سید احمد قاضی عسگر روان شناس مرکز مشاوره آکادمی ملی المپیک و پارالمپیک درباره ویژگی های ورزشکاران موفق بیان کرد: بی‌تردید در هر سطحی از رقابت که باشید موقعیت‌های زیر را تجربه کرده‌اید:
در مسابقه‌ای بر روی کاغذ و از نگاه دیگران بازنده بوده‌اید اما با داشتن یک ایمان و خواست درونی پیروز از میدان رقابت بیرون آمده‌اید. در لحظات مسابقه همچون عقابی در آسمان، سبک بال و در اوج بوده‌اید، در این لحظات بوده است که به بهترین نحو بازی کرده‌اید، سختی و فشار را تحمل کرده اید و همه چیز سرجای خود بوده است.
به طور حتم برخلاف این را نیز پشت سر گذاشته‌اید، مسابقه‌ای را تجربه کرده‌اید که پیروزی را از آن خود می‌دانستید و اطرافیانتان نیز بر این باور بوده‌اند که شما پیروز میدان هستید، اما در عین ناباوری با شکست از زمین مسابقه بیرون آمده‌اید. در آن مسابقه همه چیز غلط از آب در می‌آمد، از عملکردتان ناراضی بودید و همه چیز به هم خورده بود.
در لحظات حساس مسابقه قفل کرده‌اید، قبل و حین مسابقه جو ورزشگاه، افکاری همچون چه خواهد شد؟ نکند در این بازی شکست بخورم، ناداوری و… حواستان را پرت کرده در نتیجه برایتان استرس و اضطراب بوجود آورده است و در نهایت شما با شکست زمین بازی را ترک کرد‌ید.
از سوی دیگر همه‌ی ما در مصاحبه‌های ورزشکاران و مربیان بارها و بارها شنیدیم که عامل باخت فشار روانی بوده است!! استرس بالا بود!! آنچه که میخواستیم باشیم، نبودیم ؟؟ و هزاران دلیل دیگری که برای شکست وجود دارد.
با این حال، سوال این است که با وجود اهمیت ذهن در ورزش چه اندازه وقت خود را صرف بهبود مهارتهای روانی خود می‌کنید؟
هر تلاشی برای تقویت بعد جسمانی، تکنیکی و تاکتیکی انجام شود به همان اندازه نیاز به تقویت بعد روانی نیز ضروری است.تحقیقات علمی روی ورزشکاران و مربیان حرفه‌ای نشان داده است با وجود فشارها و محدودیت‌های مالی، زمانی، خانوادگی و… ، 9 مهارت ذهنی زیر به آنها برای رسیدن به اوج عملکرد و حفظ آن کمک شایانی کرده است.
و اما، قبل از مطالعه‌ی 9 مهارت ذهنی ویژه ورزشکاران موفق به موارد زیر توجه کنید:
یادگیری و تمرین مهارتهای ذهنی را می‌توان از هر رده‌ی سنی و هر سطحی از رقابت شروع و استفاده کرد.همچون مهارتهای بدنی، اصل تفاوت‌های فردی در مهارتهای ذهنی نیز مورد توجه است.
قهرمانان در سطوح رقابتی بالا همچون مسابقات جهانی و المپیک اگرچه تمام این مهارتهای ذهنی را به میزان صد در صد ندارند اما از داشته خود به بهترین نحو استفاده می‌کنند.
مهارتهای ذهنی مانند یک سیستم به یکدیگر مرتبط هستند و از یکدیگر اثر می‌پذیرند.ممکن است برخی از مهارتهای ذهنی به میزان کم یا زیاد بطور وراثتی در شما وجود داشته باشد.
خبر خوب اینکه، در صورتی که در هر کدام از مهارت ذهنی ضعف داشته باشید میتوانید آن را از طریق یک روانشناس ورزش و به وسیله‌ی تمرینات ذهنی همچون تصویرسازی، هدف گزینی، آرامسازی و… بهبود بخشید و به اوج عملکرد خود دست پیدا کنید.
9 مهارت اصلی ذهنی ویژه ورزشکاران شامل موارد زیر هستند
۱- داشتن و حفظ نگرش، دیدگاه و تفکری مثبت
ورزشکاران حرفه‌ای برای داشتن یک نگرش، دیدگاه و تفکر مثبت ابتدا تصمیم می‌گیرند و سپس آن را انتخاب می‌کنند.آنها ورزش را فرصتی برای رقابت با خودشان می‌دانند و از پیروزی‌ها و شکست‌هایشان درس می‌آموزند.
تعالی و عملکرد خوب را دنبال می‌کنند نه کمال طلبی منفی و زیاده خواهی. همچنین می‌دانند هیچکس از جمله خودشان، مربیشان، هم‌تیمی‌هایشان، کادر تیم و… کاملِ کاملِ نیستند و همه کاستی‌هایی دارند.بین ورزش و دیگر ابعاد زندگیشان تعادل برقرار کرده‌اند.
به ورزش شان، مربی، مدیران تیم، هم‌تیمی‌ها، تمامی اطرافیان و قبل از اینها به خودشان احترام می‌گذارند.روش های کسب و حفظ نگرش، دیدگاه و تفکر مثبت را می‌شناسند و آنها را بکار می‌گیرند.
۲- داشتن و حفظ سطح مطلوبی از انگیزش
از پاداش و مزایایی درونی و بیرونی که انتظار دارند از شرکت در ورزش کسب کنند آگاهی دارند.در شرایط و زمان‌های سخت و دشوار مقاومت می‌کنند حتی اگر پاداشی بلافاصله پس از آن شرایط و زمان‌های سخت کسب نکنند.از سطح انگیزه مطلوب خود آگاه هستند.انگیزه درونی برای موفقیت دارند. راهبردهای کسب و حفظ انگیزه‌های درونی را می‌دانند و آنها را بکار می‌گیرند.
۳- داشتن و حفظ سطح مطلوبی از اعتماد به‌نفس
به خود و آنچه که انجام می‌دهند ایمان دارند.به توانایی‌هایشان برای رسیدن به اهدافی که از قبل برنامه‌ریزی کرده‌اند باور دارند.روشهای حفظ سطح مطلوب اعتماد به‌نفسشان را در شرایط سخت می‌دانند.
۴- داشتن اهداف متعالی و واقعی
دارای اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت هستند.اهداف آنها دارای ویژگی هایی همچون شخصی بودن، قابل انعطاف بودن، زمانبندی داشتن، واقع بینانه و قابل اندازه‌گیری بودن است.
از سطح عملکرد کنونی خود آگاه هستند و برای توسعه‌ی ابعاد مختلف عملکرد خود برنامه‌ایی دقیق با جزئیات دارند.به اهداف و برنامه‌ریزی روزانه‌ی‌خود متعهد هستند و با وجود دردهای جسمانی و روانی به تلاش خود تحت فشار ادامه می‌دهند.
اهداف خود را نگارش می‌کنند.از چگونگی یک هدف‌گزینی صحیح آگاه هستند.
۵- داشتن ارتباط مناسب و مؤثر با اطرافیان
خود را متعلق به یک سیستم و جامعه‌ی بزرگتر شامل خانواده، دوستان، هم‌تیمی‌ها، مربیان و دیگران می‌دانند.
در زمان و شرایط مناسب افکار، احساسات، هیجانات و خواسته‌یشان را به دیگران می‌گویند و به بهترین نحو به صحبتهای مخاطبانشان گوش می‌دهند.
برای برخورد با افرادی که با آنها مخالفت می‌کنند، درگیر می‌شوند و آنها را به نقد می‌کشند، مهارتهای لازم و مؤثر ارتباطی را بکار می‌گیرند.
راهبردهای برقراری ارتباط مؤثر را می‌دانند و آنها را بکار می‌گیرند.
۶- توانایی مدیریت مؤثر اضطراب و استرس
وجود اضطراب و استرس را به عنوان بخشی از ورزش پذیرفته‌اند.
از اینکه سطحی از اضطراب و استرس برای عملکرد عالی آنها لازم است آگاهی دارند. روش های مدیرت مؤثر اضطراب و استرس آگاهی دارند و آنها را بکار می‌برند.
۷- توانایی تنظیم مؤثر انگیختگی
از شرایط و عواملی که آنها را آرام یا بر انگیخته می‌کند آگاهی دارند و میزان مناسب انگیختگی خود که منجر به عملکرد عالی‌شان می‌شود آگاه هستند.
از روشهای تنظیم مؤثر انگیختگی آگاهی دارند و آنها را بکار می‌برند.
۸- توانایی مدیریت مؤثر هیجانات و احساسات
احساسات و هیجانات منفی، قوی و رایج در ورزش همچون ترس، ناامیدی،خشم و… را به عنوان بخشی از ورزش پذیرفته اند.راههای استفاده از هیجانات و احساسات مثبت و منفی را به منظور افزایش عملکرد خود به جای کاهش آن را می‌دانند.
۹- توانایی حفظ و بازیابی تمرکز
از عوامل مزاحم و برهم زننده‌ی تمرکزشان که از درون خودشان (مثل: افکار، احساسات و…) و بیرون (تماشاچیان، داور و…) نشأت می‌گیرد آگاهی دارند.
قادر هستند قبل و هنگام مسابقه، به خصوص در شرایط سخت، تمرکز از دست رفته‌شان را بازیابی کنند.
آموخته‌اند که چگونه بدون توجه به اینکه چه اتفاقی در گذشته افتاده است و چه اتفاقی قرار است در آینده رخ دهد، در (( اینجا و اکنون)) به بهترین نحو بازی کنند.
خبرنگاران جوان