لگجی یا لگجین نام گیاهی بوته ایست که در استان بوشهر به وفور یافت می شود. نام علمی این گیاه caparis spinosa می باشد. از میوه کال آن ترشی،و میوه رسیده آنرا مستقیم و تازه میخورند (رسیده آن شکفته میشود). در تحقیقات نیز اثر درمانی ریشه آن برای هپاتیت ثابت شده است.

گیاه لگجی گیاهی بومی منطقه ما که ثروتی ناشناخته است، بی اختیار از کنار آن می گذریم و برایمان جز زینت فصلی ارزش دیگری ندارد. و نمی دانیم که این گیاه ناشناخته در داخل کشورمان چه طرفدارانی در خارج از کشور و به خصوص در مناطق مدیترانه ای نظیر مراکش، اسپانیا، ایتالیا، پرتغال و یونان دارد.

از این گیاه در اسپانیا نوعی سس به نام سس کبار تهیه می‌شود که بسیار خوش عطر و طعم است و کمی به سس خردل همراه با فلفل سیاه شباهت دارد. غنچه آن به عنوان ادویه در تهیه سس، کره، پنیر و در تزیین غذا و سالاد به مصرف می‌رسد. میوه‌های نارس و ریز پس از برداشت درون سرکه یا آب نمک نگهداری می‌شوند و ترشی خوشمزه‌ای محسوب می‌گردد. میوه که طعمی تند و تیز اما دلچسب و عطر مخصوصی دارد همراه با پیتزا، گوشت، ماهی و یا درون سالاد و همراه با انواع ساندویچ به مصرف می‌رسد. میوه به صورت پخته نیز همراه انواع سبزیجات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ارزش غذایی لگجی

انواع آنتی اکسیدان موجود در کبر نقش مهمی در محدود کردن استرس اکسیداتیو دارد و حتی به کاهش خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان نیز کمک می کند، همچنین لگجی منبعی از موارد زیر محسوب می شود:

• ویتامین A
•  ویتامین E
• منگنز
•  نیاسین
• کلسیم
• یک قاشق غذاخوری لگجی حاوی:
• کالری: 2
•  پروتئین: کمتر از 1 گرم
• چربی: کمتر از 1 گرم
•  کربوهیدرات: کمتر از 1 گرم
•  فیبر: کمتر از 1 گرم
• قند: کمتر از 1 گرم

فواید لگجی برای سلامتی

کَبَر با نام علمی Capparis spinosa گیاهی از راسته کلم ‌سانان، تیره کبریان، سرده کبرها است که با نام های دیگری مانند کبرو، خیاروک، لگجی، لیجین، لیجون و کبرک درخت اصف نیز شناخته می‌شود.

کبر از کوچکترین مواد تشکیل دهنده غذای مورد علاقه شما است، اما نباید ارزش غذایی و فواید آنها را برای سلامتی دست کم گرفت. این مواد غذایی کوچک از نظر طعم و مزایای تغذیه ای قدرتمندتر از آن هستند که به نظر می رسند.

طعم لیمویی و نمکی کبر برای افراد زیادی جذاب است. طعم کبرها بسته به نوع بسته بندی تا حدودی متفاوت است و بسیاری از انواع آنها طعم تندی دارند. به عنوان گل های نارس بوته کبر، لگجی های مورد استفاده در آشپزی با غذاهای مدیترانه ای مرتبط هستند، اما در همه جا از مراکش تا استرالیا رشد می کنند.

استفاده از کبرها در آشپزی سابقه آشپزی طولانی دارند و حتی در حماسه سومری گیلگمش در 2000 سال قبل از میلاد مسیح به آنها اشاره شده است.

کبر با کپورس نباید اشتباه گرفته شود زیرا در حالی که از یک گیاه رشد می کند بزرگتر است و حاوی دانه است. اگر کبرها به عنوان جوانه نابالغ انتخاب نشوند در نهایت به کبربری تبدیل می شوند.

یک ظرف شیشه ای ۲۰۰ گرمی با کیفیت خوب این گیاه حدود ۵ دلار به فروش می رسد . آمریکا نیز بیش از ۵ ملیون دلار هر ساله از این کشورها واردات این گیاه را دارد .

کاربرد اصلی این گیاه در سالادها یا سسها ، استیک های ماهی ، مرغ و گوشت می باشد ، و همچنین از این گیاه برای ساختن مواد آرایشی که پوست خشک را اصلاح می کند و در ساختن داروهای خاصی استفاده می شود . براساس نوع کاربردهای ذکر شده این گیاه می تواند به عنوان یک سبزی خوراکی یا یک داروی گیاهی مورد استفاده قرار گیرد .علاوه بر این کاربردهای غذایی ، این گیاه میتواند به عنوان گیاهان زینتی ، گلهای زیاد آن خیلی جاذب و سبز سیر درخشان کاربری شود . گیاه همچنین می تواند برای کنترل فرسایش خاک بویژه بر روی زمین های شیبدار که آبیاری در آنها سخت است و فرسایش خاک خیلی زیاد است ، توصیه می شود کاشته شود .

مواردی احتیاطی درباره مصرف لگجی

بسته به نحوه تهیه و نگهداری لگجی می تواند منبع اصلی سدیم باشد به همین دلیل از آنها به مقدار محدود به عنوان منبع طعم دهندگی برای غذاهای مغذی استفاده می شود.

طرز تهیه کبر

کبر در اکثر سوپرمارکت ها موجود است فقط هنگام انتخاب آنها بسته بندی را به دقت بررسی کنید تا از منشا و روش تهیه آنها مطلع شوید. انواع مختلفی از کبرها بر اساس اندازه و منطقه مبدا وجود دارد.

کوچکترین آنها در فرانسه رشد می کنند که با عرض کمتر از 4/1 اینچ خوش طعم ترین و گران ترین نوع لگجی محسوب می شود. کبرهای بزرگتر نوع رایج تر آن هستند.

*خواص درمانی:

لگجی در کاهش نفخ تاثیر داشته و خاصیت ضد رماتیسمی دارد و جهت درمان تصلب شرایین و از بین بردن عفونت کلیه به کار می‌رود. در طب آیروودایی (گیاه درمانی) لگجی به عنوان تحریک‌کننده و محافظ کبد ثبت شده است. در بعضی موارد لگجی برای درمان جراحت مفاصل، پوست و بدن به کار می‌رود. پوست ریشه گیاه سابقا در بیماریهای مختلف مخصوصا امراض مربوط به کبد و طحال مصرف می گردیدو از آن در موارد ضروری به عنوان مدر ،قابض و مقوی نیز استفاده به عمل می آمد . مصارف آن در رفع آب آوردن ، بالا بردن مقاومت بدن در برابر سرماخوردگی . اثر بر انگل لیشمانیا اثر ضد میکروبی اثر ضد التهابی رفع کمخونی و رنگ پریدگی دختران جوان رفع ضعف عمومی همراه با ضعف اعصاب و همچنین در نقرس معمول بوده است ،مطالعات جدید اثر مفید آن را در هیستری و حالات عصبی دیگر تایید نموده است .

مصرف آن موجب باز شدن خون قاعدگی در موارد قطع این حالت در زنان جوان می شود . جوانه های ناشکفته و مولد گل آن ، اثر نیرو دهنده دارد . از جوشانده آن در محل مصارف داخلی ، هنوز هم در الجزایر برای مداوای نقرس استفاده به عمل می آید. پوست ریشه گیاه برای درمان بیماری‌های مختلف از جمله کبد و طحال مصرف می‌گردد ونیز برای رفع ضعف عمومی و ورم مفاصل نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. غنچه نشکفته لگجی دارای اثر نیرودهنده بوده و برگ لگجی اقسام کرم معده و روده را از بین می‌برد.

فواید لگجی برای سلامتی

کبر بدون افزودن مقدار قابل توجهی کالری، چربی یا قند باعث افزایش طعم می شود. این امر آنها را به گزینه های خوشمزه و مفید برای افرادی که دنبال کاهش کالری هستند تبدیل می کند. علاوه بر طبیعت طعم دار و کم کالری لگجی، کبرها دارای مزایای مختلفی برای سلامتی هستند. امروزه خواص ضدالتهابی کبرها در طب عامیانه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. سایر مزایای سلامتی مرتبط با کبر عبارتند از:

پیشگیری از سرطان

هنگام ترکیب لگجی با گوشت مرغ یا قرمز باعث کاهش تولید محصولات جانبی مضر می شود که با آسیب سلول ها و افزایش خطر ابتلا به سرطان ارتباط دارد. این مزیت برای سلامتی حتی در مقادیر کمی از کبرها نیز صدق می کند. به این ترتیب کبر به ویژه برای افراد دارای رژیم غذایی غنی از گوشت قرمز یا سایر منابع چربی اشباع مفید است.

کاهش خطر آریتمی قلبی

ترشی کبر حاوی بیوفلاوونوئید کوئرستین زیادی است که نقش مهمی در عملکرد کانال های یون پتاسیم خانواده ژن KCNQ ایفا می کند.

در صورت عدم عملکرد این کانال ها احتمال ابتلای افراد به چندین بیماری خطرناک از جمله آریتمی قلب را افزایش می دهند. کوئرستین موجود در کبرها با باز کردن کانال های KCNQ در نتیجه منجر به فعالیت سالم قلب می شود.

بیشتر بخوانید:چگونه عرق زیر بغل را درمان کنیم؟

پیشگیری از بیماری آلزایمر

افرادی که به طور مرتب فلاونول هایی مانند کوئرستین مصرف می کنند کمتر در معرض ابتلا به آلزایمر هستند. این کاهش خطر ناشی از آنتی اکسیدان های طبیعی و خواص ضدالتهابی این فلاونول ها است که آسیب سلولی را محدود می کند.

فواید دیگر لگجی

لگجی ضمن کاهش نفخ شکم به عنوان یک ضدروماتیسم نیز شناخته می شود. کبر برای درمان تصلب شرایین و از بین بردن عفونت کلیه نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

لگجی ضمن دارا بودن فوایدی برای کبد در درمان جراحت مفاصل، پوست و بدن نیز استفاده می شود. پوست ریشه گیاه در درمان برخی بیماری ها از جمله بیماری های مربوط به کبد و طحال کاربرد دارد.

از دیگر فواید آن می توان به اثر روی انگل لیشمانیا، خاصیت ضدمیکروبی و ضدالتهابی، رفع کم خونی و رنگ پریدگی، بهبود ضعف عمومی و نقرس نیز اشاره کرد. لگجی برای خونریزی قاعدگی در زنانی که با قطع آن مواجهه هستند نیز گزینه موثری شناخته می شود، جوانه های ناشکفته و مولد گل آن نیز اثر نیروبخشی دارند.

بیشتر بخوانید:مواد غذایی مناسب برای رسیدن به تناسب اندام

ترجمه و گزارش: الهه زارعی

شعار سال