دوغ از دیرباز جایگاه مناسبی را در سفره ایرانی داشته است. بطور کلی اغلب ایرانیان همراه با خوراک های سنتی دوغ می نوشند که خود دوغ نیز نوعی نوشیدنی سنتی است. دوغ می تواند بهترین جایگزین برای انواع نوشیدنی ها باشد. نوشیدن دوغ فواید بسیار زیادی برای حفظ سلامت بدن و تقویت آن در پی دارد. با دکتر سلام همراه باشید.
ارزش غذایی دوغ
دوغ نوشیدنی لبنی مناسبی است که می‌تواند جای نوشابه را در سبد غذایی ما بگیرد؛ نوشیدنی سالم و مفیدی که تأمینکننده بخشی از نیاز روزانه به کلسیم و حاوی ویتامین‌های گروه B است. دوغ، علاوه بر مزایای تغذیهای، حاوی باکتری‌های مفیدی است که اثرات زیادی بر سلامت گوارش دارند. هر لیتر دوغ، حاوی270کیلوکالری انرژی، 2 ـ 5/1 درصد پروتئین، 5/0 درصد چربی و 6/0 گرم کلسیم است. با توجه به ارزش غذایی دوغ، میزان کلسیم، فسفر و پروتئین آن زیاد است و این مواد نیز برای استخوانسازی، اکسیداسیون و متابولیسم درونی بدن لازم و ضروری میباشند، البته بهتر است دوغ به صورت بدون گاز و کمنمک استفاده شود. گازدار کردن نوشیدنیها (از جمله دوغ) با توجه به اینکه طعم بهتری به آن می‌دهد، اما ارزش غذایی آن را کاهش می‌دهد، بنابراین دوغ‌های معمولی بر دوغ‌های گازدار ارجحیت دارند. انواع دوغ گازدار و بدون گاز، برای افزایش کیفیت و افزایش زمان ماندگاری، بهتر است در یخچال نگهداری شوند. به دوغ‌های صنعتی و تجاری علاوه بر نمک، اسانس نعناع هم اضافه می‌کنند که ضرری ندارد.
دوغ؛ بهترین نوشیدنی برای همه
آیا می‌دانید آب، شیر، دوغ کم نمک و بدون گاز و آبمیوه‌های طبیعی، بهترین نوشیدنی برای همه خصوصا دانش‌آموزان است؟ دوغ یکی از نوشیدنی‌های سنتی ما ایرانی‌هاست که بعد از آب و شیر، سالم‌ترین نوشیدنی محسوب می‌شود. دوغ‌های تجاری و صنعتی معمولا دارای نمک هستند و این نمک برای کسانی که دچار فشارخون بالا یا نارسایی کلیوی یا نارسایی قلبی هستند، مضر است. اگرچه به تازگی صحبت از حذف نمک از دوغ‌های تجاری به میان آمده، ولی همچنان بهتر است افراد مسن به جای دوغ‌های تجاری از دوغ‌های خانگی دست‌ساز استفاده کنند.
دوغ علاوه بر مزایای تغذیه ای، حاوی باکتری‌های مفیدی است که اثرات زیادی بر سلامت دستگاه گوارش دارند. اگر بطور مرتب دوغ مصرف کنید، باکتری‌های مفید استرپتوکوکوس، ترموفیلوس و لاکتوباسیلوس بولگارس موجود در آن، در دستگاه گوارش شما لانه می‌گزینند و اثرات بسیار مفیدی بر سلامت دستگاه گوارش شما خواهند داشت. همچنین موجب عدم رشد ارگانیسم‌های مضرمی شوند.
هنگام آلودگی هوا، ماست، شیر و دوغ بنوشید. این غذاها به دلیل دارا بودن فسفر، منیزیم و کلسیم خنثی کننده سموم هستند. آلودگی هوا بر روی بافت‌های بدن، دستگاه تنفسی و قلب و عروق تاثیر فراوانی دارد.
چرا دوغ به جای نوشابه؟
نوشابه یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی‌های دنیاست ولی آیا این سؤال در ذهنتان پیش آمده است که؛ این نوشیدنی چقدر مفید است یا چقدر ضرر دارد؟ مصرف این میزان قند و کالری موجود در آن و مصرف کافئین، بدون وجود هیچ گونه مواد مغذی در نوشابه چه اثری بر بدن شما دارد؟
نوشابه و چاقی: تحقیقات اخیر حاکی از اثر مستقیم نوشابه بر افزایش درصد چاقی در کودکان و نوجوانان است. یک بررسی دو ساله نشان داد کودکان 12 ساله ای که بطور مرتب نوشابه مصرف می‌کنند، 6/1 برابر بیشتر در معرض ابتلا به چاقی هستند و چاقی در این سن به احتمال زیاد به چاقی در بزرگسالی می‌انجامد.
نوشابه و دندان‌ها: افرادی که به طور مرتب نوشابه مصرف می‌کنند، می‌توان گفت به طور متوسط روزانه 7 قاشق مرباخوری شکر از این طریق دریافت می‌کنند که این میزان شکر، هم کالری بالایی دارد و هم بر سلامت دندان‌ها اثر مخرب دارد.
نوشابه و استخوان‌ها: یکی از اجزاء اصلی نوشابه، اسید فسفریک است که عامل افزایش دفع کلسیم از استخوان‌هاست و احتمال بروز پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
تحقیقات اخیری که در مورد دختران نوجوان صورت گرفته، نشان داده با مصرف بیشتر نوشابه، این گروه به میزان بالاتری در معرض شکستگی استخوان هستند.
حتی مصرف یک یا دو بطری نوشابه در روز در سنین نوجوانی خطرزاست. آمار نشان می‌دهد با افزایش مصرف نوشابه، مصرف شیر و لبنیات کاهش می‌یابد و این هم یکی از دلایل اصلی تأثیر مصرف نوشابه بر کاهش سلامت استخوان‌ها می‌باشد.
ماده اصلی تولید دوغ: ماست
شیر در اثر تخمیر توسط باکتری‌ها، به ماست تبدیل می‌گردد. به جز چند تفاوت کوچک، شیر و ماست ترکیب ویتامینی و مواد معدنی مشابهی دارند. اگر چه ترکیب مواد معدنی شیر و ماست مشابه است، ولی برخی مواد معدنی مانند کلسیم در ماست، قابلیت دسترسی بیشتری دارند. معمولاً ماست لاکتوز کمتر و اسید لاکتیک بیشتری نسبت به شیر دارد و به همین دلیل افرادی که عدم تحمل لاکتوز دارند و نمی‌توانند شیر را تحمل نمایند، می‌توانند از ماست استفاده کنند. به طور کلی یک لیوان ماست کم چرب (۲۵۴ گرم)، حاوی ۱۵۵ کیلو کالری انرژی، ۱۳ گرم پروتئین، ۱۲گرم کربوهیدرات و 3/8 گرم
چربی است که البته میزان چربی آن به شیر اولیه بستگی دارد. ماست، یک منبع عالی برای کلسیم ( ۴۴۷ میلی گرم ) و ریبوفلاوین و منبع خوبی برای منیزیم ( ۴۳ میلی گرم ) و پتاسیم (۵۷۳ میلی گرم ) است. هر لیوان ماست نیمی از میزان توصیه شده کلسیم را برای کودکان و ۳۰-۴۰ درصد میزان توصیه شده کلسیم برای بزرگسالان را تامین می‌کند. هر لیوان ماست ۲۰ درصد مقدار پروتئین مورد نیاز بسیاری از افراد را تامین می کند.
تحقیقات زیادی در مورد اثرات درمانی و پیشگیرانه ماست و باکتری هایی که در تولید آن به کار رفته‌اند، بر بیماری هایی مانند سرطان، عفونت‌ها، اختلالات دستگاه گوارش و آسم انجام شده است.
این نظریه وجود دارد که افزایش مصرف ماست، به خصوص در افراد دارای اختلال ایمنی (مانند افراد مسن)، پاسخ ایمنی و مقاومت به بیماری‌های مرتبط با آن را افزایش می‌دهد. ماست باعث سلامت روده بزرگ می‌شود. ماست حاوی لاکتوباکتری است که از روده بزرگ حفاظت می‌کند و حتی خطر سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهد. این باکتری‌ها رشد باکتری‌های مفید روده را افزایش داده و موجب کاهش تبدیل صفرا به مواد سرطان‌زا می‌شوند.
به نظر می‌رسد این باکتری‌ها در ماست، مواد مضر را قبل از اینکه سرطان زا شوند (مثلاً نیترات‌ها و نیتریت‌ها را قبل از تبدیل آنها به نیتروزآمین)، غیر فعال می‌کنند. از طرفی ماست هم مانند شیر غنی از کلسیم است. کلسیم ماده معدنی است که باعث سلامت روده بزرگ می‌شود و خطر سرطان را می‌کاهد. کلسیم با اسیدهای صفراوی که موجب سرطان می‌شوند، باند می‌گردد و از تحریک روده بزرگ به وسیله این مواد جلوگیری می‌کند.
تخمیر ماست، جذب کلسیم و ویتامین‌های Bرا افزایش می‌دهد. اسید لاکتیک در ماست به هضم کلسیم شیر کمک کرده، جذب آن را آسان‌تر می‌کند، بنابراین تخمیر شیر ممکن است اثراتی روی قابلیت دسترسی مواد معدنی داشته باشد. نشان داده شده است که کلسیم و فسفر در ماست، بهتر از شیر جذب می‌شوند و مصرف طولانی مدت ماست با افزایش کلسیم یونیزه سرم همراه است.
کلسیم عمل سیستم ایمنی را بهبود می‌بخشد، یعنی فعالیت لنفوسیت‌ها و تولید اینترلوکین را افزایش می‌دهد. ماست به بهبود بعد از عفونت روده‌ای کمک می‌کند. ماست غذای مناسبی برای اسهال است. بسیاری از متخصصان کودک، ماست را برای کودکانی که دچار انواع مختلف سوء جذب هستند، توصیه می کنند. تحقیقات نشان می‌دهند کودکان مبتلا به اسهال، وقتی ماست می‌خورند سریع‌تر بهبود می‌یابند.
خوردن ماست و دوغ کم نمک همراه با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها مفید است. ماست اثرات بد آنتی بیوتیکی را بر باکتری‌های مفید روده، به حداقل می‌رساند. ماست کم چربی می‌تواند کلسترول را کاهش دهد. این امر می‌تواند به این دلیل باشد که باکتری‌های زنده در ماست، کلسترول را جذب می‌کنند، یا به این علت که کلسیم ماست با اسیدهای صفراوی باند می‌شود. ماست و دوغ کم نمک و بدون گاز یک غذای خوب برای رشد (به خصوص در کودکان) است.
منبع: زندگی آنلاین
