واکنش والدین در مواجهه با کارنامه اطفال بسیار مهم و حائز اهمیت است این امر تاثیرات بسیاری بر روحیه آن ها خواهد گذاشت امتحانات کودکان نیازمند رسیدگی و توجه خاص از سوی والدین است اما در صورت عدم دریافت نمره مناسب نباید با آن ها برخورد نامناسب داشته باشند و از ایجاد استرس و تنش در فرزندانشان بکاهند.
بی‌شک کارنامه برای تمام افرادی که با مدرسه و تحصیل سروکار دارند مفهومی پرمعناست، با اینکه کارنامه نمرات دانش‌آموز را نشان می‌دهد، اما علاوه‌بر دانش‌آموز، والدین و معلمان هم به‌نحوی کارنامه را نتیجه‌ی خود می‌دانند. در این میان واکنش و بازخوردی که والدین در مقابل کارنامه‌ی فرزندشان بروز می‌دهند، تأثیر بسیار زیادی بر احساس و عملکرد بعدی دانش‌آموز خواهد داشت. در ادامه نکاتی مطرح می‌شود که والدین باید در مواجهه با کارنامه‌ی دانش‌آموز رعایت کنند.
برای کارنامه ارزش قائل شوید
وقتی کارنامه‌ی دانش‌آموز را می‌بینید به اهمیت و ارزش آن واقف باشید. این فقط یک کاغذ و چند نمره نیست، بلکه نشان‌دهنده‌ی عملکرد و تلاش، نقاط قوت و ضعف فرزند شماست. یادتان باشد کارنامه حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. متأسفانه برخی از والدین نگاهی با بی‌تفاوتی به کارنامه می‌اندازند یا حتی ممکن است اصلاً از فرزندشان نپرسند کارنامه را دریافت کرده یا نه. این شیوه‌ی واکنش بدترین و مخرب‌ترین حالت ممکن است. زیرا دانش‌آموز ناراحت می‌شود و فکر می‌کند به او بی‌توجهی شده است. بعضی هم برعکس این عمل می‌کنند و بیشتر و شدیدتر از فرزندشان نسبت به کارنامه واکنش نشان می‌دهند، این شیوه‌ی برخورد هیجانی بسیار نامتناسب است و مانع تصمیم‌گیری درست و اقدام متناسب والدین در برابر موقعیت پیش‌آمده می‌شود؛ بنابراین سعی کنید بر خودتان و احساسات‌تان مسلط باشید. وقتی کارنامه را دیدید با دقت و تأمل به آن نگاه کنید. اگر مشغول انجام کاری هستید، آن را به‌طورموقت تعطیل کنید. بنشیند و با دقت به تک‌تک نمرات نگاه کنید. می‌توانید کارنامه را در حضور خود دانش‌آموز و و همراهی همسرتان بررسی کنید. نباید فقط به معدلش نگاه کنید و تمام کارنامه را در یک نمره‌ی کلی خلاصه کنید، بلکه باید با دقت و درس‌به‌درس جلو بروید و تمام نمرات را با دقت و تأمل نگاه کنید و با نمرات قبلی مقایسه کنید. این کار شما باعث می‌شود فرزندتان احساس کند درس‌خواندن و نمره‌آوردن برای شما مهم است و شما نسبت به او و نتیجه‌ی کارش تأمل نشان می‌دهید.
مقایسه ممنوع!
یک کارنامه با نمرات خوب همیشه حس غرور را در والدین به وجود می‌آورد. این حس کاملاً طبیعی و قابل‌قبول است، اما گاهی در جمع فامیل و آشنایان، والدین کارنامه‌ی فرزندشان را با افتخار به دیگران نشان می‌دهند و از آن‌ها در مورد کارنامه‌ی فرزندانشان می‌پرسند. این‌جا دیگر کارنامه ماهیت اصلی خود را از دست می‌دهد و به ابزاری برای فخرفروشی و ارضاء نیاز به جلب‌توجه و برتری‌جویی والدین در میان اقوام و دوستان تبدیل می‌شود و از سوی دیگر، یک کارنامه با نمرات بد به پتکی تبدیل می‌شود که مدام بر سر دانش‌آموز کوبیده می‌شود. برخی والدین با الفاظی مانند «بی‌عرضه»، «بی‌خاصیت»، «مگه تو چی از پسر فلانی کم داری؟» شروع می‌کنند به مقایسه‌کردن فرزندشان با دیگران. اما آیا واقعاً این نوع از برخورد و مقایسه‌کردن تا به حال باعث بهبود عملکرد دانش‌آموزی شده است؟ این نوع برخورد و مقایسه تنها سبب به وجود آمدن احساس خشم و حسادت در فرزند نسبت به کسی می‌شود که با او مقایسه شده است.
دنبال مقصر نگردید
از آن‌جا که ما یاد گرفته‌ایم همیشه از زیر بار مسئولیت‌هایمان شانه خالی کنیم، یک کارنامه با نمرات بد دلیل خوبی می‌شود برای مقصرکردن دیگران. دانش‌آموز می‌گوید «معلم خوب درس را توضیح نداده» یا «کتاب‌ها خیلی سخت است» یا «وقتی امتحان داشتم خواهر یا برادر کوچک‌تر مزاحم درس خواندنم شد». والدین هم هر کدام سعی می‌کند طرف مقابل را مقصر بداند. مثلاً مادران، بی‌توجهی پدر را عامل ضعف تحصیلی و نمره‌های پایین فرزندشان می‌دانند و پدران، محبت و توجه افراطی مادر و به قول معروف لوس‌کردن را عامل شکست دانش‌آموز تلقی می‌کنند. گاهی هم در مدرسه و معلم و امکانات و… دنبال مقصر می‌گردند. این بهانه‌تراشی‌ها فایده‌ای ندارند و دردی را درمان نخواهد کرد. به جای آن سعی کنید ببیند علل واقعی نمرات پایین دانش‌آموز شما چیست؟ برای این کار می توانید با فرزندتان بنشیند و از او بخواهید علت و دلیل نمرات پاینش را برای شما بیان کند. ابتدا همه‌ی دلایلی که فرزندتان مطرح می‌کند و تمام چیزهایی که به ذهن خودتان و همسرتان می‌‌رسد را یادداشت کنید. سپس دلایل واقعی را پیدا کنید و دنبال راهکار مناسب برای آن باشید.
برای بعد از امتحانات برنامه‌ریزی کنید
بعد از اینکه دلایل واقعی نمرات پایین را پیدا کردید، برای هر کدام برنامه‌ی مناسب داشته باشید. مثلاً می‌توانید از یک مشاور متخصص برای برنامه‌ریزی تحصیلی کمک بگیرید، او را در کلاس تقویتی یک درس ثبت‌نام کنید، کتاب کمک‌درسی برایش تهیه کنید، خودتان در یک درس خاص به او کمک کنید، در زمان امتحانات رفت‌و‌آمد و مهمانی را کمتر کنید، جوّ خانه را آرام‌تر کنید و یا ساعت استفاده از تلویزیون و اینترنت را محدود کنید. وقتی این تصمیم‌ها را گرفتید سعی کنید هم شما و هم دانش‌آموزتان با مسئولیت‌پذیری این مراحل را انجام دهید. تمام مراحل را پیگیری کنید و از دانش‌آموزتان حمایت کنید تا در امتحانات بعدی بتواند موفق شود.
تشویق متناسب کنید
وقتی شما از نمره‌های دانش‌آموزتان بسیار راضی و خشنود هستید و کارنامه‌ی او را با نمرات درخشانش می‌پسندید، حتماً باید او را به خاطر تلاشش تشویق و تأیید کنید؛ اما باید حواستان را جمع کنید که تشویق و پاداشی که برای او در نظر می‌گیرید متناسب باشد و نباید اندازه‌ی تشویق بسیار بیشتر از حدّ کار او باشد. مثلاً دلیل ندارد به خاطر خوب‌شدن نمرات دانش‌آموزتان یک هدیه‌ی بسیار گران‌قیمت به او بدهید زیرا باعث پرتوقعی فرزندتان می‌شود و در این‌صورت، برای تقویت رفتار خوب بعدی باید نرخ و میزان پاداش را بالا ببرید. نباید تشویق‌ها را تنها به تشویق‌های مادی محدود کنید، این حس را به او بدهید که افتخار می‌کنید او با تلاش و کوشش توانسته موفق شود. شک نداشته باشید اینکه شما دستتان را روی شانه‌ی او بگذارید یا او را در آغوش بگیرید و شادی و حس غرور و افتخار را به او منتقل کنید، تأثیر ماندگارتری بر او خواهد داشت تا اینکه تنها به دادن یک جایزه‌ی گران‌قیمت به او اکتفا کنید.
انتظارات معقول داشته باشید
در پایان به یاد داشته باشید هر دانش‌آموز توانایی و استعدادهای متفاوتی دارد و نمی‌توانیم از همه انتظار نمره‌ی ۲۰ داشته باشیم. سعی کنید به شناخت واقع‌بینانه‌ای از توانایی‌ها و استعدادهای فرزندتان برسید و بیشتر از حدّ توانش از او انتظار نداشته باشید. اگر می‌بینید او واقعاً تلاش می‌کند اما نمی‌تواند نمراتش را بیشتر از این بهبود ببخشد، او را با اصرار و فشار بیشتر دچار استرس و احساس ناتوانی نکنید، بلکه از او به خاطر تلاشی که انجام داده تشکر کنید.
سپیده دانایی
