سنگ مجرای بزاقی به طور کلی از کربنات کلسیم و فسفات کلسیم ساخته شده است. علائم این بیماری شامل تورم صورت و گردن، درد در صورت و یا دهان و خشکی دهان. این علائم معمولا در هنگام خوردن و آشامیدن مشخص می شود
شکستن سنگ در خارج از بدن با شوک موج (Extracorporeal Shock Wave lithotripsy=ESWL) در سال ۱۹۸۶ برای سنگ های ادراری و سپس در سال ۱۹۸۸ برای سنگ های صفراوی به کار رفت. استفاده از امواج ورای صوت برای سنگ های بزاقی به دلیل آسیب احتمالی بر اعصاب و بافت های مجاور و شکستن دندان ها هر چند اکراه آمیز به نظر می رسید ولی همواره مطمح نظر بوده است.بررسی ها و پژوهش های اخیر ثابت کرده است که می توان از این فناوری بدون آسیب رساندن به بافت های مجاور با ایمنی کامل در جهت شکستن سنگ های بزاقی بهره برگرفت.
شکستن سنگ در خارج از بدن با شوک موج (Extracorporeal Shock Wave lithotripsy=ESWL) در سال ۱۹۸۶ برای سنگ های ادراری و سپس در سال ۱۹۸۸ برای سنگ های صفراوی به کار رفت. استفاده از امواج ورای صوت برای سنگ های بزاقی به دلیل آسیب احتمالی بر اعصاب و بافت های مجاور و شکستن دندان ها هر چند اکراه آمیز به نظر می رسید ولی همواره مطمح نظر بوده است.بررسی ها و پژوهش های اخیر ثابت کرده است که می توان از این فناوری بدون آسیب رساندن به بافت های مجاور با ایمنی کامل در جهت شکستن سنگ های بزاقی بهره برگرفت.
اساس کار دستگاه های سنگ شکن
امواج پیزوالکتریک از عناصر پیزوالکتریک که به شکل کره در دستگاه سنگ شکن کنار هم چیده شده اند در مرکز کره ساطع می شوند.تمرکز انرژی بر روی سنگ خواهد بود، انعکاس های متوالی امواج از سطوح مختلف سنگ سبب می شود که سنگ از درون منفجر شود و از هم بپاشد، به دلیل عدم انفجار از بیرون و انفجار درونی سنگ نسوح اطراف از آسیب مصون می مانند.تکنولوژی سنگ شکنی با امواج ورای صوت (اوتراسونیک) به موازات پیشرفت در درمان سنگ های ادراری و صفراوی اخیراً در متلاشی کردن سنگ های غده بزاقی مورد توجه فراوان قرار گرفته و امید است ضرورت رویکرد مهاجم وسیع چون عمل رادیکال برداشتن غده تحت فکی و عمل کم مهاجم تر درآوردن سنگ از مجرا را در سال های آینده به کلی مرتفع سازد.
سنگ های بزاقی
حدود ۹۰ درصد سنگ های بزاقی در مجرای غده تحت فکی یافت می شود و ۱۰ درصد غده بناگوشی است. غده بزاقی زیر زبانی نادر است اغلب سنگ های بزاقی حاجب به اشعه است. سنگ های بزاقی معمولاً سبب انسداد مجرای اصلی غده بزاقی می شوند. این سنگ ها عمدتاً از کلسیم و فسفات غیرآلی ساخته می شوند.هیپر کلسمی علت پیدایش سنگ های بزاقی نیست و سنگ ها روی تفاله های ناشی از عفونت یا رکود ترشحات پدید می آیند. سنگ های بزاقی با تحریک در اثر جویدن غذاها به خصوص غذاهای ترش سبب تورم و درد غدد بزاقی دارای سنگ می شوند.
هرگاه سنگ در مجرای اصلی و مجاور دهان پیدا شود تورم و درد روی سنگ مشهود خواهد بود.
خروج جراحی سنگ های بزاقی
سنگ های غدد بزاقی با گشاد کردن مجرا یا برش مجرا خارج می شوند اگر درآوردن سنگ از این طریق میسر نشد. غده بزاقی را باید با برش جراحی به طور کامل خارج کرد.در یک مطالعه گذشته نگر توسط نگارنده برای گروهی از بیماران که در بعضی موارد التهاب مزمن و تنگی مجرا و حتی سنگ های ریز داشتند سیالوگرافی انجام گرفت. ۱۳ مورد از بیماران که سنگ در قسمت ابتدای غده (پروگزیمال) داشته اند به دلیل بیم از خطر صدمه رساندن به شریان یا عصب زبانی تحت عمل درآوردن غده تحت فکی با برش جراحی از بیرون زیر بیهوشی عمومی و پس از بستری شدن در بیمارستان قرار گرفتند. در گروه دوم ۷ مورد سنگ در مجرای غده تحت فکی بوده و به طور سرپایی یا در درمانگاه یا در مطب سنگ خارج شد. از مقایسه دو گروه با توجه به اینکه عود بروز سنگ یا لزوم درآوردن غده تحت فکی در گروه دوم مشاهده نشد، چنین نتیجه گیری شد که درآوردن سنگ مجرای غده تحت فکی هرچه با تهاجم کمتر و شرایط آسان تر انجام پذیرد پیامد آن مطلوب تر و عوارض آن محدودتر است.
شکستن سنگ های بزاقی با شوک امواج
شکستن سنگ با امواج پیزوالکتریک در یک مطالعه در ۱۹ بیمار مبتلا به سنگ بزاقی بدون نیاز به بی حسی، مسکن یا آرام بخش انجام پذیرفت.تمام سنگ های غدد بزاقی به طور کامل در اولین جلسه سنگ شکنی خرد شدند. خارش پوست و در بعضی موارد خون مردگی خفیف زیرجلدی مشاهده شد که چندان مهم نبودند.چهار ماه پس از این درمان تمام بیماران بدون علامت شدند و در ۱۱ بیمار هیچ گونه سنگی در سونوگرافی کشف نشد. لیتوترپپسی پیزوالکتریک سنگ های بزاقی هیچ اثر جدی از طریق بالینی و بیوشیمیایی که از طریق بررسی آلفا آمیلاز، سونوگرافی و MRI ثابت شده باشد به دنبال نمی آورد. مطالعه الکترومیوگرافی روی عصب صورتی نشان داد که صدمه ای متوجه این عصب نیست.
در هم شکستن سنگ خارج از بدن با شوک موج را می توان درمانی نوین و نویدبخش در خروج غیرجراحی و غیرمهاجم سنگ های بزاقی بناگوشی (پاروتید) و تحتی فکی به حساب آورد.
منبع-http://www.dent-world.com