با شروع نوروز سفرها هم آغاز میشوند و خانواده های زیادی را مشاهده میکنیم که در این عید بزرگ به سفر میروند.در سفرهای نوروزی خطرات زیادی همانند تصادف،مسمومیت و … وجود دارد که اگر قبل از سفر نسبت به آن ها بی توجهی کنیم قطعاً خودمان را در خطر قرار داده ایم.مسمومیت مشکل بزرگی است که باید در سفرهای نوروزی بسیار مراقب آن بود.
روزنامه اطلاعات در گزارشی نوشت: هر سال با فرارسیدن سال نو، مسافرت‌های نوروزی هم آغاز می‌شود و این در حالی است که در این ایام، تغدیه مناسب و رعایت بهداشت مواد غذایی، اهمیت زیادی دارد.
در ادامه این گزارش که به قلم بیتا مهدوی منتشر شد، آمده است: زیرا تغذیه از مهمترین عوامل موثر در سلامت آدمی است و به هم خوردن عادت‌های غذایی در زمان مسافرت در نقاط مختلف کشور، می‌تواند سلامت افراد را به خطر بیندازد.
در همه جای دنیا غذا خوردن یکی از مهمترین جذابیت‌ها و لذت‌های سفر است و از اینرو سلامت خدمات رستوران‌های بین راهی و جاده‌ای از اهمیت زیادی بر خوردار است. خوشبختانه در سال‌های اخیر با شدت گرفتن نظارت‌ها و رقابتی‌تر شدن فضای رستوران‌ها در اغلب جاده‌ها و شهرهای کشور، کیفیت غذای آنها، ارتقاء یافته است.
کارشناسان معتقدند،خانواده‌ها در ایام نوروز باید از رژیم غذایی متعادل و سالم تبعیت کنند، رژیمی که شامل غلات، میوه، سبزیجات، لبنیات، گوشت قرمز بدون چربی، گوشت‌های مرغ و ماهی و حبوبات باشد که نه فقط انرژی مورد نیاز بدن را تأمین کند، بلکه ذخیره و بازسازی آن را هم انجام دهد.
آنان همچنین می‌گویند،مسافران نوروزی تا آنجا که ممکن است، غذای خود را تهیه کنند ودر صورتی که خواستند به رستوران‌ها بروند، به ظاهر، وضعیت کارکنان و شرایط بهداشتی محیط آنها دقت کنند.
** بازرسی رستوران‌ها در ایام نوروز
مهندس سید رضا غلامی رئیس ستاد سلامت نوروزی مرکز سلامت محیط و کار معاونت بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مورد بهداشت رستوران‌ها در ایام نوروز به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: همه ساله با فرا رسیدن زمان مسافرت‌های نوروزی، وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی برنامه‌های تشدید نظارت و کنترل مراکز تهیه، عرضه و فروش مواد غذایی و ارتقاء ایمنی مواد غذایی و سلامت مسافران نوروزی را تدارک می‌بینند و به دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشورابلاغ می‌کند.
وی با بیان این مطلب که امسال هم برنامه سلامت به دانشگاه‌های سراسر کشور ابلاغ شده است واکیپ‌های بازرسی برای نظارت و کنترل مراکز تهیه مواد غذایی کار خود را آغاز کرده اند، می‌افزاید: نظارت بر بهداشت فردی، مراکز تهیه مواد غذایی، اماکن عمومی،شبکه‌های آبرسانی و رستوران‌ها، جزو اولویت‌های اکیپ‌های سلامت است.
رئیس ستاد سلامت نوروزی یاد آوری می‌کند: دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشوردر قالب 750 اکیپ نظارتی، به صورت روزانه ودر ساعات اداری وغیر اداری کار خود را از اول اسفند امسال آغاز کرده‌اند که تا 15 فروردین ماه آینده ادامه دارد. حدود 2500 اکیپ بازرسی هم به صورت کشیک در مراکز استان‌ها و همچنین ستاد معاونت بهداشت دانشگاه‌ها، مشغول فعالیت هستند.
وی با اشاره به این مطلب که سامانه تلفنی 190 آماده رسیدگی به تخلفات مراکز تهیه غذا و رستوران‌ها است، می‌گوید: این سامانه به طور شبانه روزی آمادگی پاسخگویی به مردم را دارد و به طور مستمر فعال است.
مهندس غلامی در پاسخ به این پرسش که سال گذشته چه تخلفاتی انجام شده است، می‌افزاید: نبود ایمنی مواد غذایی و عدم رعایت بهداشت فردی، از مهمترین تخلفات مراکز عرضه مواد غذایی و رستوران‌ها در سال گذشته بود و از اینرو امسال اولویت کاری را روی این 2 مساله گذاشته‌ایم تا کمتر شاهد تخلفات باشیم.
وی یاد آوری می‌کند: سال گذشته تعداد کل بازدید‌های بهداشتی از اماکن بین راهی
10 هزار و 547 مورد بود که 173 مورد از اماکن متخلف به مراجع قضایی معرفی و همچنین77 مورد به دلیل تخلفات بهداشتی تعطیل شدند وبرای شاغلین در اماکن بین راهی هم 2 هزار و 862 کارت بهداشت صادر شد.
رئیس ستاد سلامت نوروزی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان این مطلب که اولویت مهم آموزش بهداشت فردی به اصناف بوده است، یاد آوری می‌کند: درگذشته امکان سنجش موارد آلودگی کم بود، ولی خوشبختانه در حال حاضرهمکاران ما در اکیپ‌های بازرسی مجهز به دستگاه‌های پر تابلی هستند که آلودگی سطوح میز طبخ غذای رستوران‌ها،وسایل غذا خوری مانند بشقاب،قاشق چنگال و لیوان و حتی آلودگی انگشت دست کارگران را هم مشخص می‌کند.البته ما نمی‌توانیم همه کارگران را از لحاظ سلامت بررسی کنیم، ولی با توجه به امکانات و منابعی که در اختیار دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار گرفته است، می‌توانیم درصدی از آنان را بررسی کنیم و آلودگی‌های غذایی را کاهش دهیم.
وی در مورد رعایت بهداشت فردی می‌گوید: بهداشت فردی موضوع خاصی است که درمراکز خدمات دهی مانند رستوران‌ها، باید بیشتر رعایت شود که شامل شستن دست‌ها، پوشیدن لباس کار به هنگام سرو و پخت غذا واستفاده از دستکش است که همه این نکات بهداشتی درکلاس‌های آموزشی به اصناف ارائه شده است و در صورت عدم رعایت آنها، طبق مقررات با آنان بر خورد می‌شود.
مهندس غلامی با بیان این مطلب که مردم در همه جا باید بهداشت فردی را رعایت کنند، می‌افزاید: رعایت بهداشت فردی ضامن سلامت افراد جامعه است یکی از مهمترین اصول آن هم شستن دست‌ها است. شستن دست‌ها با آب، جلوی 40درصد از آلودگی‌ها را می‌گیرد و در صورت استفاده از صابون به 80 درصد و اگر شستن همراه باآب گرم باشد، به 95 درصد هم می‌رسد.
وی با بیان این که اولویت دیگر برنامه سلامت نوروزی، کنترل مصرف دخانیات است، اضافه می‌کند: در این برنامه، کنترل بیماری‌های غیر واگیر، کنترل رنگ در غذا و شیرینی و میزان نمک و روغن، از دیگر اولویت‌های بهداشت مواد غدایی در برنامه سلامت نوروزی است.
** تغذیه در سفرهای نوروزی
دکتر علی راستی – متخصص تغذیه به گزارشگر روز نامه اطلاعات می‌گوید: در ایام عید متاسفانه برنامه غذایی بسیاری از مردم دستخوش تغییر می‌شود و در بعضی از موارد، آنان را راهی مراکز درمانی و بیمارستان‌ها می‌کند و از این رو رعایت نکات تغذیه‌ای اهمیت زیادی دارد.
وی می‌افزاید: مسافرانی که در بین راه غذا می‌خورند، باید در جریان باشند که در آنها رستوران‌های غیراستاندارد زیادی وجود دارد که متأسفانه سطح بهداشت در آنها ابتدایی است و از این رو چنانچه مجبور به خوردن غذا در رستوران‌های بین راهی هستند، از محل‌های مطمئن غذا تهیه کنند. برای ارزیابی سطح بهداشت در این گونه واحدها هم باید به وضعیت دستشویی‌ها، لباس کارگران، نظافت میزها، بودن مگس و سایر حشرات و وسایل صرف غذا مانند چنگال، قاشق، لیوان و پارچ آب توجه کنند.
این متخصص تغذیه با اشاره به این مطلب که مسافران در طول سفر باید آب را فقط از منابع مطمئن تهیه و یا از آب‌های معدنی استفاده کنند، می‌افزاید: اگر در کنار جوی آبی توقف کرده‌اید تا غذا را در آن جا بخورید، به هیچ وجه به فکر استفاده از آب جوی نیفتید، مصرف آب رودخانه‌ها، چشمه‌ها و دریاچه‌ها به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. در مواردی هم که به سلامت آب مشکوک هستید یا می‌خواهید برای کودکان غذا تهیه کنید، جوشاندن آب به مدت 5 دقیقه یا استفاده از قرص‌های‌هالوژن (ماده ضدعفونی‌کننده آب) طبق دستورالعمل آن، به سالم‌سازی آب کمک می‌کند همچنین یخ را از مراکز مطمئن تهیه کنید و از مصرف یخ‌هایی که در شرایط غیربهداشتی و روی زمین نگهداری یا خرد میشوند، خودداری کنید.
وی با بیان این مطلب که در ایام سفر تا حد امکان از خوردن انواع خورش، کباب کوبیده، سالاد الویه و همبرگر خودداری کنید می‌گوید: خورش‌ها از جمله غذاهایی است که می‌توان آن را چند بار گرم کرد و ماندگی آن به سختی قابل تشخیص است. از مصرف کباب کوبیده و همبرگر به دلیل بی‌اطلاعی از کیفیت گوشت و ماندگی چند روزه گوشت چرخ‌شده و به کار بردن موادی مانند خرده نان و ادویه‌جات باید خودداری کرد.
** پیشگیری از مسمومیت‌های غذایی
دکتر راستی در مورد مهمترین نکات در پیشگیری از مسمومیت‌های غذایی می‌افزاید: پخت غذا و خوردن آن در همان روز، مهمترین راه پیشگیری از مسمومیت‌های غذایی است و از اینرو در سفرها برای حمل مواد غذایی فاسدشدنی، از فلاکس‌های مناسب یخ استفاده کنید. هرگز غذاهای پخته شده را بیش از 2 ساعت در دمای محیط رها نکنید و اگر هوای اتاق گرم است، غذا را بیش از یک ساعت نگه ندارید. برای دوباره گرم کردن غذاهای باقیمانده، آنها را تا 74 درجه سانتیگراد گرما دهید و همچنین غذاهایی را که بیش از 3 روز، حتی در یخچال باقی مانده‌اند، مصرف نکنید.
وی با اشاره به این مطلب که مسافران از خرید غذاها یا میان وعده‌های بین راهی مانند حبوبات پخته، لوبیا و باقلا، لواشک، فلافل، سمبوسه و پیراشکی خودداری کنند، یاد آوری می‌کند: نوع غذا در طول سفر بسیار مهم است. با توجه به اینکه رطوبت زیاد، رشد و تکثیر میکروب‌ها را بیشتر می‌کند، سعی کنید از غذاهای نیمه خشک با رطوبت کم مانند عدس پلو، لوبیا پلو و ماکارونی استفاده کنید، ضمن اینکه باید توجه داشت غذای مورد مصرف باید کاملاً پخته شود. ممکن است با توجه به مدت تعطیلات و احتمالاً تعجیل در ساعت حرکت، در تهیه غذا کوتاهی شود و غذا به ویژه گوشت به طور کامل پخته نشده باشد که همین موضوع سبب آلودگی و فساد آن می‌شود.
این متخصص تغذیه می‌گوید:مسافران از غذاهای نیمه پخته و خام به طور جدی خودداری کنند و غذا را در طول سفر در دمای بالاتر از 60 درجه سانتی گراد یا پایین‌تر از 10 درجه سانتی گراد نگهداری کنند ودر صورتی که قصد دارند غذای خود را بیشتر از
2 ساعت نگه دارند، هنگام توقف و قبل از صرف غذا آن را به طور کامل حرارت دهند، زیرا در زمان نگهداری غذا در سفر میکروب‌ها در مواد غذایی رشد می‌کنند. باید هنگام استفاده از غذا آن را تا دمای 70 درجه سانتی گراد حرارت داد تا به طور کامل داغ شود. بنابراین از خوردن غذاهایی که به طور سطحی گرم یا تفت داده شده خودداری کنید، و به هنگام استفاده از غذاهای محلی، از افراد بومی راهنمایی بخواهید.
وی در مورد انتقال بیماری‌ها در سفر می‌گوید: خیلی‌ها پس از مسافرت دچار بیماری میشوند، بدون آنکه دلیل آن را بدانند. متأسفانه بعضی از افراد بیمار از رستوران‌های بین راهی استفاده می‌کنند که بیماری‌های گوارشی، تنفسی و عفونت‌ها را از این طریق به دیگر افراد انتقال می‌دهند، همچنین بیماری سل می‌تواند از طریق عطسه و سرفه بیماران، به افراد سالم منتقل شود. افرادی که مشکلات دستگاه گوارشی دارند، با استفاده از توالت‌های عمومی و از طریق مدفوع این نوع بیماری‌ها را انتقال می‌دهند. تعداد زیادی از این بیماران دست‌های خود را با آب و صابون نمی‌شویند و همین دست‌ها را به دستگیره در سرویس‌های بهداشتی و ظروف غذاخوری می‌زنند و در نتیجه مسافران هم به سادگی دچار این بیماری‌ها میشوند.
** علائم مسمومیت‌ها
این متخصص تغذیه همچنین می‌گوید: مسمومیت‌های غذایی در سفرهای نوروزی عوامل تهدید کننده‌ای است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد. این بیماری معمولاً باتب، بی حالی، خستگی و اسهال همراه است و این علایم در بیماران معمولاً بعد از 12 تا 24 ساعت خود را نشان می‌دهد.
وی با بیان این مطلب که مسمومیت‌ها برحسب عوامل ایجادکننده و سن افراد متفاوت است، می‌افزاید: متاسفانه مسمومیت در مورد کودکان می‌تواند خطر مرگ را به دنبال داشته باشد. میکروب‌های بیماری زا داخل قوطی‌های کنسرو هم می‌تواند علاوه بر ایجاد مسمومیت، به دستگاه تنفسی افراد آسیب برساند و 13 ساعت پس از مصرف، بی حالی، حالت تهوع و سرگیجه به سراغ افراد بیاید. با گذشت زمان، حرف زدن و بلع غذای مصرف کنندگان با مشکل رو به رو می شود.
** توصیه‌های بهداشتی به مسافران نوروزی
* در طول سفر به طور متناسب و متنوع از تمامی گروه‌های غذایی استفاده شود. به طور مثال روزانه و متناسب با نیاز بدن از 2 تا 3 لیوان شیر یا ماست مصرف کنید و به منظور پیشگیری از کم آبی بدن و یبوست، روزانه حدود 8 لیوان آب بنوشید.
* تا حد امکان از مصرف غذاهای آماده و نیمه آماده مانند سوسیس، کالباس و همبرگر بپرهیزید و در صورت استفاده از غذاهای کنسروی، از سلامت آنها اطمینان حاصل کنید. یعنی قبل از مصرف به ظاهر و تاریخ تولید و انقضای کنسروها توجه کنید و آنها را به مدت20 دقیقه بجوشانید.
* در طول سفر از انواع خشکبار، شیر و میوه‌های تازه به جای چیپس، پفک و نوشیدنی‌های گازدار استفاده کنید.
* قبل از مصرف میوه و سبزی‌های تازه، آنها را به خوبی بشوئید و ضدعفونی کنید.
* به بهداشت فردی در طول سفر توجه کنید و دستان خود را قبل از صرف غذا و میان وعده‌ها با آب و صابون کاملاً شست و شو دهید.
* در طول سفر از حمل گوشت خام و مواد لبنی با ماندگاری کوتاه خودداری کنید و هرگز غذاهای پخته شده را بیش از 2 ساعت در دمای محیط، رها نسازید.
* مواد غذایی را درون ظروف دربسته نگهداری کنید.
* اگر فرآورده‌های غذایی ظاهر یا بوی ناخوشایندی دارد، هرگز آن را نچشید.
* مواد غذایی را از فروشگاه‌های معتبر که عرضه کننده مواد غذایی تازه و مرغوب هستند، تهیه کنید و از خوردن غذا در رستوران‌های غیر بهداشتی و غیر مطمئن بپرهیزید. به طور کلی بهداشت سالن، دستشویی‌ها و البسه کارگران رستوران‌ها و داشتن کارت بهداشتی معتبر، می‌تواند معیار سطح بهداشت رستوران‌ها باشد.
* برای آشامیدن در صورت امکان از آب‌های معدنی استفاده کنید و در غیر این صورت حتما به بهداشت ظرف آب و لیوان توجه داشته باشید. بهتر است لوازم شخصی مثل قاشق، چنگال و لیوان مخصوص خود را به همراه ببرید.
* برای پیشگیری از ابتلا به یبوست علاوه بر مصرف آب، میوه‌ها، غلات فیبردار و نان سبوس دار مصرف کنید.
* از مصرف سالاد و سبزی‌های خام در رستوران‌ها بپرهیزید و به جای مصرف نوشابه‌های گازدار از نوشیدنی‌های بدون گاز و کم کالری مثل دوغ بنوشید.
* به جای مصرف غذاهای سرخ شده، از غذاهای آب پز و تنوری مصرف کنید و از خوردن دسرهای شیرین و چرب مثل انواع کیک،کارامل و مواردی از این قبیل در طول سفر بپرهیزید.
*منبع: روزنامه اطلاعات، 1395.12.26
منبع : ایرنا
