در مسافرت چی بخوریم و چی نخوریم؟

داشتن الگوی تغذیه ای صحیح،یکی از نکات اساسی که باید در طول سفر به آن توجه شود؛ این است که افراد در یک روز از چهار گروه غذایی شامل نان و غلات، میوه و سبزی ها، لبنیات و گوشت استفاده کنند؛ البته در حد متعادل و متناسب.در حالی که متاسفانه دیده می شود در اغلب مسافرت ها برخی از این گروه های غذایی بیش از بقیه حذف می شوند؛ زیرا امکان تهیه شان محدودتر است. مهم ترین گروه های غذایی که مصرفشان محدود می شود، میوه ها و سبزی ها هستند؛ حال آن که این گروه از منابع غذایی تأمین کننده ویتامین ها و مواد معدنی به حساب می ایند و باید به مصرف آنها توجه ویژه داشت؛ زیرا در صورتی که این کاهش مصرف طولانی شود، کمبودهایی مانند کمبود ویتامین و اسید فولیک و فیبر را به همراه دارد که زمینه های بروز یبوست را در سفر به بار خواهند آورد. از این رو، به خانواده ها توصیه می شود امکانی را فراهم آورند که میوه و سبزی حداقل دوبار در روز به شکل میان وعده یا همراه با غذا، به شکل سبزی خوردن یا سالاد، مصرف شود. البته باید به منظور پیشگیری از ابتلا به آلودگی های انگلی، به تمیزی و تازگی سبزی ها نیز توجه خاص داشت.

شیر و ماست

شیر و سایر لبنیات هم اغلب در طول سفر به دست فراموشی سپرده یا مصرفشان محدود می شود. نتایج بررسی ها در کشور نشان داده اند که مصرف سرانه شیر و لبنیات در میان ایرانیان از مصرف سرانه جهانی بسیار کمتر است؛ که می تواند عاملی برای بروز کمبود کلسیم در میان مردم باشد؛ چون با کمترخوردن شیر و ماست که از منابع کلسیم به حساب می ایند، کمبود کلسیم شیوع پیدا می کند. اگر مصرف لبنیات در سفر محدود شود، این مشکل بزرگ تر خواهد شد. از این رو، توصیه می شود که حداقل ماست تازه در طول سفر به مصرف برسد، خصوصاً این که ماست می تواند از بروز بسیاری از عفونت های روده ای مولد اسهال جلوگیری کند.

آب

تغییر دیگری که اغلب در طول سفر در برنامه غذایی افراد دیده می شود، کاهش مصرف آب و نوشیدنی هاست که خشکی بدن یا دهیدراتاسیون را به دنبال خواهد داشت و به اختلالات عملکرد دستگاه گوارشی و یبوست منجر خواهد شد. از این رو، توصیه می شود در طول همه سفرها، چه هوایی و چه زمینی، در هر شرایطی، بطری آب به همراه مسافران باشد و از غذاهایی که نیاز به آب را افزایش می دهند هم پرهیز شود. غذاهایی که پروتئین بالایی دارند، مثل انواع کباب ها؛ زیرا این ماده مغذی برای هضم و جذب، به آب بیشتر نیاز دارد. به علاوه، از آنجا که کنسروها نیز در سفر بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند و نمک موجود در آنها نیاز به آب را افزایش می دهد، توصیه می شود که از آنها نیز کمتر استفاده شود. حتی در طول سفر دیده می شود که افراد از نوشابه ها و نوشیدنی های کولادار بیشتر استفاده می کنند، که این هم موجب بروز خشکی بدن یا دهیدراتاسیون می شود و چون ترکیباتشان پلی فنولی هستند، حرکات دودی روده ها را نیز کاهش می دهند و از دو طریق موجب بروز یبوست می شوند. بنابراین، انتخاب نوشیدنی ها هم بسیار مهم است. حتی چای، قهوه و نسکافه اگر بیش از حد مصرف شوند، ادرارآور هستند، موجب خروج زیاد آب از بدن می شوند و تعادل میان الکترولیت ها در بدن را برهم می زنند. به این دلیل، بهترین نوشیدنی، آب است. توصیه می شود آب را جرعه جرعه میل کنید تا در طول روز، آب به تدریج به بدن برسد. برای جلوگیری از هر گونه بیماری، همراه بردن آب سالم و گوارا جهت نوشیدن یا برای شست و شو در مسیر سفر توصیه می گردد. قرار دادن آب سالم در بطری های آب معدنی و یا خرید آب های معدنی و فریز کردن آن، این امکان را فراهم می سازد که در تمام طول سفر با ذوب تدریجی آنها آب آشامیدنی خنک، سالم و دلچسب در اختیار افراد خانواده به خصوص برای بچه ها فراهم شود یا با استفاده از فلاکس می توانند آب جوشیده لازم را جهت تهیه چای در طول سفر به همراه داشته و از چای تمیز و پاکیزه برای رفع خستگی و تمدد اعصاب استفاده نمایید.
همه چیز خوار نباشید

تا به حال، در طول مسافرت به مسمومیت دچار شده اید؟ احتمال بروز اسهال و استفراغ در این ایام بسیار زیاد است، که نه تنها لذت سفر را از بین می برد، بلکه افراد را به جای تفریح راهی بیمارستان ها می کند. دلیلش این است که امکان همراه بردن غذا کم است و افراد مجبور می شوند غالبا از بیرون غذا بگیرند، و به این ترتیب، امکان آلودگی بسیار زیاد است. در ضمن، بسیاری از غذاها در رستوران های بین راهی مصرف می شوند و چون این رستوران ها دور هستند، نظارت چندانی بر آنها نیست؛ پس باید بیشتر مراقب بود. غذاها یا بر اثر ماندگی و بیات شدن خاصیت خود را از دست داده اند، یا فاسد شده اند، کپک زده اند و با انواع میکروب ها آلوده شده اند. پس در انتخاب رستوران ها وسواس به خرج دهید و به وضعیت بهداشتی آنها و کارکنانشان توجه کنید.

– از خوردن غذاهای حاوی سس و خورش های گوشت، مرغ و خوراک ماهی خودداری کنید؛ به خصوص اگر ادویه فراوان به این قبیل خوراکی ها افزوده شده باشد که تغییر رنگ، طعم و فساد آنها معلوم نشود، زیرا در چنین محیط هایی امکان آلودگی و کهنگی مواد خام اولیه بسیار بالا بوده و علاوه بر عدم رعایت بهداشت فردی و محیطی، امکان نگهداری مواد پخته شده در محیط های نامناسب با برودت یا حرارت ناکافی وجود دارد که به طور تصاعدی با مجذور زمان، گستردگی آلودگی های اولیه را به شدت افزایش می دهد. در صورت عدم اطمینان به رعایت بهداشت در رستوران، از خوردن کباب کوبیده، همبرگر و به طور کلی فرآورده های حاوی گوشت چرخ کرده که ناخالصی فراوان دارند، پرهیز نمایید، چرا که بسیار فساد پذیر بوده و امکان کهنگی و آلودگی آنها بسیار بالا می باشد. علاوه بر آن به دلیل نرسیدن حرارت لازم در زمان پخت به قسمت های داخلی و مرکز چنین غذاهایی، آلودگی های اولیه و ثانویه از بین نمی روند و به راحتی با مصرف چنین موادی انواع کیست ها، تخم انگل ها، میکروارگانیسم ها و سموم آنها به بدن مصرف کنندگان منتقل می شود.

چه باید کرد؟

قبول داشته باشید که هیچ ماده خوراکی سالم تر، گواراتر و مناسب تر از مواد تهیه شده در منزل توسط کدبانوی هر خانواده ای نمی باشد، چرا که توسط فرد مطمئن و از مواد اولیه تازه و تمیز تهیه و فراهم می گردد. لذا همراه بردن غذاهای مناسب خانگی برای بین راه، از ابتلای شما و فرزندان تان به مسمومیت های غذایی خفیف و شدید جلوگیری خواهد کرد. از جمله بهترین مواد خوراکی و وسایل برای طول سفر شامل مواد ذیل می باشد: ساندویچ های خانگی تهیه شده از نان، پنیر، گوجه فرنگی و خیار، یا نان، کره، تخم مرغ آب پز و سفت شده خیار شور و گوجه فرنگی، یا کوکوی سیب زمینی، کتلت های خانگی و شامی های تهیه شده در منزل و یا به همراه داشتن مقداری عسل یا مربا، مقداری گردو و چند عدد لیوان و بشقاب یک بار مصرف، سبزی جات، میوه های شسته و ضدعفونی شده و تنقلاتی همچون نخود، کشمش، انجیر، بادام، گردو، پسته، خرما و فلاکس آب جوشیده جهت تهیه چای شما را کاملاً راضی خواهد نمود. به خصوص اگر خردسالی دارید که به نوشیدن شیر عادت دارد و خود شما نیز میل دارید از شیر گرم و گوارا استفاده کنید، یک جعبه شیر خشک همراه فلاکس آب جوشیده این مشکل را به راحتی برطرف می سازد. اما به هر حال در صورتی که فرد در طول سفر به اسهال مبتلا شود، بسته به شدت و ضعف بیماری، لازم است آب و الکترولیت های ازدست رفته بدنش تأمین شود. مایع درمانی بهترین کار است؛ اما انواع اسهال، روش های درمانی متفاوتی را می طلبد. به طور مثال، اسهال هایی که عامل آن میکروب ایکلای هستند، خفیف اند اما اسهالی هایی که بر اثر میکروب شیگلا به وجود آمده اند و خونی هستند، یا مسمومیت های بر اثر میکروب سالمونلایی که بر اثر مصرف گوشت مرغ آلوده ایجاد می شوند، ظاهر متفاوتی دارند و باید اقدامات ویژه ای برای آنها صورت پذیرد. اما مجموعا می توان پودر او.آر.(س) را در چهار لیتر آب حل کرد و در فواصل زمانی معین به بیمار داد. در غیر این صورت، یک لیوان آبمیوه تازه را با یک قاشق مرباخوری شکر و یک قاشق چای خوری نمک مخلوط کنید و به او بدهید، تا به این ترتیب آب و الکترولیت های مورد نیاز به بدن بیمار برسد. در ضمن، در ابتدا باید غذا کمتر مصرف کند. به علاوه، به افرادی که در حال کاهش وزن هستند، توصیه می شود به منظور ادامه رژیم لاغری شان، بیشتر از غذاهای پرحجم و کم کالری استفاده کنند تا دچار اضافه وزن نشوند و در عین حال، به همراه سایر همسفرهایشان غذا بخورند. در ضمن، باید به دمای مکانی که به آن سفر کرده اند، نیز توجه شود؛ زیرا افراد در هوای سرد، بیشتر به غذاهای شیرین و پرکالری تمایل دارند و به این ترتیب، الگوی غذایی شان به هم می خورد و ممکن است اضافه وزن پیدا کنند.

توصیه های قابل توجه در شهر محل اقامت

از نوشیدن شیرهای محلی و غیرقابل اطمینان، پنیر محلی و پاستوریزه نشده، بستنی های سنتی، سرشیر و خامه های باز خودداری نمایید. بسیاری از بیماری ها و مسمومیت های غذایی از همین طریق اتفاق می افتند، چون فلور میکروبی که به طور طبیعی در بدن افراد وجود دارد، در محیط های مختلف با یکدیگر متفاوت می باشد. لذا عامل سردرگمی سیستم ایمنی بدن و عکس العمل کُند آن جهت دفاع و مبارزه با عوامل بیماری زای جدید می شود. با رعایت بهداشت به تدریج بدن خودتان را آماده دفاع نموده و بی محابا و به مقدار زیاد مواد غذایی نامطمئن را مصرف نکنید، به خصوص سالادهای خام و مواد غذایی سس دار و پُرادویه که تغییر طعم غذاها را می پوشاند، کمتر مصرف کنید. مجدداً یاد آوری می شود از مصرف غذا در محل های پرازدحام و شلوغ خودداری کنید، چرا که در چنین شرایط پُر استرسی، امکانات لازم حتی برای هتل ها و غذاخوری های درجه یک نیز جهت رعایت کلیه شرایط بهداشتی مهیا نمی باشد. اگر در منزل دوست و فامیل اقامت ندارید، بهتر است به جای استفاده از غذاهای مراکز عمومی، از غذاها و مواد مناسب که امکان تهیه آنها به آسانی فراهم می باشد، نیاز خود و خانواده را برطرف کنید. بالاخره در نظر داشته باشید، ایام تعطیلات و دستیابی به هوای پاک و تمیز فرصت مناسبی می باشد که شما دور از استرس های شغلی و کاری، تمدد اعصاب نموده و ریه های خود را مملو از هوای تمیز و پُر اکسیژن کنید و با افزایش فعالیت و تحرک بدنی، چربی های ذخیره شده را آب کرده و سموم انباشته شده در بدنتان را با عدم صرف مواد غذایی سنگین و پرچرب از خود دور نمایید. بیماری یا مسمومیت شدید غذایی خودتان یا یکی از اعضای خانواده، علاوه بر دلهره و نگرانی، رنج، عذاب و به هدر رفتن ایام تعطیلات، هزینه های گزافی را نیز بر اقتصاد خانواده تحمیل می کند و حلاوت دیدار عزیزان و اقامت در محل مورد علاقه تان را به کامتان تلخ خواهد نمود. لذا احتیاط و پیشگیری، شرط عقل می باشد.