گیاه ناخنک از دسته گیاهان دارویی میباشد که بسیار معطر است.ناخنک از نظر شکل ظاهری شبیه به یونجه و شنبلیله است.دلیل اینکه این گیاه را ناخنک می نامند این است که میوه این گیاه به شکل هلال بوده، و شبیه سر ناخن چیده میشود.هم چنین گیاه ناخنک دارای نام های دیگری هم هست. ناخنه، شبدر عطری، یونجه زرد، صابع الملک، گیاه قیصر، شاه افسر،اکلیل الملک نام های دیگر این گیاه هستند.
کلیه قسمتهای گیاه خشک شده یا گلهای خشک آن مورد استفاده دارویی قرار میگیرد. محل رویش گیاه ناخنک بیشتر در مزارع، اماکن مرطوب، ساحل رودخانه‌ها و کنار جاده‌های اکثر نقاط اروپا است، این گیاه بومی کشور انگلستان است. در ایران در نواحی شمالی ایران، اطراف تهران، قلهک، آبگرم، آذربایجان، بلوچستان، تبریز و لاهیجان میروید. برای استفاده و مصارف دارویی، در موقعی که گل دارد آن را جمع آوری میکنند و در سایه حرارت کمتر از 40 درجه سانتی‌گراد و به تدریج آن را خشک میکنند. عمل خشک شدن گیاه، نباید خیلی سریع انجام گیرد، چرا که ترکیبات معطره آن فقط به آهستگی و در هنگام خشکاندن به مرور و آهسته گیاه افزایش می‌یابد. مهمترین ترکیب شیمیایی موجود در این گیاه ترکیب کومارین است که در فرایند خشک شدن گیاه آزاد میشود. از نظر خواص دارویی این گیاه شبیه به بابونه و فراسیون بوده میتوان از آنها در مواقع لزوم به عنوان جانشین این گیاه استفاده نمود. برای آشنایی بیشتر با خواص ناخنک و مضرات مصرف بیش از حد آن، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
خواص ناخنک (طبیعت و خواص درمانی)
در طب سنتی ایران و طبق نظر ابن سینا طبع گیاه ناخنک گرم و خشک میباشد و لی دیسکوریدس پزشک اروپایی، طبیعت این گیاه را معتدل در حرارت و برودت میداند. برخی خواص درمانی این گیاه عبارتند از:
- مصرف این گیاه، قابلیت نفوذپذیری مویرگها را کاهش داده و خون را رقیق می گرداند و از تشکیل لخته شدن خون جلوگیری می کند.
- دم کرده این گیاه برای تنظیم ضربان قلب، رفع مشکل بی خوابی، آرامش اعصاب و تسکین سردردهای عصبی مفید است.
- یکی دیگر از خواص گیاه ناخنک یا اکلیل الملک باز نمودن قاعدگی زنان است، همچنین از آن جهت کاهش عفونتهای مجاری ادراری و عفونت زنان و رفع اختلالات یائسگی استفاده میشود.
- از خواص ناخنک خاصیت ادرارآوری است، از اینرو به افرادی که دارای شن یا سنگ کلیه هستند، مصرف آن توصیه میشود.
- به منظور تسکین دردهای مفصلی استفاده از روغن ناخنک مفید است همچنین به منظور تسکین و رفع درد روماتیسم، میتوان از ضماد ناخنک خیسانده شده در عرق دارچین استفاده نمود.
- از خواص ناخنک درمان ناراحتی‌های طحال است، به این منظور، 10 گرم گیاه ناخنک را با 5 گرم افسنطین در 300 سی‌سی آب جوش دم کرده و دو بار در روز صبح و عصر مصرف شود.
- ناخنک در رفع اخلاط سینه که ناشی از بلغم یا صفرای زیاد باشد، مفید است.
- از دیگر خواص ناخنک، مفید بودن ان برای امراض قلبی و دردهای عصبی، چربی خون، قولنج، امبولی و ضعف عمومی بدن است.
- رفع جوش و دمل نیز از دیگر خواص ناخنک بوده، به این منظور از دم کرده این گیاه استفاده شود، همچنین برای رفع جوشهای غرور جوانی و ضد عفونی کردن کورکها، 30 گرم مغز گیاه ناخنک به اضافه 5 گرم بادیان، 5 گرم بسفایج و 5 گرم از گیاه اویشن شیرازی را در یک لیتر آب جوشانده، صاف کنید و با آن اندام مورد نظر را شستشو دهید.
- ضماد تهیه شده از تخم گیاه دارویی ناخنک با سرکه و روغن گل سرخ، اگر بر سر گذارده شود و یا ریختن آب دم کرده آن بر سر برای رفع سردرد، سرگیجه، سکته مغزی، لقوه، فراموشی و مالیخولیای سبک مفید است .
- این گیاه برای ازدیاد ترشح شیر مادران شیرده و افزایش اسپرم مردان مفید است به این منظور، بایستی آب دم کرده آن با انجیر و عسل خورده شود.
مضرات گیاه ناخنک
زیاده روی در مصرف این گیاه باعث استفراغ میشود، همچنین استفاده بیش از حد از این گیاه، مضر بیضه‌ها میباشد و از این نظر باید با عسل و انجیر و مویز خورده شود. مقدار مجاز مصرف این گیاه، از تخم آن ۱۰ گرم و از عصاره گیاه تا ۸۰ گرم است.
