Rh ها را می توان نوعی متمایز کننده گروه های خونی و یا نوعی گیرنده نامید. Rh در سلول های خونی وجود دارند و از والدین به فرزند به ارث می رسند. بطور کلی والدین تعیین کننده گروه خونی فرزند خود و سایر ویژگی های آن هستند که انواع گروه های خونی را به Rh مثبت و Rh منفی تقسیم می کنند. با دکتر سلام همراه باشید.
چه کسانی باید آزمایش تشخیص گروه خون انجام دهند؟
آزمایش گروه خون باید برای تمام زنان باردار درخواست شود.
اگر گروه خون مادر بارداری مثبت باشد چه می‌شود؟
در صورتی که گروه خون مادر مثبت باشد جای هیچ گونه نگرانی نیست. در این صورت اگر گروه خون جنین منفی و یا مثبت باشد مشکلی نخواهد بود.
اگر گروه خون مادر بارداری منفی باشد چه می‌شود؟
اگر گروه خون مادر و پدر هر دو منفی باشند، گروه خون جنین نیز به طور قطع منفی خواهد بود. در این صورت نیاز به هیچ مداخله ای وجود ندارد زیرا آنتی ژن Rh بر روی سطح هیچ یک از سلول‌های جنین وجود ندارد و سیستم ایمنی بدن مادر جنین را عامل بیگانه تلقی نکرده و به آن حمله نمی‌کند.
اما اگر گروه خونی مادر منفی و گروه خونی پدر مثبت باشد، احتمال زیادی وجود دارد که گروه خون جنین نیز مثبت شده و بدن مادر و جنین به تقابل نسبت به هم می‌پردازند. با توجه به اینکه در طول بارداری خون جنین مستقیما و به مقدار زیاد وارد گردش خون مادر نمی‌شود، سیستم ایمنی بدن مادر تنها شروع به تولید آنتی بادی جهت مقابله با مقادیر اندک خون و سرم جنین که به گردش خون مادر وارد شده می‌کند. در نتیجه در بارداری اول این فرایند منجر به آسیب به جنین نمی‌شود. اما با توجه به اینکه سیستم ایمنی بدن مادر یک بار علیه فاکتور Rh آنتی بادی تولید کرده و سلول‌های خاطره تولید این آنتی بادی را در حافظه خود حفظ کرده اند، در صورت بارداری مجدد بدن مادر شدیدا به جنین حمله کرده و عواقب جبران ناپذیری بر جنین در بارداری‌های دوم به بعد خواهد گذاشت.
آمپول روگام چیست و چه زمانی تزریق می‌شود؟
نکته کلیدی برای پیشگیری از فعال شدن سیستم ایمنی مادر در مقابل خون جنین، جلوگیری از تولید آنتی بادی توسط سلول‌های ایمنی مادر است. بین هفته 28 تا 34 بارداری آمپول رگام برای زنان بارداری که گروه خونی منفی دارند به صورت عضلانی در بازو تزریق می‌شود. آمپول روگام در واقع ایمونوگلوبولین Rh است . ایمونوگلوبولین در واقع همان آنتی بادی است که به مقابله با سلول‌های جنینی که وارد گردش خون مادر شده اند می‌پردازد. با تزریق آمپول روگام سلول‌های بدن مادر دیگر مستقیما علیه فاکتور Rh آنتی بادی تولید نکرده و نسبت به آن حساس نمی‌شوند. در نتیجه در حاملگی بعدی نیز هیچ یک از سلول‌های خاطره سیستم ایمنی چیزی از تولید آنتی بادی در این رابطه را در حافظه خود نخواهند داشت. دوز بعدی آمپول روگام تا 72 ساعت بعد از زایمان به مادر تزریق می‌شود. همچنین در زنان با گروه خونی منفی و همسر Rh مثبت، پس از انجام هر اقدام مداخله ای و تهاجمی‌و یا هر علت دیگر که بتواند موجب ورود خون جنین ( حتی به مقدار اندک) به گردش خون مادر شود، باید آمپول روگام تزریق گردد. هر یک از عوامل زیر می‌توانند سبب اختلاط خون مادر و جنین شوند:
نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS) ، آمنیوسنتز ، ضربه به شکم در دوران بارداری و خونریزی واژینال، سقط، حاملگی خارج رحمی ، مرگ داخل رحمی‌جنین
اگر با وجود گروه خونی منفی،در حاملگی قبلی آمپول روگام دریافت نکرده اید و اکنون باردار هستید چه کار باید بکنید؟
در صورتی که گروه خونی مادر منفی، گروه خونی مثبت و گروه خونی فرزند اول نیز مثبت باشد، مادر نسبت به آنتی ژن Rh حساس شده است. در این شرایط با استفاده از آمنیوسنتز ابتدا تلاش می‌شود گروه خون جنین را مشخص کنیم. اگر گروه خون جنین در بارداری دوم منفی باشد، جای هیچ گونه نگرانی نیست. اما اگر گروه خون جنین مثبت باشد، سطح آنتی بادی‌های بدن مادر به طور مداوم در طول بارداری پایش می‌شود. چنانچه افزایش چشمگیری در میزان آنتی بادی‌های خون مادر رخ داد، با استفاده از سونوگرافی جنین را تحت نظر قرار می‌دهیم. در صورتی که علائمی‌از اختلالات خونی در جنین و یا دیسترس جنینی مشاهده شد، در صورت امکان تزریق خون به جنین می‌تواند نجات دهنده جان او باشد. زیرا در این شرایط سیستم ایمنی مادر جهت تخریب سلول‌های خونی جنین وارد عمل شده است.
سایر ناسازگاری‌های خونی
برخی عوامل دیگر نیز می‌توانند ناسازگاری‌های خونی بین مادر و جنین ایجاد کنند. مانند آنتی ژن کل (kell) . در این مورد اگر پدر این آنتی ژن را داشته باشد اما مادر آنتی ژن Kell را در خون خود نداشته باشد، احتمال این وجود دارد که جنین این آنتی ژن را از پدر به ارث برده باشد. در نتیجه درست مانند فاکتور Rh سیستم ایمنی بدن مادر به خون جنین حمله می‌کند.
مخاطرات
آزمایش گروه خون یک آزمایش خون ساده است و هیچ خطری برای مادر و جنین ندارد.
منبع: مردم سالاری
