فلج خواب که البته هنوز نمی توان آن را به اختلالات روانی نسبت داد، نوعی ناتوانی در انجام حرکات ارادی در حین خواب است.

فلج خواب که می تواند دلهره آور هم باشد، گاهی اوقات هنگام بیدار شدن از خواب و یا در موارد نادر هنگام به خواب رفتن بروز می کند. این عارضه چند ثانیه تا چند دقیقه می تواند طول بکشد و 25 تا 30 درصد جمعیت عمومی را حداقل یک بار در زندگی گرفتار خود کند. فلج خواب مربوط به گروه سنی خاصی نیست و همه می توانند آن را تجربه کنند.

علائم

کسانی که مبتلا به فلج خواب می شوند، انواع علائم زیر را تجربه می کنند:

اضطراب و ترس شدید

احساس خفگی

فلج تمام یا بخشی از عضلات اسکلتی

عدم توانایی در حرکت دادن دست ها و پاها

عدم توانایی برای صحبت کردن

توهمات شنیداری، دیداری و لمسی مانند احساس حضور فردی دیگر در اتاق، احساس فشردگی در قفسه سینه، دیدن سایه یا صدای افراد دیگر و …

به گفته محققان عوامل ژنتیکی، اضطراب های شدید در طول روز، هراس و اختلال در نظم خواب از عوامل ابتلا به فلج خواب می توانند باشند.

افراد در معرض خطر

از هر 10 نفر، حداقل 4 نفر فلج خواب را تجربه کرده اند. با این حال افراد با شرایط زیر بیشتر در معرض خطر تجربه فلج خواب هستند:

مبتلایان به کمبود خواب

تغییر در برنامه خواب

ابتلا به اختلال دو قطبی

ابتلا به حمله خواب

استفاده از برخی داروها مانند داروهای بیش فعالی

سوء مصرف مواد

تغییرات ناگهانی در سبک و یا محیط زندگی

مصرف قرصهای خواب آور و آنتی هیستامین ها

مکانیسم ابتلا

در طی خواب در مرحله حرکات سریع چشم، یعنی مرحله ای که رویا بینی در آن روی می دهد، مغز انتقال سیگنالهای عصبی به سوی عضلات اسکلتی (به استثنای عضله دیافراگم و عضلات چشم) را مسدود و متوقف می سازد، تا شما رویاهای خود را برون ریزی نکنید. هنگامی که شما قصد دارید از خواب بیدار شوید، مغز مجددا کنترل عضلات را به دست می گیرد. اما گاهی اوقات قبل از اینکه مغز کنترل عضلات اسکلتی را به دست گیرد و عضلات از حالت فلج بودن خارج گردند، شما هشیاری خود را به دست می آورید که نتیجه آن احساس هراس آور فلج بودن بدنتان خواهد بود. نقطه مقابل این عارضه زمانی است که برخی افراد هنگام رویا دیدن دستها و پاهای خود را تکان می دهند و یا در موارد شدید تر دچار خوابگردی می شوند.

درمان فلج خواب

فلج خواب یک اختلال خواب بی خطر است. تنها با رعایت اصول بهداشت خواب و دریافت حداقل شش تا هفت ساعت خواب شبانه، خودداری از طاق باز خوابیدن و کاهش استرس ها و هراس ها می توان تکرار آن را به حداقل رساند.

طبق نظام ملی سلامت بریتانیا، فلج خواب خطرناک نیست اگرچه برای افرادی که از ناتوانی شدید خواب رنج می برند، یک دوره کوتاه مصرف داروهای ضد افسردگی مانند کلومیپرامین، تجویز می شود.

مبتلایان به فلج خواب باید اطمینان حاصل کنند که بهداشت خوابشان کامل است. این افراد باید یک برنامه منظم خواب کافی داشته باشند. از نوشیدن مشروبات الکلی و استفاده از نیکوتین و مواد مخدر اجتناب کنند. همچنین باید از ساعات بعد از ظهر به بعد میزان مصرف کافئین را کم کرده و اتاق خوابشان را تاریک نگه دارند.

منبع: