بالاخره غذای مانده بخوریم یا نه

در بحث بهداشت مواد غذایی واژه ای به نام «Left over» داریم یعنی پس مانده یا غذای باقی مانده. «پس مانده» یعنی کسی به عمد یا غیرعمد غذایی را درست و برای وعده های بعدی و روزهای آتی آن را نگهداری کند. در این مورد، هم بحث ارزش غذایی مطرح می شود و هم بهداشت غذایی. مسلماً غذای مانده ارزش غذایی کمتری دارد. به همین دلیل لازم است تا جای ممکن غذای هر روز در همان روز پخته و تازه مصرف شود. باید توجه داشت که بعد از پخت، غذا نباید بیش از ۲ ساعت بیرون از یخچال بماند زیرا نگهداری طولانی مدت غذا در خارج از یخچال، روی اجاق یا سر سفره می تواند باعث آلودگی آن شود.

توجه داشته باشید که مصرف غذاهای مانده باعث بروز بی حالی و تهوع در افراد می شود. علاوه بر این، بررسی پژوهشگران حاکی از آن است که غذاهای مانده و کنسرو شده موجب پیری بدن می شوند. برای هضم و جذب غذاهای مانده و برخی موادغذایی و میوه های کنسرو شده، بدن باید انرژی و فرایند بیشتری نسبت به غذاهای تازه صرف کند. در بدن انسان سالم، موادغذایی تازه قابلیت هضم و جذب سریع دارند اما جذب و هضم موادغذایی مانده نیازمند فرایندهایی است که موجب پیری و از بین رفتن برخی سلول های بدن می شود و این پیری سلولی می تواند باعث پیری بدن شود.

مواد غذایی از نظر فسادپذیری به ۳ گروه تقسیم می شوند؛

۱) فرآورده های دامی مثل گوشت، لبنیات، تخم مرغ که به دلیل مغذی بودن، رطوبت بالا و آب فعال درون آن ها، در معرض فساد بالاتری قرار دارند.

۲) برخی دیگر از موادغذایی مثل برنج تا حدی در برابر فساد مقاوم ترند.

۳) برخی از مواد غذایی نیز مثل حبوبات خشک یا مغزها و خشکبار نسبت به فسادپذیری مقاومت بالاتری دارند و احتمال فساد آن ها کمتر است.

نحوه نگهداری غذا در یخچال نیز مهم است

اگر غذا با حجم زیاد وارد یخچال شود، قسمت های مرکزی غذا نمی توانند به همان سرعتی که اطراف غذا سرد می شود، خنک شوند. گرم ماندن قسمت های مرکزی در طولانی مدت سبب می شود شرایط برای تکثیر میکروارگانیسم ها و تغییرات آنزیمی در موادغذایی فراهم شود. البته تغییرات آنزیمی باتوجه به نوع موادغذایی، مختلف و متفاوت است اما به هر حال گرما هم واکنش های آنزیمی را تسریع می کند و هم سبب سریع تر شدن رشد و نمو میکروب ها می شود.

نوع ظرف نیز مهم است

نوع ظرفی که غذا در آن در یخچال نگهداری می شود نیز از نظر واکنش های شیمیایی که بین غذا و ظرف رخ می دهد، اهمیت دارد. به طور مثال، روکش آلومینیومی برای مواد غذایی اسیدی مثل غذاهای حاوی رب گوجه مناسب نیست.

مصرف غذاهای مانده باعث بروز بی حالی و تهوع در افراد می شود. علاوه بر این، بررسی پژوهشگران حاکی از آن است که غذاهای مانده و کنسرو شده موجب پیری بدن می شوند.

نگهداری مواد غذایی اسیدی و ترش در داخل ظروف روحی یا رویی نیز سبب خورانندگی آن می شود به عبارتی آلومینیومی که در این ظروف وجود دارد وارد مواد غذایی می شود بنابراین استفاده از این ظروف برای نگهداری مواد اسیدی مناسب نیست. براساس تحقیقات انجام شده در زمینه ظروف روی که آلومینیوم در آن ها به کار رفته، مشخص شده است که مصرف آلومینیوم در بلندمدت سبب ابتلا به آلزایمر می شود، بنابراین به جز این مورد، استفاده از ظروف روی اشکال دیگری ندارد. با دقت در ظروف روی که جهت نگهداری آب لیمو یا ماست استفاده می شوند، درمی یابیم که بعد از یک یا دو روز ظرف سیاه می شود چرا که نگهداری مواد اسیدی مانند آب لیمو و ماست در این ظروف سبب خورانندگی ظرف می شود بنابراین استفاده از مواد اسیدی هم ظرف را خراب می کند و هم آلومینیوم را وارد موادغذایی می کند.

غذاهای مانده را فریز نکنید

برخی خانواده ها غذای مانده را در فریز می گذارند در حالی که در تمامی منابع علمی این موضوع آمده که پس مانده غذا را نباید فریز کرد و حداکثر تا ۴۸ ساعت می توان آن را در یخچال نگه داشت. حین گرم کردن مجدد نیز باید حداقل ۶۰ درجه سانتی گراد به آن حرارت داد. متأسفانه این جزو مشکلاتی است که در مورد غذاهای مانده پیش می آید زیرا حرارتی که مجدداً برای گرم کردن شان به آن ها داده می شود به این حد نمی رسد و این امکان وجود دارد که میکروب های وارد شده در غذا در آن ها باقی مانده و سبب مسمومیت فرد شوند.

بنابراین، درست کردن غذا برای ۲ وعده و نگهداری آن در یخچال به ویژه برای خانواده هایی که در آن کودک هست یا خانم باردار یا شیرده یا افراد مسن، بیمار یا کسانی که مشکلات ایمنی دارند، مناسب نیست.