روان شناسی ذائقه کودک به طعم، نوع، بافت و شکل ظاهری غذا اغلب از شش ماهگی تا ۱۶ ـ ۱۵ ماهگی شکل می گیرد.
حال اگر در این دوره زمانی که تغذیه کمکی کودک شروع می شود، مادر سعی کند از طریق مواد غذایی متنوع، طعم های مختلف را به کودک بچشاند، می تواند ذائقه او را سرو سامان داده و به مصرف انواع مواد غذایی مختلف عادت دهد.
اما در کودکی که مصرف خوراکی ها و نوشیدنی های شیرین در او به شکل یک عادت در آمده باشد، سایر طعم ها برایش جذابیتی نداشته و دیگر نمی تواند شیرسفید بدون طعم را بنوشد.
از این رو مادر ناچار است برای تامین نیازهای تغذیه ای کودک از طریق شیر، او را به نزدیک ترین سوپرمارکت برده و از او بخواهد که از میان شیرهای طعم داری چون شیر کاکائو، شیر عسل و شیر قهوه یک نوشیدنی انتخاب کند.
اما سوال اینجاست آیا می توان شیرهای طعم دار را جایگزین دائم شیر سفید کرد؟ ارزش و خواص تغذیه ای این شیرها چه میزان است؟
اگر طعم شیر معمولی مانع مصرف این نوشیدنی شود، می توانید گهگاه از انواع شیرهای طعم دار استفاده کنید، اما بدانید این شیرها در مقایسه با انواع ساده آن به دلیل چربی و شکر فراوان، کالری بالایی دارد و برای کودکان پروزن و بچه هایی که زمینه های ارثی ابتلا به دیابت دارند، محدودیت مصرف دارد.
نکته مهم تر آن که در این محصولات اغلب از مواد طعم دهنده و رنگ دهنده ای استفاده می شود که اگر منشا طبیعی داشته باشد، مشکل ساز نیست اما اگر شیمیایی و سنتزی باشد، احتمال دارد در دراز مدت عوارضی برای مصرف کننده ایجاد کند بنابراین به دلیل آن که کودکان در سنین رشد بوده و سلول ها و بافت های مختلف کبدی، کلیوی، گوارشی و… بدنشان در حال تکثیر و شکل گیری است، بهتر است والدین کمی حوصله به خرج دهند و شیر را به صورت خانگی با عسل، خرما، پوره میوه جات و … با درصد بسیار کم شکر طعم دار کنند و در اختیار کودک دلبندشان قرار دهند.
ارزش تغذیه ای شیرهای طعم دار خانگی
شیر عسل: با افزودن یک تا دو قاشق چایخوری عسل به یک لیوان شیر ساده می توانید این نوشیدنی را تهیه کنید.بر اثر ترکیب شیر با عسل، خواص تغذیه ای و ضدسرطانی آن دوچندان می شود. این نوشیدنی بسیار نشاط آور و آرام بخش بوده و می تواند کیفیت خواب را مطلوب سازد.
خواص ضدمیکروبی آن برای کسانی که در معرض انواع عفونت ها قرار دارند همچون پرستاران، بسیار مفید است. رفع کننده خستگی و سوء تغذیه بوده و برای خوش خلقی و افزایش هوش کودک مفید است. اما بدانید میزان انرژی عسل در مقایسه با قند و شکر برابری می کند و بسیار پرکالری است. این نوشیدنی به دلیل دارا بودن عسل آلرژی زا بوده و برای کودکان زیر یک سال محدودیت مصرف دارد.
توجه: از افزودن عسل یا موم آن به شیر داغ خودداری کنید. حرارت شیر تا حدودی ویتامین های حساس عسل را تخریب می کند.
شیر کاکائو: یک لیوان شیر را گرم کرده و یک قاشق مرباخوری پودر کاکائو با کمی شکر به آن بیفزایید. کاکائو حاوی ترکیبات فنولی و اگزالات زیادی است. این ترکیبات می تواند با برخی از ریزمغذی های شیر بخصوص کلسیم آن ترکیب شده و از جذب آن بکاهد. اما به دلیل آن که در شیرهای خانگی کاکائوی کمتری استفاده می شود، میزان کلسیم شیر بیش از ترکیبات فنولی کاکائو بوده و حدود دو سوم کلسیم آن تحت هر شرایطی جذب خواهد شد. در ضمن کافئین این نوشیدنی هم زیاد نیست و در مقایسه با نوشابه های سیاه کولا دار ۱۰ برابر کمتر است و روی رفتارهای هیجانی کودک اثر سوئی نخواهد داشت.
توجه: به گفته متخصصان تغذیه، برخی از انواع شیر کاکائو از شیرهایی که بار میکروبی بالایی دارد، تهیه می شود. این موضوع باعث افت کیفیت پروتئین و خواص تغذیه ای این شیرها خواهد شد.
شیر قهوه و نسکافه: یک لیوان شیر قهوه با میزان شیر بیشتر می تواند یک سوم کلسیم مورد نیاز بدن خانم های بالای ۵۰ سال را تامین کند. میزان ترکیبات فنولی و کافئین این نوشیدنی کمی بیشتر از شیر کاکائو بوده و بهتر است در کنار آن از مصرف ماست و پنیر غافل نشوید. شیر قهوه برای افراد با فشار خون بالا، کسانی که تپش قلب دارند یا مادران شیرده چندان مفید نیست.
توجه: نسکافه های آماده به دلیل دارا بودن مواد نگه دارنده و برخی اسیدهای خوراکی، خوردگی مینای دندان را دوچندان کرده و مصرف زیاد آن توصیه نمی شود. برخی از انواع شیر کاراملی هم به دلیل آن که علاوه بر شکر از میزان زیاد چربی و تخم مرغ تهیه شده ، به رغم کلسیم و پروتئین باکیفیت، بسیار پرکالری است.
شیر سویا: این شیر کاملا گیاهی است و برخلاف تصور عامه با شیر گاو مخلوط نمی شود. از نظر طعم و خواص تغذیه ای شباهت چندانی به شیر گاو ندارد. این شیر یک چهارم کلسیم شیر لبنی را داراست اما به جذب کلسیم در بدن کمک می کند. پروتئین آن با پروتئین شیرگاو برابری نمی کند اما چربی آن از نوع غیر اشباع و فاقد کلسترول است. لاکتوز ندارد و سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدانی (ضدسرطان) و مواد شبه هورمونی است. این شیر را هرگز جایگزین شیر لبنی نکنید.
توجه: شیر سویا در برخی کودکان و نوزادان به دلیل وجود برخی پروتئین های حساسیت زا موجب بروز آلرژی با علائمی چون استفراغ، گریه، اسهال آبکی و در موارد شدیدتر موجب حساسیت آنافیلاکسی می شود.
شیربا پوره میوه ها: با افزودن آبمیوه، پوره، مارمالاد یا مربای خانگی به یک لیوان شیر، خاصیت این نوشیدنی را دو چندان خواهید کرد. توانایی هضم لاکتوز شیر تعدیل می یابد و از همه مهم تر آن که ویتامین C میوه های تازه می تواند قدرت جذب آهن و کلسیم شیر را افزایش دهد. اگر هم بخواهید ارزش پروتئینی شیر را بالا ببرید، می توانید آن را با غلات یا انواعی از مغزها یا به همراه خرما، کشمش یا مویز میل کنید.
