بارداری یکی از سخت ترین و حساس ترین دورانی است که بسیاری از خانم ها در طول زندگی خود یک یا چند بار آن را تجربه می کنند. توجه داشته باشید که این دوره مادر را تا حدی ضعیف می کند پس لازم است که بعد از بارداری تغذیه ی فرد تغییراتی کند.
بعد از وضع حمل تمام خانم ها تمایل دارند به وزن قبل از حاملگی خود برگردند و نگران هستند که این مورد چه مدت طول خواهد کشید. البته بلافاصله بعد از زایمان به دنبال تخلیه محتویات رحم و خونریزی طبیعی حدود پنج تا شش کیلوگرم، وزن کاهش می یابد. در طول شش هفته اول بعد از زایمان دو تا سه کیلوگرم دیگر وزن کاهش پیدا می کند که این کاهش وزن به علت از دست دادن مایع از طریق ادرار است. اکثر خانم ها در طی شش ماه بعد از زایمان به وزن قبل از حاملگی خود می رسند. از عواملی که بر روند کاهش وزن بعد از زایمان تاثیر دارند: حاملگی اول، شیردهی، برگشت زود هنگام به کار خارج از خانه و… هستند.
یادتان باشد در طی شش هفته اول بعد از زایمان نباید محدودیت انرژی داشته باشید. زیرا بدن نیازمند است تا آنچه در زمان تولد نوزاد از دست رفته است بازیابد و نیاز کودک تامین شود. خانمی که زایمان کرده است در واقع مسوول تغذیه خود و نوزادش است، پس باید رژیم غذایی خود را با دقت انتخاب کند. رژیم بعد از زایمان باید با دقت دوران بارداری رعایت شود. خوردن همه مواد مانند حبوبات و دانه های مغذی، میوه های تازه، سبزیجات و غذاهایی که پروتئین و کلسیم و آهن را به فراوانی فراهم می کنند باید مورد توجه قرارگیرد. متخصصان و کارشناسان در بحث های پرستاری مادران توصیه به اضافه کردن انرژی به میزان ۵۰۰ کالری در روز را دارند. به طور متوسط اکثر زنان شیرده روزانه ۲۷۰۰ کالری انرژی نیاز دارند.
خوردن کمتر از ۱۸۰۰ کالری در روز منجر به کاهش تولید شیر و ضعف می شود. در این دوران، شیردهی و آزاد شدن اکسی توسین (هورمون آزاد شده از هیپوفیز) باعث می شود که مادر احساس تشنگی بیشتری بکند. به همین دلیل مادر در این دوران بیشتر از بقیه مواقع آب می نوشد و اگرچه تاثیر زیادی در تامین شیر ندارد ولی دانشکده متخصصان زنان و مامایی آمریکا نوشیدن حداقل هشت تا ۱۲ لیوان آب در روز را به مادران توصیه می کند. موادغذایی که مادر می خورد و می نوشد روی شیردهی تاثیر می گذارد. بنابراین نظارت بر غذای مادر در واقع نظارت بر غذای کودک است. اگر مادر غذای نامناسب مصرف کند، نوزاد در واقع با رفتارش مادر را متوجه می کند. مانند گریه کردن، خواب کم، بی قراری و… . همچنین مادر باید در مورد مصرف غذاهای آلرژی زا دقت کافی داشته باشد، زیرا نوزاد به یک سری از موادغذایی که مادر می خورد حساس بوده و پاسخ آن را به صورت علایم پوستی نشان می دهد.
مصرف بعضی از غذاها توسط مادر باعث قولنج در نوزاد می شود؛ از جمله کلم و شیر گاو. مادران در این دوران باید همانند دوران بارداری میزان آهن دریافتی را کنترل کنند، هر چند که در دوران بارداری تمام ویتامین ها و مواد لازم را به طور کامل دریافت کرده باشند.
مادر در این دوران به طور معمول قرص آهن را برای تامین آهن مورد نیاز خود و نوزادش مصرف می کند. بسیاری از خانم ها ذخایر آهن خود را طی زایمان های مکرر به میزان قابل توجهی از دست می دهند. بنابراین مادران باید در این دوران از نظر ذخایر آهن کنترل شوند. البته این نکته قابل توجه است که این مواد کمکی (مانند ویتامین ها) نباید جایگزین یک رژیم غذایی خوب شوند.
مادران با رعایت رژیم غذایی متنوع و مناسب سلامت خود و نوزاد خود را تضمین می کنند. با توجه به اینکه در این دوران هر هفته در حدود نیم تا یک کیلوگرم وزن مادر کاهش می یابد، رژیم غذایی کم چرب به همراه ورزش های مناسب در این روند تاثیر بسزایی دارند. ولی باید توجه داشت که کاهش سریع وزن مادر به عنوان یک خطر برای نوزاد است، زیرا این عمل باعث می شود سم معمولی که در چربی های بدن ذخیره شده است را به جریان خون رها کند و میزان مواد سمی یا آلوده کننده در شیر بالا رود.
یکی از راه هایی که باعث می شود وزن مادر به طور منظم کاهش یابد و هیچ گونه خطری هم برای نوزاد ندارد، شیردهی است. مادرانی که نوزاد خود را شیر می دهند، کالری بیشتر از مادرانی که شیردهی نمی کنند، مصرف می کنند.
مادران نباید خیلی زود به فکر بارداری مجدد باشند. باید ذخایر مواد مغذی بدن خود را تقویت کنند تا آغاز پرفروغی برای جنین بعدی شما باشد. بارداری و شیردهی فشار زیادی بر بدن شما وارد می کند. بارداری های پی درپی بر ذخایر مواد مغذی نظیر کلسیم و آهن و سطح انرژی، فشار اضافی وارد خواهد آورد. جهت کاهش وزن خود در بارداری اول محدودیت شدید کالری برای خود ایجاد نکنید، رژیم فوق العاده کم کالری از تامین مواد مغذی مهم در دوره بارداری به خصوص مواد مغذی نظیر کلسیم و آهن ناتوان هستند.
