شیر مادر اولین و بهترین تغذیه برای نوزاد به شمار می رود ، بسیاری از متخصصان تغذیه بر این باورند که شیر خشک و انواع دیگر شیر ها نمی تواند جایگزین خوب و مناسبی برای تغذیه نوزادان به خصوص نوزادان شش ماهه باشد.
چند فایده شیر مادر برای نوزاد:
۱) شیر مادر بر ضریب هوشی نوزاد اثر دارد.
۲) شیر مادر باعث تقویت عملکرد ریه های نوزاد می گردد و از مشکلات تنفسی و تنگی نفس جلوگیری می کند.
۳) شیر مادر دارای اسیدهای چرب، قند لاکتوز، آب و اسید آمینه می باشد.
۴) شیر مادر ضد بیماری می باشد، زیرا آنتی بادی های بدن مادر از طریق شیر به نوزاد منتقل می شود.
۵) شیر مادر از نوزاد در برابر پنومونی (ذات الریه)، مسمومیت غذایی، برونشیت، عفونت های میکروبی، آنفلوآنزا، عفونت گوش، آلرژی، جوش، اسهال و سرخجه محافظت می کند.
۶) شیر مادر دارای حداقل ۱۰۰ جزء می باشد که در شیرخشک یافت نمی شود.
۷) مکیدن سینه مادر به رشد فک نوزاد کمک می کند و کودکی که دارای فک محکمی باشد، دندان های سالمی خواهد داشت.
۸) شیر مادر دارای فواید روانشناسی نیز می باشد به این ترتیب که کودک به مادر وابسته می شود. در زمان تولد، نوزاد ۳۰ تا ۳۸ سانتی متری خود را می بیند و این فاصله ای است که بین صورت مادر و نوزاد وجود دارد.
۹) از طرف دیگر نوزاد از گرمی سینه مادر خود لذت می برد و بیشتر شیر می خورد.
۱۰) کودکانی که از شیر مادر خورده اند، تا سن ۱۵ سالگی کمتر دچار دیابت نوع یک، بیماری MS، بیماری قلبی و سرطان می شوند.
۱۱) کودکان شیر مادر خوار مشکلات روانشناختی، رفتاری و یادگیری کمتری دارند.
۱۲) شیر مادر بهترین غذای نوزاد است. شیر مادر ترکیبی از پروتئین، چربی، کربوهیدرات و مایعاتی است که تمام این ها برای رشد مغز و بدن لازم می باشد.
۱۳) شیرمادر خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کم می کند.
۱۴) شیرمادر از بسیاری از بیماری ها و مشکلات دوران بزرگسالی نیز جلوگیری می کند. این مشکلات و بیماری ها عبارتند از: چاقی و اضافه وزن، افزایش فشار خون، افزایش کلسترول خون، اگزما، دیابت، آسم و لوسمی سرطان خون.
۱۵) شیرمادر می تواند میزان استرس و خونریزی پس از زایمان را کم کند.
۱۶) تغذیه نوزاد با شیر مادر در سال اول زندگی، میزان بیماری ها و مرگ و میر ها را کاهش می دهد.
۱۷) شیر مادر دارای اسید چربی است که به رشد مغز نوزاد کمک می کند.
۱۸)نوزادان شیر مادرخوار اضافه وزن نمی یابند، بلکه به وزن مناسب سن و قد می رسند.
۱۹) نوزادان نارسی که شیر مادر می خورند، بهتر رشد می کنند و ضریب هوشی بالاتری نسبت به نوزدان نارسی که شیر خشک می خورند، دارند.
۲۰) شیر مادر همیشه آماده است و احتیاج به گرم کردن و میکروب زدایی ندارد.
۶ فایده شیرمادر برای مادر
۱) شیردهی احتمال بارداری مجدد را کاهش می دهد.
۲) مادرانی که به نوزاد خود شیر داده اند، از بیماری پوکی استخوان، سرطان سینه، سرطان رحم، سرطان تخمدان، دیابت نوع ۲ و سلیاک (عدم تحمل گلوتن گندم) در امان می باشند.
۳) شیردهی موجب کاهش وزن مادر می شود. مادر مقدار زیادی کالری را برای ساخت شیر از دست می دهد، در نتیجه افزایش وزن دوران بارداری اش کاهش می یابد.
۴) مکیدن سینه مادر باعث ترشح هورمونی می شود که این هورمون، رحم را به سرعت به حالت اول خود برمی گرداند.
۵) از نظر اقتصادی ارزان ترین شیر و مناسب ترین شیر برای نوزاد، شیر مادر است.
۶) مادری که شیر خود را به کودک می دهد، از نظر روحی و جسمی رشد می کند، کمتر احساس خستگی و اضطراب و دلواپسی می کند و حسی قوی برای برقراری ارتباط با نوزاد خود دارد.
تفاوت شیرمادر با شیر خشک
نوزاد، پروتئین و چربی شیر مادر را بهتر از شیر خشک هضم می کند.
ترکیبات شیر خشک تا اندازه ای شبیه ترکیبات شیر مادر است، اما مقدار مواد مغذی آن برای همه نوزادان یکسان است. در حالی که شیر هر مادری متناسب با نوزاد خودش است.
در نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می شوند، اسهال ۳ تا ۴ بار بیشتر رخ می دهد.
تحقیقاتی که به تازگی انجام شده است، نشان می دهد کودکانی که از شیر مادر استفاده می کنند، در دوران کودکی دچار اضافه وزن نمی شوند. در حالی که نوزاد شیر خشک خوار در کودکی ۲۰ تا ۳۰ درصد احتمال اضافه وزن خواهد داشت.
نوزادانی که در ۳ ماه اول زندگی از شیر مادر استفاده می کنند، ۳۴ درصد کمتر از نوزادان شیر خشک خوار احتمال ابتلا به دیابت وابسته به انسولین را خواهند داشت.
نوزادان شیرمادر خوار نسبت به نوزادان شیرخشک خوار، در بزرگسالی کمتر دچار پرفشاری خون و بیماری های قلبی می شوند.
نوزاد وقتی خسته شد، می تواند دیگر سینه مادر را مک نزند و مدتی صبر کند و بعد شروع به مک زدن کند، اما در تغذیه با شیشه شیر این امر ممکن نیست.
خواص موجود در شیرمادر
در اولین روز تولد، کلستروم ( colostrums) که مایعی زرد رنگ و غنی از آنتی بادی است از سینه مادر خارج می شود. این مایع، سیستم ایمنی بدن نوزاد را تقویت کرده و از او در مقابل بیماری ها محافظت می کند.
هنگامی که نوزاد سینه مادر را مک می زند، در ابتدا، شیر آبکی و شیرین می باشد. بعد از مقداری مک زدن، شیر چرب تر و سفت می شود و احتیاجات نوزاد را برای رشد تامین می نماید.
شیر مادر بر اساس تغییرات آب و هوا تغییر می کند، مثلا در هوای گرم، نوزاد احتیاجی به آب ندارد، زیرا ترکیب شیر مادر تغییر می کند.
شیر مادر دارای مواد مغذی، آنتی بادی، هورمون، آنتی اکسیدان و دیگر موادی است که نوزاد به آن احتیاج دارد.
شیر مادر از مواد مغذی موجود در خون و ذخیره غذایی بدن مادر تامین می شود.
یک مادر سالم روزانه ۶۴۴ تا ۷۵۶ گرم شیر تولید می کند. برای تولید این مقدار شیر، ۵۰۰ کالری انرژی لازم است.
شیر مادر دارای ۳۳۰ میلی گرم کلسیم در هر لیتر است.
از کجا بفهمیم که مقدار شیر مادر برای تغذیه نوزاد کافی است؟
نوزاد غالبا هر ۸ تا ۱۲ ساعت یک بار، شیر می خواهد.
نوزاد ۱۰ تا ۱۵ دقیقه از هر سینه مادر شیر می خورد.
نوزاد باید حداقل ۶ عدد پوشک را در روز خیس کند.
در ماه اول، نوزاد حداقل ۳ بار در روز مدفوع می کند. مدفوع نوزاد زرد و نرم می باشد.
نوزادان در ابتدا، وزن کم می کنند. اما در عرض ۲ هفته تغذیه با شیر مادر، به وزن اولیه خود می رسند.
نوزاد از ابتدای تولد تا ۴ ماهگی، باید ۱۱۳ تا ۱۱۷ گرم در هفته، وزن زیاد کند.
