کمر یکی از آسیب پذیر ترین قسمت های بدن انسان است. سلامت کمر رابطه مستقیمی با نحو د سبک زندگی فرد دارد. افرادی که به صورت مداوم به انجام کار های سنگین می پردازند، کارمندان ادارات و … همگی در معرض خطر ابتلا به اختلالات کمر قرار دارند. قوسی شدن کمر از جمله بیماری هایی است که هر فرد ممکن است به آن مبتلا شود. با دکتر سلام همراه باشید.
یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با تشریح دلایل «قوس کمر» معروف به «لوردوز» و همچنین «زین اسبی» به انجام چگونگی ورزش‌های «ویلیامز» پرداخت و علت پا درد به خاطر ایستادن‌های طولانی را نیز توضیح داد.
علی پناهی در تعریف «لوردوز» و اینکه قوس‌های ستون فقرات چه تاثیری بر تعادل بدن دارد؟ اظهار داشت: قوس‌ها ضربه گیر طبیعی بدن هستند. ستون فقرات در مناطقی قوس‌هایی دارد که در حالت طبیعی شکل خاصی دارند اگر این قوس‌ها به هر دلیلی زمینه ای، ژنتیک یا شیوه زندگی از حالت طبیعی خارج شوند، نیاز به بررسی و ارزیابی دارد.
شکل طبیعی ستون فقرات به علت وجود قوس‌هایی است که با هدف بهتر انتقال وزن و ضربه گیری طراحی شده است. اگر ستون فقرات سطح صاف داشت، انتقال ضربات در طول روز فشار بیشتری را به زانوها و کف پا وارد می‌کرد و باعث آسیب پذیری بیشتر ان می‌شد. ما اگر از بغل به ستون فقرات نگاه کنیم دو انحراف رو به جلوی ستون فقرات را می‌بینیم که لوردوز است که در ناحیه کمر و گردن است و یک انحراف رو به عقب است در ناحیه قفسه سینه و ناحیه نشیمن گاهی است که کیفوز در ناحیه قفسه سینه شایعتر است.
س: چه زمانی این قوس‌ها از شکل طبیعی خارج می‌شوند؟ و ما چگونه متوجه می‌شویم که این قوس‌ها از حالت طبیعی خارج شده است؟
پناهی: خیلی اوقات دلایلی برای افزایش قوس می‌تواند باشد. بیماری در ستون فقرات مثل کیفوز ، پوکی استخوان یکی از عللی است که کیفوز قفسه سینه را زیاد می‌کند و قوس ناحیه کمری در آن محل زیاد می‌شود.
چاقی، شلی جدار عضلات شکم، حاملگی، لیز خوردگی مهره، بیماری‌هایی که رباط ها و ارتباطات مهره‌ها را ضعیف می‌کند مانند یک بیماری ژنتیکی که در آن لیگامان‌ها شل می‌شود و باعث می‌شود قوس‌ها زیاد شود. این بیماری حالتی ایجاد می‌کند که لوردوز کمری مانند کمر زینی شکل می‌شود (شبیه زین اسب)
س: آیا افراد عادی جامعه می‌توانند لوردوز را تشخیص بدهند؟
پناهی: یک شکل خیلی ساده تشخیص این است که از فرد می‌خواهیم به دیوار تکیه بدهد و شانه‌ها را به دیوار بچسباند. پاشنه پا را به دیوار برساند. از شخص دیگری می‌خواهیم دستش را از ناحیه کمر او رد کند. اگر دست خیلی راحت عبور کند یعنی قوس کمر افزایش یافته و لوردوز بیشتر شده است.
س: لوردوز زیادی چه عوارضی دارد؟ و چگونه می‌توان از لوردوز پیشگیری کرد؟ راه اصلاح لوردوز چگونه است؟ آیا غربالگری پایه را برای همه افراد توصیه می‌کنید؟
پناهی: لوردوز در دختران خیلی شایع است. اختلالات ستون فقرات در سنین رشدی یعنی 10 _12 سالگی است. در این زمان چون عضلات کودک فعال است و بچه فعالیت زیادی دارد مشکل خودش را نشان نمی‌دهد. یا والدین به آن توجه نمی‌کنند. مهم ترین زمانی که ضرورت توجه کردن را دارد در همین سنین است که بدون اقدام جراحی و با اصلاح وضعیت زندگی، ورزش، استفاده از بریس مناسب، کفش مناسب اصلاح شود؛ زیرا وقتی قوس کمری زیاد شود در سنین بالا باعث آسیب دیسک می‌شود و مداخله جراحی لازم دارد.
یادمان باشد ورزش ژیمناستیک برای کودکانی که لوردوز دارند مفید نیست زیرا در ژیمناستیک عضلات به سمت عقب کشیده می‌شوند و در افرادی که قوس کمری شان زیاد است احتمال لیزخوردگی مهره و افزایش لوردوز وجود دارد.
ورزش‌هایی که ضربه زیادی دارد مثلاً جودو و تکواندو هم برای این افراد مفید نیست و این افراد بهتر است ورزش دیگری را انتخاب کنند و با کمک پزشک ضعف عضله و کوتاهی عضله را اصلاح کنند.
در مقابل تقویت عضلات پشت ستون فقرات مانع بیشتر شدن لوردوز کمری می‌شود. اینکه کدام عضله باید تقویت شود و کدام عضله باید کشیده شود، بر اساس مشکل فرد، انجام می‌شود. کسی که قصد ورزش کردن دارد مانند فوتبال و والیبال؛ قبل از انجام آن باید تمام عضلات که در مقابل هم قرار دارند را به طور آرام در تمام طول عضله بکشند.
س: چه توصیه ایی برای بچه‌هایی که با کوله پشتی به مدرسه می‌روند دارید؟
پناهی: استفاده از کوله پشتی آن هم نوعی که طول بندش مناسب نباشد و تا پایین کمر آمده باشد به ستون فقرات ضربه می‌زند و در طولانی مدت لوردوز ایجاد می‌کند. البته روش درست این است که لبه تحتانی کوله پشتی باید بالاتر از کمر قرار گیرد یعنی از ناحیه ای که بچه می‌نشیند چند سانت بالاتر باشد و حتما بندها باید بسته باشد و وزن کوله پشتی نهایتاً 15_13 درصد وزن بچه باشد.
س: ورزش‌های ویلیامز چیست؟ آیا استفاده از این ورزش‌ها برای کسی که مشکلات عضلانی اسکلتی دارد در دراز مدت مشکل ساز است؟
پناهی: ورزش ویلیامز به طور اختصاصی برای مشکلات کمر داده می‌شود و نباید آن را در تمام مشکلات ستون فقرات استفاده کرد. پزشک با معاینه کردن یکسری ورزش‌ها را توصیه می‌کند و یکسری ورزش‌ها را برای فرد منع می‌کند. مثلاً فردی که پوکی استخوان داشته و کیفوز شدیدی دارد، ورزش ویلیامز برای او ممنوع است.
همچنین برای این افراد ورزش‌هایی توصیه می‌کنیم که عضلات ضعیف شده آنها را تقویت کند و بعد ورزش‌های عمومی مانند آب درمانی، رفتن به داخل استخر، همچنین دومیدانی در سطوح صاف با کفش مناسب نه اینکه فرد فقط محدود شود به ورزش‌های ویلیامز.
به افرادی که گودی کمر دارند و در این ناحیه احساس درد می کنند، چه پیشنهادی دارید به این افراد ورزش های تائی چی توصیه می شود. در این ورزش کششی، عضلات در تمام طولشان کشیده می شوند. البته این ورزش ها در افراد مبتلا به MS هم بسیار مفید است و لازم نیست خیلی حرفه ای شوند. چند تا حرکت مناسب را در طول روز استفاده کنند، کمک کننده است. اگر درد در ناحیه باشد، با حرکات و کششی که انجام می شود، بهبودی می باید.
س: برای افرادی که گودی کمر دارند و با ایستادن به مدت طولانی، دچار پا درد می‌شوند چه راهکاری را در نظر می‌گیرید؟
پناهی: عارضه ای که هایپرلوردوز یا قوس کمری زیاد ایجاد می‌کند، به احتمال زیاد مربوط به دیسک کمر است، چون قوس زیاد به دیسک فشار می‌آورد و دیسک از محل خودش خارج شده و آسیب به عصب‌هایی که هدایت عصبی پا را انجام می‌دهد زده و در نتیجه پاها درد می‌گیرند. در این جا باید قوس کمر را اصلاح کرد. بنابراین چنین فردی دچار عارضه شده و باید بررسی شود و باید MRI انجام دهد و در صورت لزوم ورزش می‌تواند تا اندازه ای کمک کننده باشد البته نه 100 درصد.
س: سایر عوارض لوردوز در ادامه مشکل بالا چیست؟
پناهی: درد ناحیه رحم، درد ناحیه نشیمن گاه، درد ناحیه باسن. حتی درد بین دو کتف هم در این افراد ممکن است مشاهده شود.
س: لطفا در این زمینه یک حرکت اصلاحی را توضیح دهید؟
پناهی: در حالیکه فرد روی تخت خوابیده است می‌گوییم زانوها را خم کند. فضای خالی بین بدن و تخت را، با سفت کردن جدار شکم و فشردن کمر به تخت بچسباند 10 ثانیه نگه دارد. دوباره شل کند و 10 ثانیه در این وضعیت نگه دارد و 10 بار این حرکت را انجام دهد.
منبع: تسنیم
