همانطور که در مطالب قبل نیز گفتیم ، تغذیه یکی از مهم ترین عوامل رشد و همچنین سلامت در کودکان است. کودک تا شش ماه اول زندگی فقط از شیر مادر تغذیه می کند اما پس از آن به مرور زمان باید به او غذا های کمکی نیز بدهیم.
شکی نیست که خوردن انواع میوه تاثیر بسزایی در سلامت و تندرستی دارد. به همین دلیل همان قدر که خوردن میوه برای بزرگسالان لازم و ضروری است، در کودکان هم اهمیت دارد. کودکان هم باید روزانه ۲ تا ۵ واحد میوه دریافت کنند، چون این گروه غذایی بخشی از نیاز آن ها را به مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها تامین می کند. خوشبختانه چون اغلب میوه ها خوشرنگ و خوشمره هستند و طعم شیرین دارند، مورد علاقه اغلب کودکان هستند. بنابراین به راحتی می توان با توجه به خواص ویتامینی، معدنی و نیازهای سنی کودک، آن ها را وارد برنامه غذایی کودک کرد اما نکته اینجاست که مصرف این گروه غذایی در میان کودکان باید با رعایت اصولی همراه باشد تا برای کودکانی که سیستم گوارش حساسی دارند، مشکلی ایجاد نکند. دکتر سید ضیاءالدین مظهری درباره میزان مصرف، سن شروع، نحوه مصرف و نکات مهم در مورد میوه ها توصیه هایی دارد که با رعایت آن ها می توان با خیال راحت این گروه غذایی را در اختیار کودکان قرار داد.
از چه زمانی به بچه ها میوه بدهیم؟
کودکان از زمان تولد تا ۶ ماهگی تنها نیاز به شیر مادر دارند. از ۶ ماهگی و با آغاز تغذیه تکمیلی که نوع غذا خوردن کودک از حالت مایع به لعابی، پوره، پوره سفت و غذای سفره تغییر می کند، تغییرات تکاملی برای دریافت مواد غذایی در کودک ایجاد شده و بنابراین تنوع مصرف خوراکی ها هم شروع می شود اما این تنوع با مقدار کم یعنی یک قاشق مرباخوری شروع می شود و تا ۱۲ قاشق مرباخوری می رسد تا بدن نوزاد آنزیم لازم برای هضم را داشته باشد. از آنجا که ممکن است کودکان زمینه حساسیت به میوه داشته باشند، باید مصرف را با میوه هایی شروع کرد که زمینه ایجاد حساسیت ندارند. بهترین میوه ای که در چند هفته ابتدایی آغاز تغذیه تکمیلی می توان وارد برنامه غذایی کودک کرد، آبمیوه رقیق است که به تدریج به غلظت آن افزوده می شود. در مورد سبزی ها هم بهتر است تغذیه با آب هویجی که با آب سیب مخلوط شده آغاز شود. به تدریج و با بزرگ شدن کودک می توان میوه ها را به صورت پوره و بعد تکه های کوچک در روند افزایش جویدن و بلعیدن وارد برنامه غذایی کودک کرد. آخرین میوه ای که در این روند باید وارد برنامه شود، مرکبات است، زیرا مرکبات ممکن است حساسیت زا باشند. تنها انتخاب موجود در میان مرکبات آب لیمو شیرین است که میزان حساسیت زایی آن از دیگر انواع مرکبات کمتر است.
بچه ها چه موقع از روز میوه بخورند؟
بهترنی زمان برای خوردن میوه وقتی است که معده کودک خالی باشد. علاوه بر این، بهترین زمان خوردن میوه در صبحانه است. اگر آب مرکبات هنگام صبح به کودک داده شود، موجب افزایش اشتهای کودک می شود. اگر هنگام صرف غذا میوه هایی که حاوی ویتامین C هستند، به صورت آبمیوه به کودک داده شوند، موجب افزایش آهن خون می شوند. به جز صبحانه، میان وعده ها بهترین زمان استفاده از میوه هستند. با توجه به این که کم خونی فقر آهن یکی از مشکلات تغذیه ای کودکان است و یکی از دلایل اصلی آن استفاده از برنامه غذایی نادرست است، انتخاب میان وعده مناسب مانند انواع میوه همراه با خشکبار می تواند موجب افزایش آهن دریافتی شود. به خاطر داشته باشید که باید هنگام خوردن میوه در میان وعده به زمان صرف وعده اصلی دقت شود و دست کم ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه تا وعده اصلی فاصله داشته باشد. درمورد کودکانی که به کودکستان می روند، مصرف میوه هایی مانند سیب می تواند در جبران افت قند خون نیز بسیار مفید باشد. به این ترتیب به قدرت یادگیری آن ها کمک کرده و آن ها با نشاط بیشتری بازی می کنند.
میوه برای کودکان چاق ضرر دارد؟
سرعت رشد کودکان در سال اول بسیار زیاد است و وزن یک کودک یک ساله تقریبا ۳ برابر وزن او هنگام تولد است. از سال سوم به بعد سرعت رشد، کند اما مداوم می شود به طوری که سالانه با توجه به دختر یا پسر بودن بین ۲ تا ۳ کیلوگرم به وزن و بین ۶ تا ۸ سانتی متر به قد کودک اضافه خواهد شد. به همین دلیل نیاز به غذا کمتر می شود اما مادران به اشتباه فکر می کنند، کودک دچار بی اشتهایی شده و با اصرار کودک را وادار به خوردن می کنند. این احتمال وجود دارد، وقتی آبمیوه یا میوه شیرین به کودک داده می شود، او آن را به صورت بافت چربی ذخیره کند. اگر چه دریافت ۲ واحد میوه در تغذیه روزانه کودک معادل ۱۲ کیلوکالری است، درحالی که یک شیرینی گل محمدی معادل ۱۵۰ کیلوکالری است. بنابراین توصیه می شود، در مورد کودکان چاق به جای منع مصرف میوه، خوراکی هایی مانند تنقلات، شیرینی ها و شکلات از برنامه غذایی کودک حذف شود.
پوست میوه ها را باید برای کودکان گرفت؟
پوست میوه، هم می تواند برخی مواد مغذی را به بدن کودک برساند و هم مواد سمپاشی شده را وارد بدن او کند. بنابراین برخی میوه ها که پوست شان حاوی فیبرهای نامحلول است، به دلیل نفاخ بودن و نیز به دلیل آن که کودکان نمی توانند آن ها را خوب بجوند، بهتر است پوست گرفته شوند. همچنین توصیه می شود، پوست میوه های وارداتی که حاوی مواد نگهدارنده هستند، گرفته شود. باتوجه به فصل گرما و امکان رشد عوامل بیماری زا در میوه ها نیز بهتر است میوه ها در این فصل تا حد امکان بدون پوست مصرف شوند.
روزی چقدر میوه بخورند؟
میزان مصرف میوه نه در میان کودکان و نه در میان بزرگسالان واحد دقیقی ندارد. کودک در یک سالگی روزانه هزار کیلوکالری دریافت می کند و به ازای هر سال، ۱۰۰ کیلوکالری بر میزان دریافت انرژی اش افزوده می شود که ۵۰ تا ۶۰ درصد از این انرژی از طریق منابع قندی مرکب، ۱۵ تا ۲۰ درصد از طریق پروتئین ها و بقیه از طریق چربی ها باید تامین شود. بنابراین بخشی از قند دریافتی را می توان به صورت میوه به کودک داد که به ازای ۱۰۰ گرم میوه، ۱۵ گرم ماده قندی وجود دارد و در هرگرم قند هم ۴ کیلوکالری انرژی دارد. به هر حال مصرف میوه باید به حدی باشد که کودک دچار مشکل نشود. نکته قابل اهمیت آن است که باید از دادن نوبرانه ها به کودکان اجتناب کرد چون ممکن است سمپاشی آن ها درست انجام نشده باشد و ایجاد مسمومیت کند. از سوی دیگر، والدین می توانند برای ایجاد تنوع در خوردن میوه، آن ها را به صورت کوچک خرد کرده، به صورت سالاد میوه درآورده و با ریختن کمی آب لیمو، کشمش، دانه ها و مغزها یک میان وعده بسیار دلچسب تهیه کنند.
چه میوه هایی حساسیت زا هستند؟
حساسیت در اثر عوامل ژنتیک که سیستم ایمنی بدن را دچار اختلال می کند ایجاد می شود. در میان غذاهای مختلف حساسیت زا بخشی از میوه ها هم قرار دارند. برخی از این میوه ها عبارتند از: توت فرنگی، کیوی و نارنگی. در مورد توت فرنگی به دلیل خلل و فرجی که در این میوه وجود دارد معمولا شست و شوی آن درست انجام نمی شود و به همین دلیل ممکن است علاوه بر ایجاد حساسیت، مسمومیت نیز ایجاد کند. بنابراین در مصرف این میوه برای کودکان باید احتیاط کرد.
چطور میوه ها را بشوییم؟
برای شستن میوه ها باید آب تمیزی در اختیار داشته باشیم. پس از چند بار شستن با آب، باید میوه را با ماده ضدعفونی کننده مورد تایید وزارت بهداشت شست وشو داد. کافی است یک قاشق مرباخوری از محلول ضد عفونی را در ۱۰ لیتر آب مخلوط کرده و چند دقیقه ای صبر کنید، سپس میوه ها را بشویید. از آنجا که میوه های تابستانی اغلب با پوست خورده می شوند، لازم است در شست و شوی آن ها دقت کافی داشته باشید.
عطش کودک را با میوه برطرف نکنید!
با وجود آن که درصد زیادی از بدن کودکان را آب تشکیل می دهد، ذخیره آب بدن شان کم است و با تعریق زیاد تابستانی و اسهال و استفراغ آب بدن شان از بین می رود و دچار کم آبی می شوند که درصورت برطرف نشدن، مشکلات زیادی را برای کودک به وجود می آورد. بهترین راه رفع عطش برای کودکان آب و مخلوط آبمیوه و آب است چون وقتی بدن به آب نیاز دارد، دادن موادی حاوی قند مثل میوه ها عطش را به خوبی برطرف نمی کند و کودک تنها با خوردن آب می تواند الکترولیت های از دست رفته از طریق تعریق را به دست آورد.
اندر فواید بچه داری!
فکرش را می کردید که داشتن بچه به تناسب اندام تان کمک کند؟! و باعث اصلاح عادت های نادرست زندگی تان شود و شما را مجبور کند که بهتر زندگی کنید؟
وقتی سرگرم تهیه مطالب این شماره بودم، مدام به مطالبی بر می خوردم که در آن ها از پدر و مادر به عنوان الگو یاد شده و از والدین خواسته بود تا برای حفظ سلامت فرزندشان و برای کمک به اصلاح عادت های بد او، اول از خودشان شروع کنند. بله! از خودشان. آخر اگر بخواهید بچه ها را به کاری تشویق کنید، بهترین راه آن است که خودتان آن کار را انجام دهید. اگر می خواهید کودک تان ورزش دوست بار بیاید، خودتان هم باید همراه او ورزش کنید و اگر می خواهید عادت تلویزیون دیدن از سرش بیفتد، باید این عادت را از سر خودتان بیندازید. اگر می خواهید پرخوری را کنار بگذارد، خودتان باید دست از پرخوری بکشید و خلاصه همه و همه باید بسیج شوند تا فضای خانه طوری تغییر کند که جو سالم تری داشته باشد و سلامت را تشویق کند. به نظر شما این نوعی فداکاری است؟ شاید هم باشد اما به هر حال فوایدش اول از همه نصیب خودتان می شود. بد نیست امتحان کنید.
از صبح تا شب درباره فواید میوه و لزوم خوردن آن می شنویم و می خوانیم و می بینیم اما هنوز سوال های زیادی هست که درباره این مواد مفید و مغذی نمی دانیم: چه موقع بهترین زمان مصرف میوه است؟ به بچه ۹ ماهه چه میوه هایی می توان داد؟ چه طوری باید میوه ها را بشوییم تا خیال مان راحت باشد فرزند دلبندمان بعد از خوردن میوه بیمار نمی شود؟ اصلا با این همه سختی و دردسری که میوه دادن به بچه ها دارد بهتر نیست از خیر آن بگذریم و نیاز بچه ها را با خریدن آبمیوه تامین کنیم؟ خب، آبمیوه هم همان میوه است دیگر!
اگر شما هم به همه این سوالات تا به حال فکر کرده اید و جواب درست آن ها را نمی دانید، در مصاحبه ما با دکتر سید ضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم درمانی پاسخ ها را یافته اید.
