با آغاز تعطیلات نوروزی تعداد زیادی از هموطنان راهی جاده و سفر های نوروزی می شوند و به طبع در طول سفر مواد خوراکی مختلفی را مصرف خواهند کرد. یکی از عمده ترین عللی که مردم در طول نوروز به پزشک مراجعه می کنند به دلیل مسمومیت های تغذیه ای است. با دکتر سلام همراه باشید.
فارغ از هر علتی، در تعطیلات نوروز، ممکن است انتخاب برخی مسافران، اقامت در چادر یا کمپ‌های اسکان باشد. در چنین شرایطی آشپزی و پخت و پز نیز یکی از گزینه‌های مسافران است و البته برخی خانواده‌ها به منظور صرفه جویی در هزینه‌ها و امتناع از خرید کالا بیش از قیمت واقعی آن، مواد غذایی مورد نیاز را همراه خودمی برند.این موضوع درباره مواد خشک هیچ اشکالی ندارد، اما درباره مواد فسادپذیر، می‌تواند مشکل ساز باشد و سلامت مسافران را با مخاطراتی مواجه کند.
اگر می‌خواهید در طول سفر سالم باشید و از سفرتان لذت ببرید، پیشنهاد می‌کنیم به توصیه‌های دکتر محمد رضا نوروزی، میکروبیولوژیست که خود نیز بسیار اهل سفر است، توجه کنید.
وی درباره استفاده از یخچال‌های سفری توسط برخی مسافران می‌گوید: این یخچال‌ها برای نگهداری غذای پخته، گوشت و مرغ به واسطه فسادپذیری، مناسب نیست و بهتر است مسافران ریسک نکنند. غذاهای کنسروی سالم و استاندارد حتما مناسب‌تر هستند. هر چند باید به شرایط نگهداری و جوشاندن آنها قبل از مصرف نیز توجه داشته باشند.
نشانه‌های غذای فاسد
گاهی شناخت غذای فاسد حتی از طریق چشایی، بویایی و بینایی سخت است. به گفته دکتر نوروزی، توجه به رنگ و قوام (شل یا سفت بودن) مواد غذایی، از نشانه‌های خوب درباره سلامت غذاست.
این میکروبیولوژیست درباره عوامل موثر در فساد غذا می‌گوید: در تخریب ماده غذایی میکروارگانیسم‌هایی مانند قارچ‌ها و باکتری‌ها عامل فساد هستند و ویروس‌ها دخالتی ندارند. مواد شیمیایی نیز به دو شکل در فساد مواد غذایی موثر هستند؛ یکی محصولاتی که فرآیند تولید آنها باعث تولید و رشد باکتری‌های سمی همچون بوتولیسم می‌شود. این سم که در کنسرو ماهی و مواد پروتئینی بیشتر تولید می‌شود، بسیار کشنده است. همچنین استفاده از مواد شیمیایی در خود ماده غذایی نیز می‌تواند باعث فساد غذا در حرارت بالا یا رطوبت شود.
وی نحوه مراقبت از کنسروها را در پیشگیری از فاسد شدن آنها بسیار موثر می‌داند و می‌گوید: در صورتی که قوطی کنسرو در اثر گازهای مختلفی همچون co2 باد کرده باشد، حتما از مصرف محتویات قوطی خودداری شود.علاوه بر این گرما، رطوبت و تاریکی در رشد باکتری‌ها و عوامل میکروبی بسیار موثر هستند. به همین دلیل نگهداری کنسروها در دمای مناسب بسیار ضروری است.
مصرف غذاهای مانده ممنوع
در تعطیلات نوروز مصرف پروتئین‌های حیوانی گوشت و مرغ به شکل کبابی بیش از پروتئین‌های گیاهی است. در مواقعی ممکن است بخشی از غذا مصرف نشود و افراد آن را برای وعده شام نگه دارند. در صورتی که در چادر اقامت دارید، توصیه می‌کنیم از این کار اجتناب کنید چراکه غذاهای پخته شده نباید بیش از دو ساعت در دمای محیط نگهداری شوند و در صورتی که فضای اتاق یا محیط بیش از اندازه گرم باشد، نگهداری غذا بیش از یک ساعت در فضای خارج از یخچال نیز نادرست است.
دکتر نوروزی با تأیید این اظهارات پیشنهاد می‌کند باقیمانده غذا برای کمک به حیوانات محلی، دور از چادر در گوشه‌ای قرار داده شود تا حیوانات نیز از خوردن آنها لذت ببرند.
وی با بیان این که بخش بزرگی از تجربیات سفرهای ایشان به حضور در طبیعت و ساکن بودن در چادر برمی‌گردد، تأکید می‌کند: این توصیه رسمی نیست، اما اگر به هر دلیل مجبور به نگهداری مواد غذایی شدید، حتما به شرایط نگهداری آن توجه کنید. اگر در نزدیکی خود آب روانی دارید، غذا را با قرار دادن در چند کیسه پلاستیکی خوب بسته‌بندی کنید و در آب قرار بدهید تا خنک بماند. توجه داشته باشید این پیشنهاد برای آخرین مرحله است.
این میکروبیولوژیست در پاسخ به این پرسش که نگهداری موادغذایی چه مخاطراتی دارد، می‌گوید: در صورت بی‌توجهی نسبت به سلامت غذا، مسمومیت یکی ازدستاوردهای آن است. دل پیچه، اسهال، استفراغ و تب تا شرایط خیلی شدیدتر از نشانه‌های مسمومیت است. تحت هر حالتی، بهترین کار این است که خیلی سریع خود را به مرکز درمانی برسانید. در همان فاصله رفتن به درمانگاه مهم‌ترین کاری است که می‌توانید انجام دهید، بالا نگه داشتن سطح الکترولیت‌های بدن از طریق مصرف قند و نمک، مایعات زیاد و آب آشامیدنی سالم است.
وی خاطرنشان می‌کند: یکی از توصیه‌های همیشگی‌ام برای سفر، همراه داشتن پودرهای اوآراس (ORS) ÇÓÊ.
ریسک مصرف لبنیات محلی
طعم لبنیات هر منطقه مطابق با شرایط جغرافیایی متفاوت است و ممکن است شما هم جزو افراد علاقه مند به نوشیدن لبنیات با طعم‌های مختلف باشید، اما مراقب باشید این علاقه کار دستتان ندهد.
دکتر نوروزی درباره مصرف لبنیات محلی و متفاوت بودن مسمومیت آن با مسمومیت غذایی می‌گوید: بزرگ‌ترین ریسک مصرف لبنیات محلی، ابتلا به تب مالت است. متاسفانه بیماری تب مالت یا بروسلوز یکی از بیماری‌های عفونی قابل انتقال‌بین انسان و حیوان است که باکتری این بیماری از طریق لبنیات قابل انتقال است. این باکتری در اثر حرارت معمولی از بین نمی‌رود به همین دلیل می‌تواند افراد را مبتلا کند.
وی تنها راه از بین بردن این باکتری را پاستوریزه و استرلیزه کردن شیر عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: با توجه به ریسک مصرف لبنیات محلی، افراد می‌توانند از محصولات بسته‌بندی شده استفاده کنند.
لذت مصرف غذاهای بومی
در پایان این گفت‌وگو از دکتر نوروزی می‌خواهم یکی از تجربه‌های سفری خود را در اختیار خوانندگان جام‌جم قرار بدهد.وی می‌گوید: یکی از توصیه‌های همیشگی من به دیگران، مصرف غذای محلی هر منطقه است. غذاها در هر منطقه مطابق با فرهنگ آنجا با طعمی متفاوت طبخ می‌شود. مثلا ماهی در مناطق شمال و جنوب کشورمان متفاوت طبخ و خورده می‌شود. در جنوب در کنار مصرف ماهی، خرما، شیره و انگور قرار می‌گیرد تا مکمل یکدیگر باشند. به همین دلیل خوردن ماهی در این منطقه طعمی دیگر دارد. این میکروبیولوژیست ادامه می‌دهد: همسفرگی، همدلی می‌آورد. وقتی غذای محلی منطقه‌ای را می‌خورید، با فرهنگ آن منطقه نیز آشنا می‌شوید. ضمن آن که خرید غذای محلی با قیمت مناسب باعث کمک به اقتصاد گردشگری آن منطقه نیز می‌شود و لذت سفر را چند برابر می‌کند.
توصیه‌های مفید برای سفر
فهرستی از غذاهای کنسروی نیمه آماده و غذاهای قابل نگهداری بیرون از یخچال تهیه کرده و ضمن توجه به تاریخ تولید و مصرف، آنها را به میزان مورد نیاز تهیه کنید. توجه داشته باشید از کنسروهایی استفاده کنید که تاریخ تولید آنها جدید و تاریخ انقضای آنها در حال پایان نباشد.
از آنجا که خورشت جزوغذاهایی است که می‌توان چند بار گرم کرد و تازه نبودن آنها بسختی قابل تشخیص است، به همین دلیل از مصرف خورشت تا حد امکان خودداری کنید مگر آن که نسبت به تازگی آن اطمینان داشته باشید.
تا حد امکان از جوجه کباب به جای کباب کوبیده استفاده کنید.
در رستوران‌ها از سالاد و سبزیجات استفاده نکنید.
با خوردن لیمو و پیاز به جنگ میکروب‌ها بروید.
از شستن ظروف غذا با آب رودخانه امتناع کنید.
همیشه مقداری نان همراه داشته باشید.
منبع: سلامت نیوز
