آیا با عدم تحمل لاکتوز آشنا هستید؟

لاکتوز همان قند شیر است که در غدد شیری حیوانات یافت می‌شود. 5.7% از ترکیب شیر انسان و 5.4%‌ از شیر گاو را لاکتوز تشکیل می‌دهد. به دلیل اینکه مغز نوزاد انسان برای رشد و عملکرد صحیح به گلوکز بیشتری نیاز دارد، قند شیر انسان از قند شیر گاو بیشتر است.

آنزیم لاکتاز در سلول‌های روده‌ای، لاکتوز را هیدرولیز می‌نمایند. از طرف دیگر لاکتاز اولین آنزیمی است که در بیماری‌های روده‌ای از بین می‌رود. زیرا ژن این آنزیم در اواخر تکامل سلول‌های روده‌ای و مهاجرت آن‌ها به نوک پرزهای روده فعال می‌شود. به همین دلیل آن دسته از بیماری‌های دستگاه‌ گوارش که به سلول‌هاری روده‌ای آسیب می‌زنند، اغلب با کمبود آنزیم لاکتاز و به دنبال آن عدم تحمل لاکتوز (Lactose Intolerance) همراه می‌باشند.

اسهال در کودکان با آسیب رساندن به پرزهای روده‌ای، کاهش سطح لاکتاز را به همراه دارد. به همین دلیل به مادران توصیه می‌شود تا شیر دادن به کودک دچار اسهال را قطع نکنند تا همیشه مقداری لاکتوز در روده آن‌ها حضور داشته باشد و باعث فعال بودن آنزیم لاکتاز گردد. از طرف دیگر کاهش فعالیت آنزیم لاکتاز با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد و این کاهش در بین 60 تا 80 درصد افراد جوامع مختلف اتفاق می‌افتد.

علائم عدم تحمل لاکتوز چیست؟

در اکثر جمعیت جهان، درجاتی از کمبود لاکتوز بعد از قطع مصرف شیر بوجود می‌آید و پس از مصرف مجدد شیر فرد از علائمی چون نفخ، دردهای شدید همراه با اتساع در شکم، حالت تهوع و اسهال رنج خواهند برد. برای رفع این مشکل به این افراد توصیه می‌شود تا مصرف شیر را از مقادیر خیلی کم شروع کرده و رفته رفته میزان مصرف را افزایش دهند تا میزان لاکتاز در بدن آن‌ها تنظیم شود. اگر باز مشکل فرد حل نشد به او توصیه می‌شود تا ماده لبنی دیگری همچون ماست را جایگزین شیر نماید و به مصرف شیر ادامه ندهد. اگر مشکل فرد کماکان ادامه داشت (که این مورد به ندرت اتفاق می‌افتد) فرد باید از شیر بدون لاکتوز استفاده نماید. چرا که یک فرد بالغ برای جلوگیری از پوکی استخوان روزانه به یک گرم کلسیم نیاز دارد و شیر یکی از منابع تامین کلسیم می‌باشد. در زیر به سایر علائم این بیماری اشاره خواهد شد:

• کاهش وزن ناخواسته
• مدفوع سیاه رنگ
• اسهال خونی یا مشاهده خون روشن در مدفوع
• خستگی بی‌دلیل
• درد معده که بهبود می‌یابد و یا با خوردن غذا تشدید می‌شود
• تب مداوم
• درد در حین دفع مدفوع

راه های درمان عدم تحمل لاکتوز

با وجود ساخته شدن مکمل‌های حاوی لاکتاز و وجود آن‌ها در بازار، افراد دچار عدم تحمل لاکتوز معمولاً با کاهش مصرف محصولات لبنی و استفاده از محصولات ویژه تولید شده برای این افراد بهبود می‌یابند. مقادیر کمتر لبنیات اغلب بهتر تحمل می‌شوند. لازم به ذکر است که میزان لاکتوز تمام محصولات لبنی یکسان نیست. به عنوان مثال پنیرهای سفت مثل پنیر سوسیس یا چدار، میزان کمی لاکتوز دارند و بطور کلی هیچ عارضه‌ای ایجاد نمی‌کنند. ماست معمولاً توسط روده بهتر تحمل می‌شود؛ زیرا باکتری‌های مورد استفاده در فرایند تهیه ماست، بطور طبیعی آنزیمی تولید می‌کنند که لاکتوز را می‌شکند.