علل کاهش تعداد اسپرم و ناباروری در مردان چیست؟

به طور کلی زمانی به عنوان فردی دارای تعداد اسپرم پایین در نظر گرفته می شوید که کمتر از 15 میلیون اسپرم در هر میلی متر از مایع منی داشته باشید. با کاهش تعداد اسپرم ها، ممکن است با مشکلاتی در زمینه باروری مواجه شوید.

کاهش میزان اسپرم می تواند به معنای آن باشد که از شانس کافی برای بارورسازی تخمک برخوردار نیستید. در شرایطی که مردان دارای تعداد اسپرم پایین همچنان می توانند بچه‌دار شوند، اما آشنایی هر چه بیشتر با این شرایط می تواند مفید باشد.

دلایل تعداد پایین اسپرم چیست؟

بدن طی فرآیندی پیچیده که بیضه ها، غده هیپوفیز و غده هیپوتالاموس شامل آن می شوند، اسپرم تولید می کند. پس از تولید اسپرم، لوله هایی ظریف اسپرم را از طریق آلت تناسلی به بیرون هدایت می کنند. تعداد اسپرم ها می تواند به واسطه مشکل در هر یک از این سیستم ها کاهش یابد. با این وجود، شناسایی دلیل تعداد کم اسپرم گاهی اوقات دشوار است.

1. دلایل پزشکی

تعدادی از بیماری ها و درمان های پزشکی می توانند تاثیر منفی روی تعداد اسپرم ها داشته باشند. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

واریکوسل

برخی سیاهرگ ها مسئول تخلیه بیضه هستند. گاهی اوقات تنظیم دمای غیر طبیعی بیضه ممکن است موجب تورم این سیاهرگ ها شود که می تواند کاهش چشمگیر در تعداد اسپرم ها را موجب شود. این یک بیماری برگشت‌پذیر است.

عفونت

ابتلا به یک عفونت می تواند بر سلامت یا تولید اسپرم تاثیرگذار باشد. گاهی اوقات عفونت موجب شکل گیری زخم هایی می شود که مسیر اسپرم را مسدود می سازند. این شرایط به طور معمول زمانی که به یک عفونت مقاربتی مبتلا شده اید، رخ می دهد و التهاب بیضه ها یا اپیدیدیم می تواند بر تعداد اسپرم تاثیر منفی داشته باشد.

مشکلات انزال

تعداد اسپرم می تواند تحت تاثیر شرایطی که به نام انزال پس گرد شناخته می شود، کاهش یابد که در این حالت مایع منی به جای خروج از آلت تناسلی وارد مثانه می شود. آسیب های نخاعی، دیابت، و عمل جراحی پروستات، مثانه، یا پیشابراه از دلایل شایع انزال پس گرد هستند. داروهای خاص مانند مسدود کننده های آلفا یا داروهایی که برای فشار خون بالا تجویز می شوند ممکن است مشکلات انزال را موجب شوند. در این مورد همچنان امکان افزایش تعداد اسپرم وجود دارد.

نقص های لوله ای

هر گونه مشکل در لوله های انتقال دهنده اسپرم می تواند به کاهش تعداد آن منجر شود. این لوله ها ممکن است به واسطه عمل جراحی، تروما، عفونت های پیشین، یا رشد غیر طبیعی مسدود شوند. انسداد می تواند در سطوح مختلف از جمله مجرای انزال در بیضه، در مجرای دفران، در اپیدیدم و در بیضه رخ دهد.

نقص کروموزوم

اختلالات وراثتی خاص از جمله سندرم کالمن، سندرم کلاین فلتر، فیبروز سیستیک، و سندرم کارتاجنر می توانند تعداد اسپرم را کاهش دهند.

بیماری سلیاک

بیماری سلیاک یک اختلال گوارشی است که در نتیجه واکنش سیستم ایمنی بدن به گلوتن شکل می گیرد. این اختلال می تواند به ناباروری مردانه نیز منجر شود. دنبال کردن یک رژیم غذایی فاقد گلوتن ممکن است به بهبود این شرایط کمک کند.

داروها

استفاده طولانی مدت از استروئید آنابولیک، درمان جایگزینی تستوسترون، و داروهای سرطان می تواند موجب ناباروری شود. به طور مشابه، داروهای آنتی بیوتیک، داروهای ضد قارچ، و داروهای اولسر می توانند تولید اسپرم را مختل کنند.

شرایط پزشکی دیگر

تومورهای سرطانی یا خوش خیم، پادتن های ضد اسپرم، عدم نزول بیضه، و عدم تعادل هورمونی نیز ممکن است بر تعداد اسپرم تاثیرگذار باشند.

2. دلایل زیست محیطی

قرار گرفتن در معرض عناصر زیست محیطی خاص می تواند در بسیاری از موارد موجب کاهش تعداد اسپرم شود. به عنوان مثال:

مواد شیمیایی صنعتی

به واسطه قرار گرفتن در معرض تولوئن، بنزن ها، حلال های آلی، علف کش ها، مواد نقاشی، و آفت کش ها ممکن است با کاهش تعداد اسپرم مواجه شوید.

فلزات سنگین

به واسطه قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین مانند سرب ممکن است در نهایت با مشکلات ناباروری مواجه شوید.

تشعشع

قرار گرفتن در معرض پرتوهای اکس یا تشعشع می تواند بر کیفیت و تعداد اسپرم تاثیرگذار باشد. در این شرایط بازگشت تعداد اسپرم  به شرایط عادی ممکن است نیازمند سال ها انتظار باشد.

3. سبک زندگی، سلامت و دلایل دیگر

بسیاری عوامل دیگر می توانند بر تعداد اسپرم تاثیرگذار باشند. به عنوان مثال:

مصرف الکل

مصرف الکل می تواند سطوح تستوسترون را کاهش دهد که این شرایط تولید اسپرم را کاهش خواهد داد.

شغل

اگر مجبور هستید ساعت ها در حالت نشسته به کار مشغول باشید، تعداد اسپرم های شما ممکن است به کمتر از سطوح عادی افت کند.

استرس عاطفی

استرس مزمن می تواند بر سلامت شما به روش های مختلف تاثیرگذار باشد. استرس درباره باروری ممکن است بر تعادل هورمونی تاثیرگذار باشد و تعداد اسپرم را کاهش دهد.

گرمای بیش از اندازه

گرم شدن بیش از اندازه بیضه ها در برخی موارد می تواند کاهش تعداد اسپرم را به همراه داشته باشد. مطالعات مختلف نشان داده اند که استفاده مکرر از وام آب داغ یا سونا ممکن است خطر تعداد اسپرم پایین را افزایش دهد. پوشیدن لباس های تنگ، نشستن طولانی مدت و کار با لپ تاپ در شرایطی که روی پا قرار گرفته است می توانند بر تولید اسپرم تاثیرگذار باشند.

افزون بر این، تعداد اسپرم ممکن است تحت تاثیر مصرف دخانیات و چاقی نیز کاهش یابد.

درمان تعداد پایین اسپرم

برای تعیین بهترین روش درمانی، تشخیص دقیق دلیل این شرایط از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در صورت ابتلا به واریکوسل ممکن است نیاز به عمل جراحی وجود داشته باشد.

تعداد اسپرم پایین به واسطه عفونت ممکن است با تجویز آنتی بیوتیک ها به منظور برطرف شدن عفونت و بازگشت تعداد اسپرم به حالت عادی درمان شود.

در موارد عدم تعادل هورمون، ممکن است درمانی های جایگزینی هورمون مد نظر قرار بگیرند.

در صورتی که با کم تحرکی اسپرم مواجه هستید، درمان های فناوری کمک باروری (ART) می تواند نتیجه چشمگیری به همراه داشته باشد.