چند نکته مهم در خصوص ویتامین ها

این ترکیبات ارگانیک باعث بهبود عملکرد اعضای داخلی بدن می‌شوند و به همین دلیل، در برخی مواقع که بدن با کمبود منابع ویتامین یا املاح مواجه می‌شود، پزشک استفاده از مکمل‌ها را توصیه می‌کند. اما مصرف مکمل‌های ویتامینی و معدنی هم خالی از ایراد نیست.

این مکمل‌ها تا وقتی که طبق دستور پزشک و تحت آزمایش‌های کنترل‌شده مصرف شوند، مشکل چندانی ایجاد نمی‌کنند اما اگر بیش از نیاز بدنتان یا به‌صورت خودسر شروع به مصرف آنها کنید، باید منتظر عواقب زیادی باشید.

ویتامین A
ویتامین A ممکن است شما را یاد هویج بیندازد. اما به جز هویج، جگر، گوجه‌فرنگی، شلغم، اسفناج، فلفل تند، لبو و زرده تخم‌مرغ هم حاوی مقادیر زیادی ویتامین A هستند. این ویتامین برای بهبود بینایی، حفظ سلامتی سطح چشم، سلامتی پوست و سلامتی مویرگ‌ها مؤثر است، مقاومت بدن را زیاد کرده و سلامت دستگاه تنفسی را تأمین می‌کند. اما اگر بیش از آنچه بدنتان نیاز دارد ویتامین A یا قرص آن را استفاده کنید، دچار مسمومیت ویتامینی می‌شوید. خشک‌شدن پوست بدن، شکنندگی ناخن‌ها، ریزش مو، خشکی لب‌ها، التهاب لثه‌ها، بی‌اشتهایی، خستگی و کوفتگی، سردرد، تحریک‌پذیری و استفراغ از عوارض مصرف بیش از حد ویتامین A است.

ویتامین C
شاید فکر کنید روزی چند لیوان آب پرتقال خوردن یا نوشیدن محلولی که چند قرص جوشان ویتامین C در آن انداخته‌اید، جایگزین خوبی برای نوشیدنی‌های قندی در طول روز است اما اشتباه می‌کنید. زیاده‌روی در مصرف این ویتامین هم می‌تواند سلامتی شما را تهدید کند. ویتامینC در مقدار مناسب، باعث ارتقای مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها، استحکام بافت پیوندی، استحکام استخوان‌ها، دندان‌ها و لثه می‌شود.

بهترین منابع ویتامینC هم مرکبات، سبزیجات سبز برگ، کیوی، توت‌فرنگی و فلفل‌سبز هستند. این ویتامین جزو آنتی‌اکسیدان‌هاست و در پیشگیری از سرطان(Cancer) و بیماری‌های قلبی – عروقی مؤثر است. اما با همه اینها زیاده‌روی در دریافت ویتامینC می‌تواند منجر به اختلالات گوارشی، اسهال و سنگ کلیه(kidney stone) شود. از سوی دیگر، این ویتامین اعتیادآور است و اگر بدنتان به مقادیر زیادی از ویتامینC عادت کند، دیگر مصرف روزانه غذاها و میوه‌ها پاسخگوی نیاز بدن شما نخواهد بود.

ویتامین D
ویتامین D هم از آن دسته ویتامین‌هایی است که پزشکان زیاد برای افراد تجویز می‌کنند. جالب است بدانید که در ایران کمبود یا فقر ویتامینD مشکل شایعی است که در زنان و کودکان وضعیت شدیدتری وجود دارد. ویتامین D محلول در چربی است و مصرف بیش از حد آن، به‌خصوص اگر همراه با مصرف زیاد کلسیم باشد، می‌تواند به مسمومیت منجر شود.

اگر بدون تجویز پزشک یا بیشتر از آنچه پزشک تجویز کرده از قرص و آمپول ویتامین D استفاده کنید، کلسیم در بافت‌های نرم مانند کلیه‌، ریه، قلب و گوش شما رسوب می‌کند و دچار عوارض کلیوی و قلبی و ریوی می‌شوید. همچنین عوارض دیگری مثل سردرد، تهوع، استفراغ، ضعف، تشنگی زیاد، افزایش حجم ادرار، یبوست و اختلالات گوارشی در انتظار شماست.

ویتامین E
ویتامین E را ویتامین جوانی می‌نامند. به همین دلیل خیلی‌ها تمایل به مصرف زیاد این ویتامین دارند. ویتامینE باعث استحکام غشاهای سلولی و محافظت از سلول می‌شود، خاصیت‌آنتی اکسیدانی دارد و از بروز سرطان و بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند. این ویتامین به‌طور طبیعی در جوانه‌ها، آجیل، حبوبات، غلات سبوس‌دار و روغن‌های گیاهی وجود دارد.

اما مصرف این ویتامین که محلول در چربی هم هست، اگر بیش از اندازه باشد می‌تواند تهدیدی برای سلامتی شما به‌حساب بیاید. این ویتامین با رسوب کلسیم در استخوان‌ها اختلال ایجاد می‌کند؛ باعث اختلال در ذخیره ویتامین‌ A در کبد می‌شود و مقدار آن را کاهش می‌‌دهد و می‌تواند زمان انعقاد خون را افزایش دهد. ویتامین E اگر بیش از حد و در قالب قرص، کپسول یا آمپول مصرف شود، باعث مسمویت ویتامینی در بدن خواهد شد.

ویتامین B6
ویتامین B6 یکی از ویتامین‌های ضروری در سلامت ماست که به خون‌سازی هم کمک زیادی می‌کند. بهترین منابع این ویتامین، گوشت، غلات سبوس‌دار، سبزی‌ها و مغزها هستند اما اگر به شکل بی‌رویه از ویتامین B6 استفاده کنید، به‌ویژه با مصرف داروهای حاوی این ویتامین، ممکن است دچار عوارض عصبی شوید، ضعف و بی‌خوابی را تجربه کنید یا حتی نشانه‌هایی از اختلالات تعادل و راه رفتن در شما دیده شود.

اسید فولیک
خیلی از خانم‌ها با یا بدون تجویز پزشکشان به خوردن اسیدفولیک روی می‌آورند. درواقع شاید بتوان گفت اسیدفولیک یکی از پرمصرف‌ترین مکمل‌های ویتامینی است. این ویتامین، در گروه B قرار دارد و اگر در خوردن آن افراط کنید، موجب دفع روی و کمبود این ماده معدنی در بدن شما می‌شود.

آهن
آهن یکی از مهم‌ترین املاحی است که کمبود آن در بدن می‌تواند باعث کم‌خونی شده و سلامت شما را تهدید کند. کمبود آهن در زنان بسیار شایع است و علائمی مثل خستگی و احساس کسالت را در پی دارد. البته این دلیل نمی‌شود سرخود آهن مصرف کنید. زیاده‌روی در مصرف آهن می‌تواند باعث مسمومیت بدن شده، کبد را بزرگ کند، درد شکمی، آریتمی قلب و تولد نوزادان نارس یا ناقص را در پی داشته باشد. میزان طبیعی استفاده از آهن، به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن، 20میلی گرم برآورد می‌شود.

شایعات ویتامینی
درباره ویتامین‌ها چند شایعه یا اظهارنظر غیرعلمی وجود دارد که در ادامه برایتان می‌گوییم:
1- مصرف بیش از حد قرص‌های مولتی ویتامین از حملات قلبی یا سرطان جلوگیری می‌کند: اتفاقا برعکس. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که دریافت بیش از اندازه آنتی‌اکسیدان‌ها، می‌تواند باعث حملات قلبی شود.

2- ویتامین‌ها تداخلی در مصرف داروها ایجاد نمی‌کنند: این هم یک تصور اشتباه دیگر است. محققان دریافته‌اند مصرف ویتامین‌ها و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی به همراه داروهای پایین‌آورنده کلسترول، مانع از اثر این داروها می‌شود.

3- ویتامین اضافی بدن خودبه‌خود دفع می‌شود: اینطور نیست. بسیاری از ویتامین‌های قابل حل در آب زمانی که به میزان زیادی مصرف شوند دفع می‌شوند، اما انواع دیگر آنها در بدن باقی می‌مانند. این ویتامین‌ها می‌توانند سمی شوند و عوارض جانبی جدی برای بدن داشته باشند.