نوشابه با سلامت شما چه می کند

نوشابه = دی اکسیدکربن + اسید + شکر

در ساخت نوشابه از مواد مختلفی استفاده می شود که خوردن آن ها به صورت جداگانه کمی وحشتناک به نظر می رسد! از جمله مهم ترین مواد تشکیل دهنده نوشابه به موارد زیر می توان اشاره کرد:

دی اکسید کربن: احتمالا نام آب گازدار را روی بطری های نوشابه دیده اید. این گازی که از آن نام برده می شود، اغلب دی اکسیدکربن(همان گاز کربنیک خودمان ) است که با فشار وارد بطری می شود و وقتی در بطری را باز می کنید، فشار برداشته می شود و به صورت حباب خارج می شود.

شکر: اغلب نوشابه ها به کمک شکر یا شیره ذرت شیرین می شوند ولی استفاده از شیرین کننده های مصنوعی از زمان جنگ جهانی دوم آغاز شد. نخستین دسته از این شیرین کننده ها ساخارین بود که بعدها در سال ۱۹۷۰ بعد از این که اثبات شد سرطانزا است، مصرف آن ممنوع شد و آسپارتام و…جای آن را گرفت. البته بحث و بررسی در مورد فواید و خطرات شیرین کننده های مصنوعی همچنان ادامه دارد.

اسید: معروف ترین اسیدهای به کار رفته در نوشابه اسید سیتریک و اسید فسفریک هستند. مزه تیزی که به دنبال نوشیدن کولا احساس می کنید، ناشی از همین اسیدهاست.

کافئین: این ماده که در بسیاری از نوشابه ها وجود دارد، به عنوان یک عامل محرک روی قلب و سیستم اعصاب مرکزی اثر می گذارد و موجب افزایش تمرکز و هشیاری می شود. کافئین به طور موقت فشار خون را بالا می برد ولی در مورد اثرات درازمدت آن روی فشار خون هنوز یافته قابل استنادی وجود ندارد. اضطراب، احساس ناراحتی در شکم، اختلال خواب و…از سایر عوارض کافئین هستند. از دیگر عوارض مهم کافئین ایجاد وابستگی است، به طوری که بیش از ۵۰درصد کسانی که به طور مرتب کافئین مصرف می کنند، درصورت مصرف نکردن آن دچار سردرد می شوند. سایر عوارضی که در اثر محرومیت از کافئین ناشی می شوند عبارتند از: احساس خستگی، کاهش انرژی، کاهش تمرکز و هشیاری، تغییرات خلق و… با توجه به موارد فوق، پزشکان اصرار دارند که افراد دچار پرفشاری خون، خانم های باردار و کودکان تا حد امکان مصرف کافئین را کاهش دهند. به هر حال، کافئین خود مقوله مفصلی است که باید جداگانه به آن پرداخته شود.

در کنار این مواد اصلی، از مواد رنگی مانند رنگ کارامل، طعم دهنده ها و نیز نگه دارنده ها هم در تولید نوشابه استفاده می شود.

کولا چیست؟

کولا در اصطلاح به گروهی از نوشابه های گازدار فاقد الکل گفته می شود که اغلب دی اکسید کربن (گازکربنیک)، کارامل، کافئین، شکر و… دارند. واژه «کولا» از نام گیاه کولا گرفته شده است. دانه این گیاه که در غرب آفریقا می روید، در نوشابه های اولیه به عنوان منبع کافئین به کار می رفت. اولین نوشیدنی با طعم کولا در سال۱۸۸۱ ساخته شد ولی واژه کولا به دنبال اختراع کوکاکولا در ۸ می ۱۸۸۶ توسط دکتر جانز پمبرتون وارد لغات روزمره شد. کوکاکولا در نخستین سال تولید روزانه تنها ۹ بطری نوشابه می فروخت ولی به تدریج گسترش پیدا کرد تا این که در سال ۱۸۹۵ نخستین کارخانه کوکاکولا در دالاس واقع در تگزاس به بهره برداری رسید. از آن پس، انواع دیگر کولا مانند پپسی کولا و… تولید و وارد بازار شدند.

چرا کولا فشارتان را بالا می برد ؟

بسیاری از نوشابه ها مقادیر قابل توجهی کافئین در ترکیبات خود دارند (به طور متوسط ۴۳ تا ۶۵ میلی گرم در یک فنجان) و همین مسئله بدگمانی ها درباره اثرات مصرف نوشابه بر ایجاد پرفشاری خون را افزایش داده است زیرا از مدت ها پیش معلوم شده بود که یک فنجان قهوه که البته بیشتر از مقدار مشابه کولا کافئین دارد، به طور موقت فشار خون را بالا می برد ولی این که مصرف مرتب نوشیدنی های حاوی کافئین موجب افزایش مزمن و دائمی فشار خون می شود مورد سوال بود.

نکـته : از نوشابه می توانید برای تمیز کردن رنگ سپر ماشین و تمیز کردن رسوبات اطراف ترمینال های باطری اتومبیل استفاده کنید. همچنین برای شل کردن پیچ های زنگ زده می توانید کمی نوشابه روی آن بریزید و چند دقیقه صبر کنید. بس است یا باز هم بگوییم؟!

پرفشاری خون با نوشابه

تحقیقات زیادی درباره ارتباط نوشابه با فشار خون بالا انجام شده است که یکی از جالب ترین آن ها در شماره نوامبر ۲۰۰۵ نشریه معتبر انجمن پزشکی ایالات متحده به چاپ رسید. در این پژوهش، محققان دانشگاه هاروارد، ارتباط بین رژیم غذایی ۱۵۵ هزار خانم را با ابتلای آن ها به پرفشاری خون طی یک دوره ۱۲ ساله بررسی کردند. نتیجه به دست آمده بسیار جالب بود؛ آن ها دریافتند که مصرف مرتب قهوه تاثیری بر ایجاد پرفشاری خون ندارد ولی مصرف چای (که ۱۵ تا ۷۵ میلی گرم کافئین در یک فنجان دارد) به مقدار اندکی فشارخون را افزایش می دهد اما نکته جالب مربوط به کولا بود. آن ها متوجه شدند در خانم هایی که روزانه یک بطری یا بیشتر کولا مصرف می کردند، خطر ابتلا به پرفشاری خون بین ۱۶ تا ۴۴ درصد افزایش داشت و البته در این میان فرقی بین نوشابه های معمولی و نوشابه های رژیمی دیده نشد. با توجه به این تفاصیل، انگشت اتهام از کافئین به سمت دیگری گرفته شد. دانشمندان حدس می زنند که احتمالا ترکیبات دیگری (ازجمله رنگ های کارامل) که طی فرآیند تولید نوشابه دخالت دارند، در ایجاد پرفشاری خون نقش دارند.

چرا کولا استخوان های تان را پوک می کند؟

تحقیقات اخیر ثابت می کند که مصرف کولا خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد. بر پایه تحقیقاتی که نتیجه آن در شماره اکتبر ۲۰۰۶ نشریه انجمن تغذیه بالینی ایالات متحده به چاپ رسیده است، بین میزان مصرف نوشابه و کاهش تراکم استخوان (یعنی همان پوکی استخوان) ارتباط مستقیمی وجود دارد.

در این پژوهش، محققان تراکم استخوان را در نواحی مختلفی از استخوان های لگن و ستون فقرات ۲۵۰۰ خانم مورد ارزیابی قرار دادند و متوجه شدند که صرف نظر از مسائلی همچون سن، یائسگی، میزان مصرف کلسیم و ویتامین D، مصرف سیگار و…مصرف کولا به تنهایی تراکم استخوان در خانم ها را ۴درصد کاهش می دهد. در این مطالعه هم تفاوتی بین نوشابه های رژیمی و غیررژیمی دیده نشد ولی معلوم شد نوشابه های فاقد کافئین، خطر کمتری دارند.

با توجه به این یافته ها، دانشمندان ۲ عامل را در ایجاد پوکی استخوان در مصرف کنندگان نوشابه دخیل می دانند؛ یکی کافئین و دیگری اسید فسفریک. به گفته دانشمندان، کافئین موجب تداخل در جذب کلسیم توسط بدن می شود و اسید فسفریک (یا فسفات) که می توانید نام آن را روی بسیاری از بطری های نوشابه ببینید، وقتی وارد بدن می شود موجب خروج کلسیم از استخوان و در نتیجه پوکی استخوان می شود.

البته یک خبر خوب هم برای آقایان وجود دارد و آن این که در این مطالعه، رابطه ای بین مصرف کولا و پوکی استخوان در آقایان دیده نشد! بنابراین به طور خاص به خانم ها توصیه می کنیم در مصرف نوشابه یک تجدیدنظری بکنند!

نکـته : برای کاهش تاثیر مصرف نوشابه روی دندان ها، نوشابه را همراه با غذا میل کنید؛ ترجیحا از نی استفاده کنید؛ نوشابه را در دهان تان نگه ندارید و حداقل شب ها از خیر مصرف نوشابه بگذرید. در ضمن بهتر است بدانید که مصرف نوشابه برای دندان های کودکان آثار سوء بسیار بیشتری دارد و اگر کودک شما به خوردن نوشابه عادت کرده، تنها و تنها خود شما مقصر هستید که این عادت را در او ایجاد کرده اید

آیا کولا فایده هم دارد؟

از بدی های نوشابه که زیاد گفتیم، حالا کمی هم از خوبی هایش بشنوید:

۱) در بسیاری از نواحی ایالات متحده گشت های پلیس همواره گالن های بزرگ کولا را به همراه دارند. اگر گفتید چرا؟ برای این که وقتی تصادف شد، به کمک کولا به راحتی می توان خون ها را از روی آسفالت شست!

۲) شما می توانید یک بطری نوشابه را روی چینی دستشویی خالی کنید و بعد از یک ساعت آن را بشویید. اسید سیتریک موجود در نوشابه، تمیزی را برای شما به ارمغان می آورد!

۳) از نوشابه می توانید برای تمیز کردن رنگ سپر ماشین و تمیز کردن رسوبات اطراف ترمینال های باطری اتومبیل استفاده کنید. همچنین برای شل کردن پیچ های زنگ زده می توانید کمی نوشابه روی آن بریزید و چند دقیقه صبر کنید. بس است یا باز هم بگوییم؟!

چرا کولا دندان ها را می پوساند؟

اکثریت قریب به اتفاق نوشابه ها مقادیر فراوانی کربوهیدرات (همان قند خودمان!) و اسید (به ویژه اسید فسفریک) دارند که هر ۲ از دشمنان شناخته شده دندان ها به شمار می روند.

اسید، به ۲ راه می تواند موجب تخریب مینای دندان شود؛ یکی این که به طور مستقیم خورده شود (مثلا به همراه نوشابه ) و دیگری این که توسط باکتری های موجود در دهان که اسید تولید می کنند، ایجاد شود و دندان را از بین ببرد. این باکتری ها با مصرف قند و اثراتی که روی آن می گذارند موجب ایجاد اسید می شوند. حالا خودتان تصور کنید یک نوشابه مملو از اسید و قند چه ترکیب فوق العاده ای برای تخریب دندان ها می تواند باشد. البته توجه داشته باشید که نوشابه های فاقد قند یا رژیمی هم برای تخریب دندان به اندازه کافی قند دارند و البته اسید آن ها هم که سر جایش است!

برای بررسی تاثیر مصرف نوشابه بر پوسیدگی دندان، پژوهشگران دانشگاه آیوا در یک مطالعه جالب، ۵ بطری از انواع مختلف نوشابه را در نظر گرفتند و در هر بطری ۴ دندان را به مدت ۲۵ ساعت قرار دادند. این پژوهش که نتایج آن در کنگره سالیانه انجمن پژوهشگران دندان ایالات متحده ارائه شد، نشان داد که قرار دادن دندان به مدت ۲۵ ساعت در یک بطری کوکاکولا موجب می شود مینای دندان تا عمق ۹۲ میکرومتر (یعنی ۹۲ هزارم متر) تخریب شود. این میزان برای کوکاکولای رژیمی ۶۱میکرومتر بود. البته این پژوهش اعتراض شرکت های نوشابه سازی را به دنبال داشته که معتقدند؛ نوشیدن نوشابه با قرار دادن دندان در نوشابه خیلی فرق دارد! به هرحال با توجه به این که کمتر کسی حاضر است برای حفظ دندان هایش از مصرف نوشابه صرف نظر کند، دندان پزشکان به این توصیه ها قناعت کرده اند: برای کاهش تاثیر مصرف نوشابه روی دندان ها، نوشابه را همراه با غذا میل کنید و ترجیحا از نی استفاده کنید؛ نوشابه را در دهان تان نگه ندارید و حداقل شب ها از خیر مصرف نوشابه بگذرید. در ضمن بهتر است بدانید که مصرف نوشابه برای دندان های کودکان آثار سوء بسیار بیشتری دارد و اگر کودک شما به خوردن نوشابه عادت کرده، تنها و تنها خود شما مقصر هستید که این عادت را در او ایجاد کرده اید.