لخته شدن خون در وریدهای عمقی ساق یکی از عارضه های جدی شکستگی ها و یا اعمال جراحی است که در قسمت لگن و اندام زیرین بوجود می آید. این مشکل در افراد پیر و یا اشخاصی که وزن زیادتری دارند زیادتر
دیده میشود. وظیفه پزشک و بیمار پیشگیری از وقوع این عارضه بالقوه مهلک است. مهمترین خطر لخته شدن خون در وریدهای عمقی ساق حرکت لخته و رسیدن آن به عروق ریه است که به آن آمبولی ریه میگویند و میتواند منجر به مرگ شود.
روش های مهم پیشگیری از این عارضه عبارتند از
- مصرف داروهای ضد انعقاد خون مانند انوکساپارین
- راه اندازی هرچه سریعتر بیمار بعد از عمل جراحی و یا شکستگی
- استفاده از وسایل مکانیکی فشاری
منظور از وسایل مکانیکی فشاری آنهایی هستند که با فشار از بیرون بر روی ساق موجب میشوند تا خون کمتری در وریدهای ساق باقی مانده و در نتیجه احتمال بروز لخته در آنها کاهش یابد. مهمترین این وسایل عبارتند از
- جوراب واریس
- پمپ های بادی ساق
جوراب واریس
نوعی از جواب واریس که به آن (Thrombo Embolic Deterrent hose (TED® hose هم میگویند برای پیشگیری از لخته شدن خون در وریدهای عمقی ساق بکار برده میشود. این جوراب ها اندازه های متفاوت داشته و ممکن است کوتاه بوده و فقط دور ساق را گرفته و یا بلند باشد و ساق و ران را با هم بپوشاند. پرستار درشتی ساق بیمار را اندازه گیری کرده و سپس از جوراب واریس مناسب برای بیمار استفاده میکند.
این جوراب ها باید کمی تنگ باشند و از بیرون بر روی ساق و ران بیمار فشار وارد کنند. البته این تنگی و فشار نباید به اندازه ای باشد که بیمار احساس گزگز و یا بیحسی در پا بکند. این جوراب های باید همیشه بوشیده باشند. بیمار میتواند روزی چند بار و هر بار به مدت نیم ساعت آنها را از پا درآورده و پاهای خود را تمیز کند.
این جوراب ها با فشار از بیرون به ساق موجب میشوند تا وریدهای عمقی ساق تحت فشار قرار گرفته و تنگ شوند و در نتیجه خون کمتری در آنها باقی بماند. کاهش میزان خون باقیمانده در وریدها موجب کمتر شدن احتمال لخته شدن خون میشود.
پمپ بادی
پمپ های بادی ساق و ران که به آنها (Sequential Compression Device (SCD هم میگویند کیسه های پلاستیکی هستند که به دور ساق و ران بیمار بسته میشوند. این کیسه ها به توسط لوله هایی به یک دستگاه دمنده هوا متصل میشوند. این دستگاه هوا را بطور متناوب و با فاصله های زمانی مشخص به کیسه فرستاده و آن را باد میکند و پس از چند ثانیه خالی میکند.
این باد شدن و خالی شدن های متناوب و مکرر کیسه ها موجب میشود تا ساق و ران بطور متناوب از بیرون تحت فشار قرار گیرد. این فشار خارجی موجب تحت فشار قرار گرفتن وریدهای ساق و ران و در نتیجه خالی شدن آنها از خون میشود و بدین ترتیب احتمال بروز لخته در این وریدها کاهش میابد. این پمپ ها باید همیشه به ساق و ران های بیمار متصل باشند. پرستار آنها را روزی چند بار و هر بار نیم ساعت از پای بیمار در میاورد تا وی بتواند زیر آنها را تمیز کند.
بیمار در موقع راه رفتن باید این کیسه های پمپ را از پای خود خارج کند.
جوراب های واریس بعد از مرخص شدن بیمار از بیمارستان تا موقعی که پزشک مشخص میکند باید به توسط بیمار پوشیده شوند ولی از پمپ های بادی معمولا فقط در بیمارستان استفاده میشود.
منبع-http://www.iranorthoped.ir
