مسئله ی تغذیه کودکان این روز ها مورد توجه بسیاری از متخصصان تغذیه قرار گرفته و نتایج جالبی به دست آمده است. شاید شما نیز دیده باشید که برخی از کودکان احساس گرسنگی خود را بیان نمی کنند و یا با خوردن کمی هله هوله سیر می شوند.
اگر بخواهید هوشمندانه تر به تغذیه فرزندتان برسید، تنها راه دقت کردن بیشتر در غذاهایی که برای او انتخاب می کنید نیست بلکه باید توجه تان را به یک نکته دیگر هم معطوف کنید و آن این که او چه وقت واقعا گرسنه است. بد نیست بدانید در بسیاری از موارد افراد و از جمله کودکان، به این دلیل غذا می خورند که از نظر روحی احساس نیاز به غذا می کنند و حقیقتا از نظر جسمی گرسنه نیستند. گرسنگی فیزیکی زمانی است که بدن از نظر جسمی گرسنه است و نیاز به انرژی دارد. درحالی که گرسنگی عصبی یا احساسی، زمانی است که کودک به دلیل احساس بی حوصلگی یا تنهایی دلش می خواهد چیزی بخورد و به این ترتیب این احساسات را از بین ببرد. گرسنگی عصبی یا احساسی باعث پرخوری و چاقی می شود.
چطور مغز، کودک را گول می زند؟
مغز می تواند فهمیدن این که بدن واقعا نیازمند چه چیزی است را برای ما دشوار کند. زمانی که کودک احساس ناراحتی می کند، بی حوصله است، استرس دارد یا هیجان زده است، ممکن است تلاش کند تا این احساسات را با غذا خوردن اصلاح کند. این کار باعث پرخوری کودکان می شود و به علاوه، کمکی هم به برطرف شدن این احساسات و به ویژه استرس یا بی حوصلگی نمی کند. بنابراین قبل از این که اجازه بدهید فرزندتان به خوردن روی بیاورد، باید از او بخواهید چند لحظه فکر کند. از او بخواهید تا به این سوال ها در ذهن خود پاسخ دهد: «آیا واقعا گرسنه هستم؟ آیا شکمم خالی است؟ یا فقط دلم می خواهد چیزی بخورم؟» البته تشخیص گرسنگی عصبی از گرسنگی واقعی کار آسانی نیست و یاد دادن آن به کودکان نیز نمی تواند ساده باشد ولی با کمی تمرین شما می توانید علائم گرسنگی عصبی را آموخته و به کودک تان نیز راه شناخت آن را یاد بدهید.
راه هایی برای شناسایی گرسنگی فیزیکی
گرسنگی فیزیکی روندی است که به مرور زمان شکل می گیرد و ناگهانی اتفاق نمی افتد. هر چه کودک از زمان غذا خوردن فاصله می گیرد، بیشتر گرسنه می شود و بدن او به طور طبیعی احساس نیاز به انرژی می کند. مثلا شما شاهد آن بوده اید که نیم ساعت قبل پسر ۶ ساله تان یک بار گفته که گرسنه است. یک ربع قبل نیز یک بار دیگر این حرف را تکرار کرده و حالا پیش شما می آید و می گوید که خیلی گرسنه است و حتما باید چیزی بخورد. البته گرسنگی فیزیکی ممکن است با علامت های دیگری هم همراه باشد و بعضی از بچه ها به جای ابراز گرسنگی ممکن است این علامت ها را به شما بگویند:
خستگی
قار و قور کردن شکم
احساس فقدان تمرکز
سردرد
بدخلقی
اگر می خواهید گرسنگی عاطفی را در مورد فرزندتان به بهترین شکل تشخیص دهید، روش زیر را امتحان کنید؛ رفتار کودک را قبل از خوردن غذا و ۲۰ الی ۳۰ دقیقه بعد از خوردن آن با هم مقایسه کنید و ببینید آیا بهتر شده یا نه. اگر کج خلقی، خستگی و فقدان تمرکز او بهبود یافته به احتمال زیاد گرسنه بوده است اما اگر کودک تان همچنان بی حوصله،عصبی یا مضطرب است، نشانه آن است که گرسنگی او از نوع عصبی بوده و دفعه آینده شما نباید اجازه دهید او در این شرایط غذا بخورد بلکه باید از روش های دیگر برای بهتر کردن اخلاق او استفاده کنید. خوردن غذا در این مواقع فقط وزن کودک تان را بالا می برد و همان طور که خودتان هم مشاهده کردید، کمکی به بهبود او نمی کند.
کودکان چه سوالی از خودشان بپرسند؟
بهترین راه برای کمک به شناخت گرسنگی عصبی توسط خود کودک آن است که به کودک تان بگویید از خودش این سوال را بپرسد که آیا غذا خوردن بهتر مشکلش را حل می کند یا بغل کردن مامان؟ غذا خوردن یا یک چرت کوتاه؟ حتی شاید هم یک لیوان آب؟ به این دلیل که در بسیاری از موارد مغز ما تشنگی را با گرسنگی اشتباه می گیرد و همین باعث می شود تا به جای نوشیدن آب به خوردن روی بیاوریم. اگر جواب هر یک از این سوالات مثبت باشد، کودک باید به جای این که مستقیم سر یخچال رفته و چیزی بخورد، دوباره در مورد غذا خوردن فکر کند.
چگونه تشنگی را از گرسنگی تشخیص دهیم؟
برای این که کودک تان بتواند تشنگی را از گرسنگی تفکیک کند باید کاری کنید تا مغز او نسبت به تشنگی حساس شود. حساسیت مغز نسبت به تشنگی با نخوردن آب کم می شود و با خوردن آب افزایش پیدا می کند. اگر کودک شما عادت کند روزانه به طور منظم آب بنوشد، مغز او هم با این روند تطابق پیدا کرده و نسبت به تشنگی حساس می شود. در صورتی که این اتفاق نیفتد، مغز کودک گرسنگی را با تشنگی اشتباه گرفته و در مواقع تشنگی هم به کودک دستور می دهد تا به جای نوشیدن آب، چیزی بخورد. اگر فرزند شما عادت کند که دهان خود را همیشه و به ویژه در این روزهای گرم تابستان، مرطوب نگه دارد، قادر خواهد بود تا در مواقع تشنگی، به درستی نیاز بدنش را شناخته و با نوشیدن آب آن را برطرف کند. فایده دیگر این اتفاق آن است که نوشیدن آب به لاغری و حفظ وزن مناسب او کمک می کند.
راه های تشخیص گرسنگی عصبی
بر خلاف گرسنگی فیزیکی، گرسنگی احساسی یا عصبی، به صوت ناگهانی بروز می کند. البته گرسنگی عصبی علامت های دیگری هم دارد مثلا:
کودک بهانه یک غذای خاص را می گیرد، مثلا فقط می گوید که شکلات می خواهد.
وقتی غذای مورد علاقه اش را به او می دهید، بیش از مواقع عادی می خورد چون مغز او نمی تواند درست فرمان دهد که چه زمانی از خوردن دست بکشد.
بعد از خوردن غذا کودک احساس بهتری ندارد و همچنان بدخلقی یا بهانه گیری می کند.
با گرسنگی عصبی مقابله کنید
اگر متوجه شدید که کودک شما عادت دارد در مواقع خستگی یا استرس و هیجان غذا بخورد، باید به او کمک کنید تا این عادت را از بین ببرد.
در قدم اول باید بدانید که کودک شما به چه چیزهای دیگری غیر از غذا خوردن علاقه نشان می دهد، مثلا ممکن است فرزندتان به یک بازی خاص یا برنامه تلویزیونی مشخصی علاقه مند باشد. سپس سعی کنید در مواقعی که به دلیل گرسنگی عصبی سر یخچال می رود یا بهانه غذای خاصی را می گیرد، او را به کارهای دیگر سرگرم و تشویق کنید.
اگر کودک بی حوصله است، می توانید برای فرزندتان کتاب بخوانید یا او را برای قدم زدن یا بازی بیرون ببرید، اگر احساس اضطراب می کند، با او صحبت کرده و سعی کنید مشکل را به کمک یکدیگر پیدا و حل کنید و اگر فرزندتان احساس تنهایی می کند اجازه بدهید تا به یک دوست یا هم کلاسی تلفن بزند یا او را به خانه دعوت کند. البته یادتان باشد همه این کاره ها فقط برای آن نیست که شما کودک را از خوردن بازدارید تا سلامت جسمی او را تضمین کرده باشید بلکه برخورد مناسب شما با انواع احساس های کودک به او می آموزد تا احساسات خود را به درستی تشخیص داده و با روش های درست و منطقی آن ها را کنترل کند.
