هر ساله در آستانه فرارسیدن نوروز با توجه به خانه تکانی و استفاده از شوینده های مختلف و همچنین در طول مسافرت‌های نوروزی، تعداد کثیری از مردم به ویژه کودکان، مسموم و روانه بیمارستان‌ها می شوند که با رعایت نکاتی ایمنی و بهداشتی می‌توان از بروز این حوادث پیشگیری کرد.

 هر ساله در آستانه فرارسیدن نوروز با توجه به خانه تکانی و استفاده از شوینده‌های مختلف و نیز در مسافرت های نوروز و استفاده از مواد غذایی که در طول سفر یا به خوبی نگهداری نشده یا مواد غذایی آلوده بوده است، تعداد کثیری از مردم به ویژه کودکان، مسموم و روانه بیمارستان‌ها می‌شوند که می‌توان با رعایت برخی نکات ساده از بروز این‌گونه مسمومیت‌ها پیشگیری کرد.

پیشگیری از مسمومیت‌های غذایی

غذاهای مسموم کننده ممکن است بو یا مزه ناخوشایندی نداشته باشند، با وجود اینکه اکثر مسمومیت‌های غذایی معمولاً ظرف 24 ساعت برطرف می‌شوند، اما بعضی از این مسمومیت‌ها می‌توانند باعث مرگ افراد شوند. از آنجا که رعایت ایمنی غذایی مانع بروز مسمومیت غذایی خواهد شد توصیه می‌شود در هنگام سفر از حمل گوشت خام ، تخم مرغ خام و فرآورده های لبنی با ماندگاری کوتاه خودداری شود، چرا که این مواد غذایی ظرف مدت بسیار کوتاهی فاسد می‌شوند.

همچنین بهتر است از خرید قوطی‌های کنسرو دارای برآمدگی ، فرورفتگی و یا نشتی خودداری شویم و در صورت خرید مطمئن شویم که درپوش آن‌ها شکسته نشده باشد. اگر فرآورده‌ای ظاهر و یا بوی ناخوشایندی داشت، به هیچ عنوان آن را استفاده نشود باید توجه کرد کنسروها را قبل از مصرف 20 دقیقه در آب جوش قرار داده و سپس مصرف شود.

لزوم استفاده از یخدان مناسب در طی سفر

از آن‌جا که غذاهای پخته شده در مدت زمان کوتاهی خاصیت خود را از دست می‌دهند و فاسد می‌شوند بهتر است این غذاها را هرگز بیش از 2 ساعت در دمای محیط قرار نگیرند و برای دوباره گرم کردن غذاهای باقیمانده، باید آن‌ها را تا دمای 74 درجه سانتی گراد گرما داد.

در نظر داشته باشید همیشه قبل از آماده کردن و یا خوردن غذا، دست‌ها با صابون شسته شوند زیرا با آلوده بودن دست‌ها ممکن از نوعی از اسهال میکروبی در طی سفر و به دلیل عدم رعایت بهداشت به بدن منتقل شود. به خاطر داشته باشید دست‌ها باید بعد از استفاده از سرویسهای بهداشتی، برداشتن گوشت خام، سیگار کشیدن، دست زدن به حیوانات و دست زدن به زباله ها شسته شوند.

علایم و نشانه های برخی از مسمومیت‌های غذایی با تاخیر ظاهر می‌شود. یعنی ممکن است 12 تا 24 ساعت بعد از مصرف غذای آلوده، علایم در فرد مسموم بروز نماید. علایم و نشانه‌های این مسمومیت‌ها شامل سردرد، تب، خستگی، تهوع، استفراغ، اسهال آبکی شدید، کم شدن آب بدن، ضعف و درد شکم هستند.

بوتولیسم

بوتولیسم نوعی مسمومیت غذایی کشنده است که در اثر مصرف کشک غیر پاستوریزه ، غذاهای کنسروی (که قبل از مصرف حرارت مناسب به آنها نرسیده است) و یا سوسیس و کالباس خام و آلوده بروز می‌کند. علایم و نشانه‌های این مسمومیت با تاخیر(بعد از 12 تا 24 ساعت) ظاهر می‌شود که تاری دید، دوبینی، افتادگی پلک فوقانی، عدم توانایی حرکتی، اختلال تکلم، لکنت زبان، سختی بلع، خشکی و درد گلو از جکله این علائم هستند. مهم‌ترین اقدام درمانی در این مسمومیت، تجویز سریع ضد سم در مرکز درمانی است که در صورت عدم درمان ممکن است فرد مسموم در اثر فلج تنفسی فوت کند.

توجه داشته باشید دستور طلائی پیشگیری از مسمومیت غذایی: پختن غذا و خوردن آن در همان روز است.

پیشگیری از مسمومیت های شیمیایی

در هنگام استفاده از مواد شیمیایی و فرآورده‌های شوینده و پاک کننده، پنجره‌ها را باز کنید تا هوا به خوبی در محیط جریان داشته باشد. از اختلاط مواد شیمیایی مانند جوهر نمک، مواد سفید کننده و لکه بر جداً خودداری کنید. بخارات و گازهای ناشی از این اختلاط بسیار سمی و خفه کننده هستند. بهتر است همیشه پس از استفاده از مواد شیمیایی سریعاً درب آن بسته شود و باید دقت کرد که هیچ ظرف دربسته‌ای از دسترسی کودکان در امان نیست.

در صورتی‌که کودک شما ماده‌ای غیر خوراکی را بلعید، با مرکز اورژانس 115 و یا مرکز اطلاع رسانی داروها و سموم 1490 تماس بگیرید.

باید توجه کرد محصولات شیمیایی و شوینده، نفت و بنزین را همیشه در ظرف اصلی آن نگهداری کرد. هیچ‌گاه این فرآورده‌ها را در ظرف مواد خوراکی (مانند بطری نوشابه) نگهداری نشوند. این عمل سبب خورده شدن اشتباهی این مواد توسط کودکان خواهد شد.

جهت کاهش احتمال بروز مسمومیت با گاز منوکسید کربن (که بی رنگ، بی بو و شدیدا سمی است) باید یک سیستم تهویه هوا در محیط موجود باشد. باید دائما از سلامت و استاندارد بودن دستگاه‌های گرمازا و وسایل خوراک‌پزی اطمینان حاصل شود و دودکش این وسایل را کنترل شوند.

خوابیدن در اتومبیل روشن ممنوع

این کار سبب بروز مسمومیت کشنده با منوکسید کربن خواهد شد. همچنین از روشن کردن گاز پیک نیکی در داخل چادر و یا اتومبیل و یا در محیط بسته در طی سفر به منظور تامین گرما، جدا خودداری شود.

توصیه می‌شود چنانچه در یک محیط بسته و دارای بخاری نفتی یا گازی حالت تهوع، سرگیجه و خواب آلودگی داشتید، سریعاً بقیه را در جریان بگذارید و اگر مشکوک به مسمومیت با منوکسید کربن هستید سریعاً محیط را ترک کنید. هر شخصی که با گاز منوکسید کربن در تماس بوده و دارای علایم ملایم تا متوسط است باید فوراً توسط پزشک معاینه شود. نوزادان و افراد مسن، زنان حامله، افرادی که دارای ناراحتی‌های قلبی عروقی هستند چنانچه با این گاز در تماس باشند حتی در صورت نداشتن علامت حتماً باید توسط پزشک معاینه شوند.

در صورت بروز مسمومیت، پیش از رسیدن به مرکز درمانی چه باید کرد؟

تماس سریع با اورژانس یا یکی از نزدیک‌ترین مراکز درمانی یکی از اقدامات مهم در مواقع بروز مسمویت خواهد بود، از آن‌جا که بعضی از مواد شدیدا کشنده‌اند باید حتما در یک مرکز اورژانس درمان شوند. همچنین برخی از مواد شیمیایی بسیار قوی هستند و می‌توانند سبب سوختگی پوست، بروز صدمات دائمی در چشم شوند.

توجه داشته باشید بعضی از مواد در صورت خورده شدن، شدیدا کشنده‌اند. مقادیر بالای داروها، خصوصا در کودکان می‌توانند تهدیدکننده سلامت باشند لذا در تمام موارد بالاذکر شده پزشک تنها فردی است که می‌تواند تعیین کند برای درمان چه باید کرد.

مسمومیت از راه تنفس

در صورت بروز مسمومیت، ابتدا این کارها را انجام دهید: هرچه سریعتر فرد مسموم باید به هوای آزاد منتقل شود، از تنفس دود و گازهای تولید شده پرهیز کند، بهتر است بلافاصله درب‌ها و پنجره ها را باز کرد و اگر فرد مسموم نفس نمی کشید، تنفس مصنوعی را شروع کنید سپس بااورژانس تماس بگیرید.

مسمومیت از راه پوست

در صورت مسمومیت، ابتدا این کارها را انجام دهید: لباسهای و پوشش آلوده را درآورید، پوست را با آب جاری به مدت 10 دقیقه شستشو دهید، پوست را با آب و صابون بشویید، پوست را خوب آبکشی کنید و سپس بااورژانس تماس بگیرید.

مسمومیت از راه چشم

در صورت مسمومیت، ابتدا این کارها را انجام دهید: هر دو چشم را با آب جاری ولرم شستشو دهید. این عمل 15 دقیقه باید ادامه داشته باشد. فرد مسموم باید در حین شستشوی چشم با آب جاری، تا جای ممکن مرتبا چشم‌ها را (مانند چشمک زدن) باز و بسته کند. اصراری به بازنگهداشتن چشمها نداشته باشید و سپس بااورژانس تماس بگیرید.

مسمومیت از راه دهان

در صورت مسمومیت، ابتدا این کارها را انجام دهید: اگر فرد مسموم نفس نمی کشد، تنفس مصنوعی را شروع کنید. اگر فرد مسموم هوشیار است، کنترل کنید آیا می تواند چیزی را ببلعد یا خیر. قبل از هماهنگ نمودن با مرکز کنترل مسمومیت ها (شماره تلفن 1490 ) مسموم را وادار به استفراغ نکنید. در برخی موارد، استفراغ سبب بروز صدمات بیشتر خواهد شد. بقیه اقدامات باید در بخش اورژانس بیمارستان صورت گیرد.