در کشورهای گوناگون سرشماری های مختلفی را ارائه می‌دهند، اما به طور کلی درجهان سرطان دهانهٔ رحم بعد از سرطان پستان متداولترین سرطان در خانمها بشمار می آید و این بیماری در کشورهای درحال توسعه که غربالگری سرطان دهانهٔ رحم به خوبی انجام نمی‌شود بیشتر است.
علل ایجاد کنندهٔ سرطان دهانهٔ رحم
دکتر قائم مقامی پیرامون علل ایجادکنندهٔ سرطان دهانهٔ رحم با تاکید بر این نکته که این بیماری در حقیقت یک بیماری مقاربتی است که در اثر انتقال ویروسی به نام پاپیلومای انسانی ایجاد می‌شود اظهار داشت: این ویروس وارد بدن بیش از پنجاه درصد خانم‌هایی می‌شود که روابط جنسی دارند و در اکثر مواقع این ویروس نظیر بیماری‌های ویروسی سرخک یا سرخجه از بدن پاک می‌شود. در تعداد محدودی ممکن است این ویروس جای پای خود را باقی بگذارد به گونه‌ای که باعث تغییرات سلولی در مخاط دهانهٔ رحم و در برخی مواقع در واژن یا مقعد شده و ضایعات پیش‌سرطانی ایجاد کند و چنان‌چه این ضایعات پیش‌سرطانی در مرحلهٔ مناسب با تست غربالگری (پاپ اسمیر) شناخته نشود ممکن است به سرطان گردن رحم، واژن یا مقعد منجر شود. وی تصریح کرد؛ پیشرفت ضایعات این بیماری ممکن است چیزی حدود ده سال به طول بیانجامد به گونه‌ای که تغییرات سلولی مرحلهٔ اول پس از گذشت چهار یا پنج ماه از ورود ویروس به بدن ایجاد شود، پس از حدود شش سال به درجهٔ دوم و تا حدود ده سال به سرطان واقعی برسد.
به اعتقاد دکتر قائم مقامی، سرطان گردن رحم مانند سرطان تخمدان، پستان، جسم رحم یا روده، جنبهٔ ارثی ندارد اما به هر حال، زمینهٔ سرطان ممکن است در برخی خانواده‌ها وجود داشته باشد.
وی ضمن تاکید بر این نکته که عامل اصلی این بیماری ویروس پاپیلومای انسانی است، فاکتورهای دیگری را هم برای ابتلا به این بیماری مهم دانست؛ موارد مهمی نظیر تعدد ازدواج در زن یا در همسر او؛ اگر یک زن شریک‌های جنسی متعددی داشته باشد یا همسر او شریک‌های جنسی متعددی داشته باشد ممکن است انواع پرخطر این ویروس‌ها به بدن وارد شود، سن کم ازدواج، سن کم شروع فعالیت جنسی، سن پایین حاملگی، تعدد زایمان، اعتیاد زن یا همسر او به سیگار، حتی در معرض دود سیگار بودن هم درصد ابتلا به سرطان گردن رحم را افزایش می‌دهد. وی در ادامه تصریح کرد که این ویروس ممکن است حتی در اثر زناشویی کامل هم منتقل نشود بلکه از طریق تماس پوست افراد هم صورت بگیرد. بنابراین استفاده از وسایل جلوگیری در رابطهٔ جنسی نظیر کاندوم حتما اثر پیشگیری‌کننده ندارند.
راه‌های پیشگیری
با توجه به مواردی که به آن اشاره شد دکتر قائم مقامی توصیه کرد برای پیشگیری از این سرطان، خانمها تست غربالگری پاپ اسمیررا از سن ۲۱ سال به بالا انجام دهند که در حال حاضر و در دستورالعمل جدید، فواصل انجام این تست از سالی یک بار به سه سال یک بار تغییر پیدا کرده است چراکه انجام این آزمایش به صورت هر سه سال یک بار همان ارزش آزمایش سالانه را دارد از سوی دیگر در هزینه‌ها هم صرفه‌جویی می‌شود.
این جراح زنان و زایمان گفت؛ از سن سی سال به بالا اگر همراه تست پاپ‌اسمیر تست ویروس HPV هم انجام شود به این دلیل که این تست از دقت بیشتری برخوردار است، می‌توان فاصلهٔ انجام تست پاپ‌اسمیر را به پنج سال یک بار تغییر داد. اما برای افراد زیر ۲۰ سال این تست ویروس‌شناسی توصیه نمی‌شود به این دلیل که ممکن است این ویروس در بدن خیلی از خانم‌های جوان باشد که باعث نگرانی آن‌ها شود؛ این ویروس عفونت گذرایی ایجاد می‌کند که ما انتظار داریم در زیر ۳۰ سال خود به خود پاک شود.
وی افزود؛ در افراد بالای۳۰ سال اگر تست HPVمثبت باشد باید بررسی‌های دقیق‌تری انجام شود که مشخص شود آیا ویروسی که وارد بدن شده مشکلی ایجاد کرده یا خیر و اگر تغییرات سلولی و بافتی ایجاد شده باشد نمونه‌گیری انجام می‌شود و بر اساس نتایج نمونه‌گیری، بیمار تحت درمان لایه‌برداری دهانهٔ رحم قرار می‌گیرد تا از وقوع سرطان گردنهٔ رحم جلوگیری شود. وی با اشاره به این نکته که پیشگیری با روش پاپ‌اسمیر پیشگیری ثانویه است اظهار داشت؛ پیشگیری ثانویه تشخیص بیماری در مراحل زودرس است. خوشبختانه سرطان گردنهٔ رحم پیشگیری اولیه هم دارد که توسط تزریق واکسن انجام می‌شود. از زمانی‌که در اواخر سال ۱۹۸۰ تشخیص داده شد که عامل این بیماری نوعی ویروس است، از پوستهٔ این ویروس آنتی‌ژن‌هایی ساختند که به عنوان واکسن مورد استفاده قرار گرفت و امروزه واکسن پیشگیری از سرطان دهانهٔ رحم در دنیا وجود دارد. این واکسن به دو صورت چهارگانه و دو گانه است. واکسن چهارگانه برای پیشگیری از ویروس‌های عامل و ایجادکنندهٔ سرطان دهانهٔ رحم و زگیل تناسلی و ویروس‌های چهارگانه است که در ۳ دوز تزریق می‌شود؛ واکسن اول درمرحله‌ای که واکسن در اختیار بیمار قرار می‌گیرد، واکسن دوم، دو ماه بعد و واکسن سوم، چهار ماه پس از واکسن دوم و به این طریق، جدول واکسن در حدود شش ماه تمام می‌شود.
دکتر قائم مقامی تاکید کرد که دختر‌ها بین ۹ تا ۲۶ سالگی این واکسن را ترزیق کنند به این دلیل که هرچه سن کمتر باشد اثر ایمنی‌بخشی واکسن بیشتر است. خانم‌هایی هم که در سنین بالاتری هستند و روابط جنسیشان هنوز شروع نشده، می‌توانند این واکسن را تزریق کنند اما درسن بالا‌تر ساختن آنتی‌بادی نسبت به سنین پایین‌تر، کمتر پیش می‌آید.
علائم سرطان دهانهٔ رحم
به گفتهٔ دکتر قائم مقامی سرطان دهانهٔ رحم در مراحل اولیه علامتی ندارد و معمولا با پاپ‌اسمیر غیرطبیعی تشخیص داده می‌شود اما اگر کسی تحت غربالگری انجام نگیرد و تست پاپ‌اسمیر را انجام ندهد و بیماری پیشرفت کند ممکن است با علائمی نظیر افزایش ترشحات غیر طبیعی که معمولا رقیق و آبکی و گاهی خون‌آلود هستند، خونریزی‌های بین دو عادت، خونریزی‌های پس از نزدیکی و… مواجه شود. اگر بیمار باز هم به پزشک مراجعه نکند به این دلیل که انتشار تومور درون لگن به طور موضعی پیشرفت می‌کند، ممکن است فشار روی مجاری ادراری، بسته شدن مجاری ادراری و حالت اورمی (افزایش اورهٔ بدن) را در پی داشته باشد و یا خونریزی‌های شدیدی ایجاد کند و احیانا روی عصب سیاتیک فشار ایجاد کرده و باعث درد شود که به پای بیمار سرایت می‌کند و این علائم در مراحل پیشرفتهٔ بیماری ایجاد می‌شوند.
روش‌های درمان
به اعتقاد دکتر قائم مقامی اگر بیماری در مراحل اولیه توسط تست پاپ اسمیر تشخیص داده شود می‌توان از طریق لایه‌برداری دهانهٔ رحم این بیماری را درمان کرد بدون این‌که اثری در باروری فرد ایجاد کند. اما اگر بیماری در مراحل سرطان تشخیص داده شود با تکه‌برداری با میکروسکوپ یا بدون آن می‌توان این بیماری را درمان کرد.
وی افزود؛ اگر بیماری موضعی باشد و به احشاء مجاور انتشار پیدا نکرده باشد، ممکن است با عمل جراحی، رحم برداشته شود و اگر سن بیمار بالا باشد با رادیوتراپی درمان شود اما در مراحل پیشرفته معمولا» جراحی جایگاهی ندارد و حتمن باید از رادیوتراپی و شیمی‌درمانی برای درمان بیمار استفاده کرد.
منبع-پرتال جراحان ایران