امید به آینده راهکار درمان افسردگی و دیگر حالات است

مساله امید و عوامل و پیامدهای آن برای سلامتی اجتماعی و روانی فرد بسیار مهم است چون دست یابی به اهداف، نقشه ها و آرزوها در آینده به وقوع می پیوندد اهمیت دارد، دانیل کیتینگ (۱۹۸۰)، معتقد است که «یکی از ویژگی های اساسی دوره ی جوانی را تفکر آینده نگر می داند. او عقیده دارد جوانی دوره ای است که فرد به انجام کارها مهم در آینده و در بزرگسالی خود فکر می کند، که براساس آن افراد آینده خود را می بینند و عامل مهمی در انگیزه، تحرک و رشد فرد در طول زندگی اش دارد.» امیدواری در نقطه مقابل ناامیدی قرار می گیرد که ریشه بسیاری از بیماری های روانی، جسمانی و معضلات اجتماعی وسیعی را می تواند در پی داشته باشد که در نتیجه، افسردگی، سلامت عمومی جامعه را تهدید می کند. و بدون توجه به آن سلامت که یکی از نیازهای حیاتی انسان برای رشد و بالندگی است، به خطر می اندازد.

   کارل یونگ(2001)معتقد است که « ناامیدی را به عنوان علامت هسته ای افسردگی یاد کرده و یادآور می شود که این نا‌‌‌‌امیدی هم فلج کننده اراده است و هم باعث تحمل ناپذیر شدن و میل به گریز از یک موقعیت می گردد». امید به آینده ای مطلوب و آرمانی در میان جوانان منبع اصلی تحرک و شادی و تلاش برای اهداف است و از سوی دیگر رویکرد منفی و ناامید کننده به آینده در جوانان باعث بی تفاوتی، دلسردی، کناره گیری فرد از اجتماع (انزوای اجتماعی) و فقدان انگیزه برای تلاش و از بین رفتن نیرو و اراده لازم برای نیل به اهداف می شود.

زمانی که امید به آینده در ارتباط با قشر دانشجویان که به عنوان آینده سازان جامعه مطرح می شود اهمیت آن دو چندان می شود چرا که یکی از امکانات و منابع هر جامعه ای، جوانان هستند که در اوج سازندگی، شکوفایی، تحرک و پویایی قرار دارند، براساس آخرین آمارها و اطلاعات برگرفته از سرشماری سال 1390، 32درصد جمعیت ایران را جوانان (29-15) ساله تشکیل داده اند که این رقم ایران را در صدر کشورهای جوان جهان قرار می دهد. جوانان بزرگترین، و مهم ترین و ارزشمند ترین سرمایه انسانی کشور هستند. که این سرمایه انسانی نقشی محوری در توسعه پایدار کشور نقش ایفا می کند. که در این زمینه برنارد(1982) «بر این باورند که محیط دانشگاه با گسترش مشکلات یا فشارهای روانی، ممکن است در بالارفتن ناامیدی در میان دانشجویان نقش داشته باشند(3). جوانانی که در زندگی با مشکلات روحی، روانی و تربیتی سر در گریبان اند،آینده ی روشنی در پیش ندارد، از واقعیتهای موجود فرار می کند و به اوهام و تخیلات روی می آورند. به طوری که جوانانی که در عرصه اجتماع هستند که از روحیه و امید بالایی برخوردارند. امید زیاد را وسیله ترقی و پیشرفت خود قرار می دهند و از نظر علمی و شغلی پیشرفت می کنند. و در مقابل کسانی که همواره روحیه ناامیدی در آنها شعله ور نیست و همه چیز را سیاه و تیره می بینند. علاوه بر این که همواره پیشرفت نمی کنند، بلکه دچار پسرفت دائمی نیز هستند.

«با این شرایط جوانان دارای نیازهای فراوانی است که جامعه نمی تواند به آنها پاسخ دهد که شامل وضعیت بداقتصادی، عدم تأمین نیازهای زندگی(ازدواج)، بیکاری( اشتغال)، فشار روانی باعث ناامید شدن جوانان می شود»(4) جامعه ای که اعضای آن دید روشنی به آینده خود نداشته و امیدی به موفقیت در آینده ندارد هیچ پویایی خاصی نداشته و رکود و سکون تمام ابعاد زندگی آجتماعی آن را در بر می گیرد.

«هم چنین آمارها و شواهد حاکی از افزایش نگران کننده میزان افسردگی، خودکشی، اعتیاد، طلاق، خشونت های اجتماعی، تندخویی، بزهکاری و انزوا طلبی در بین دانشجویان کشور نشان دهنده ناامیدی آنان نسبت به زندگی و آینده کشور می باشد، بنابراین با پرداختن به بحث آینده به عنوان اولویتی در بحث جوانان، و به دنبال سازو کارهای مناسب با آن توجه کرد چرا که فرایند کاهش آسیب های اجتماعی می تواند زمینه ساز یک تحرک اجتماعی در آینده باشد»(5).

امید به آینده در بین دانشجویان یعنی اینکه از اهداف و تصویری روشن، مثبت چالشی و قابل دسترسی از آینده جامعه ی خود در ابعاد گوناگون داشته باشد و آن شور واشتیاق و انگیزه ی لازم برای رسیدن به این اهداف در او تحقق یابد. اما آنچه قابل تأمل است مؤلفه ی امید به آینده در میان دانشجویان برحسب سن، جنسیت، مقطع ورشته ی تحصیلی، نوع دانشگاه، و….متفاوت است. و هم چنین امید به آینده در دانشجویان، از امید جامعه به آینده، از چشم انداز، سیاست ها و برنامه های نظام اجتماعی در خصوص آینده، از سرمایه های مادی، انسانی، فرهنگی واجتماعی در سطح نظام اجتماعی ونظام آموزشی ومراکز آموزشی کشور از جمله متن و محتوای برنامه های آموزشی و درسی دانشگاه ها از عوامل موثر بر امید به آینده در دانشجویان به شمار می رود، متأثیر می شوند. بی شک، مسائل دانشجویان به عنوان یکی از اولویتهای پژوهشی در دانشگاههاست. یکی از این مسائل و موضوعات، امید به آینده در دانشجویان است که مطالعات اندکی در این زمینه وجود دارد. و هم چنین نقش و اهمیت دانشجویان دانشگاهها در دوران اخیر در گردش و اداره امور جامعه و ایجاد تحولات اساسی (اجتماعی و اقتصادی) در راستای رشد علمی و فرهنگی در کشور بر همگان روشن است که باید با حفظ سرمایه جوانان زمینه ی را برای بهرمند شدن جامعه از اندیشه، توان ابداع، نوآوری و خلاقیت، ریسک پذیری جوانان مهیا کرد.

1- -Cileli, m. & Tezer, E. (1998). Life and value orientions of Turkish university students. ADOLESCENCE, Vol. 33, No. 129

2- علیزاده اقدم، محمد باقر( 1391)،« بررسی میزان امید به آینده در بین دانشجویان و عوامل مؤثر بر آن»، جامعه شناسی کاربردی، سال بیست و سوم، شماره 48، صص 206-189، صص 206-189

3- لطف آبادی، حسین ( ۱۳۸۱ ). روا نشناسی رشد: نوجوانی، جوان، بزر گسالی، سمت، تهران: چاپ چهارم.

4- نشری هی انتخاب.(1387/7/13) نظرسنجی دربار هی جوانان و امید: امید گم شده است؟ نه همین جاست

5- 13- قاری قرآنی، سیما( 1393)، « عوامل اجتماعی مؤثر بر امید به آینده دانشجویان دانشگاه تهران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه الزهرا

منبع : شوشان