فشار خون از جمله بیماری های شایع است که به علل مختلف در فرد ایجاد می شود. این بیماری به علت تنگ شدن دیواره رگ ها ایجاد می شود و عوامل محرک بسیاری در تولید فشار خون دخیل هستند. روش های مختلفی برای کنترل و درمان فشار خون وجود دارد که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت. با دکتر سلام همراه باشید.
همه مردم با عبارت فشار خون بالا آشنا هستند ولی خیلی از افراد شاید آن رایک ناراحتی رایج بدانندکه همراه با آن زندگی می کنند بعضی از افرد ترس دارند بعضی هم باآن عادی برخورد می کنند و آن طورکه باید از عوارض آن اطلاع ندارند و درپیشگیری ازآسیب های آن، اقدامات کافی انجام نمی دهند.
عوارض فشار خون بالا یکدفعه بوجود نمی آید و به تدریج و در سال های بعد آسیب های خود را نشان می دهد.
تا زمانی که آگاهی و باور کافی از عوارض فشارخون بالا وجود نداشته باشد تصمیم به ایجاد تغییراتی در جهت اصلاح روش های ناصحیح زندگی روزمره صورت نمی گیرد.
نیرویی که بوسیله قلب، خون به داخل رگ ها پمپاژ می شود فشارخون نامیده می شود و این نیرو به جدار رگ ها برخورد می کند و شدت این فشار، بستگی به دو عامل 1- بازده وپمپاژقلب 2- مقاومت رگهای خونی درمقابل این فشار، دارد.
نامگذاری فشاراول ودوم، مربوط به دو عامل فوق است و آستانه طبیعی آن 120 و80 میلی متر جیوه یا12 و8 سانتی مترجیوه می باشد (اصطلاحاٌ می گویند12 روی 8 ).
فشارخون باا ، به فشارخون بالاتر از 140 و بالاتراز90 درافراد زیر60سال و بالاتر از150 و بالاتراز90 درافراد بالای 60 سال اطلاق می شود.
فشاراول ، یعنی فشارسیستولیک وفشاری که دراثرپمپاژقلب به تمام رگهای بدن ایجادمی شود.
فشاردوم، یعنی فشاردیاستولیک که زمانی است که قلب پمپا ژ نمی کند و در حالت انبساط است ولی خون درداخل رگ هاجریان دارد و مقاومت دیواره رگ این فشار را نگهداری می کند.
فشارخون بالا ،یعنی نیروی خون داخل رگ به مدت طولانی در مقابل دیواره رگ آنقدر زیاد می شود که ممکن است باعث بیماری قلب شود.
اندازه فشارخون هم به مقدارخونی که به وسیله قلب پمپاژمی شود و هم به مقدارمقاومت سرخرگها در مقابل جریان خونبستگی دارد پمپاژ بیشترخون بوسیله قلب و باریک شدن رگها باعث فشارخون بالاترمی شود.
فشارخون می تواند سال های زیادی دریک فرد وجود داشته باشد حتی بدون اینکه فشارخون علامتی داشته باشد اما آسیب به رگها و قلب ادامه می یابد تقریباٌ هرفردی را می تواند دچارکند.
فشارخون وقتی که قابل تشخیص است به محض تشخیص بایستی توسط پزشک کنترل شود. افزایش فشارخون بدون کنترل ،خطرمشکلات قلبیمثل سکته وحملات قلب را بالامی برد.
انواع فشارخون :فشارخون اولیه ،علت آن نامشخص است یاعلت خاصی برای آن نمی توان یافت.
فشارخون ثانویه ، بیماریهای دیگرباعث این نوع فشارمی شوندمثل بیماریهای غددفوق کلیه که علائم همراه دیگرمثل اختلال قندخون ،چاقی دارند ،پرکاری تیروییدکه علائمی مثل کاهش وزن واشتهای زیاد ، ضربان قلب بالا، کره چشم برجسته ،لرزش دارند.تنگی رگ کلیه ،کوارکتاسیون آئورت که دراندام تحتانی افت فشارخون ودراندام فوقانی افزایش فشارخون دارندفئوکروموسیتوما، تومورقسمت مرکزی غده فوق کلیه باعث فشارخون حمله ای می شودکه همراه سردردوتپش قلب ،رنگ پریدگی،تعریق شدیدمی باشد.
بحران فشارخون :
فشارخون بالاتر از180 و بالاتر از110 میلی مترجیوه اطلاق می شودکه یک اورژانش پزشکی است و در این مورد فشارخون بالا با درمان دارویی در طی 24 تا48 ساعت بتدریج پایین آورده می شود در بحران فشارخون شواهدی وجود داردکه اندام هایی دچارآسیب می شوند مثل مغز،کلیه، قلب، ریه ها و علائمی مثل گیجی، کاهش سطح هوشیاری، درد سینه و تنفس کوتاه ممکن است ایجادشود لذا بایستی سریعاً فشار پایین آورده شود وآسیب به اندام ها متوقف شود.
فشارخون حاملگی: در10-8 درصدحاملگی هاممکن است ایجادشود اگر دوبار اندازه گیری فشارخون بافاصله 6ساعت و به مقدار140 و90 میلی لیترجیوه باشد فرد فشارخون حاملگی دارد.
یک نوع فشارخون در نیمه دوم حاملگی اتفاق می افتدکه پره اکلامپسی گفته می شود و یک اورژانس طبی است که با فشارخون بالاو پروتئین در ادرار مشخص می شود که در 5 درصد بارداری ها ممکن است دیده شود و16درصد مرگ مادر باردار را بدنبال دارد و دو برابرمرگ نوزاد را افزایش می دهد معمولاٌعلامت ندارددراندازه گیری روتین تشخیص داده می شودوقتی علائم آن تشخیص داده می شود علائمی مثل سردرد ،اختلال بینایی، استفراغ، درد ناحیه معده ،تورم زیر پوستی دیده می شود.
پره اکلامپسی به سمت اکلامپسی پیشرفت می کندکه یک اورژانس طبی است و عوارض آن، نابینایی، تورم مغزی، تشنج، نارسایی کلیه، ادم ریوی، انعقاد داخل عروقی دارد.
درمان فشارخون: سه اقدام اساسی بایستی انجام شود:
1-تغییرشیوه زندگی2-درمان دارویی3-پیگیری درمان
فشارخون ، یک خطرجدی است می تواند منجر به سکته قلبی ومغزی، نارسایی قلب و بیماری کلیوی شود.
هدف درمان ،پایین آوردن فشارخون وجلوگیری ازآسیب اندامهای بدن است مثل مغز، قلب، کلیه با درمان فشارخون بالا،40-30درصد سکته قلبی وحملات قلبی، 25-20درصدونارسایی قلبی 50درصدکاهش می یابد.
برای پیشگیری از فشارخون، هرکسی را بایدتشویق کردکه در شیوه زندگی خود مثل تغذیه مناسب و سالم ، پرهیز از دخانیات، ورزش کردن و فعالیت بدنی، عدم مصرف الکل ، تغییرایجادکند.
تغییر شیوه زندگی و درمان دارویی باید با هم صورت گیرد دارو در صورتی اثربخش است که تغییردر شیوه زندگی مثل کاهش وزن، پرهیز از دخانیات، مصرف بیشترسبزیجات و میوه، مصرف موادغذایی غیرچرب وچربی های اشباع نشده صورت گرفته باشد.
مصرف نمک به کمتراز5/1 گرم درروز در افراد دارای فشارخون بالا وکمتراز3/2گرم (یک قاشق چایخوری)در افرادسالم کاهش یابد.
درمان دارویی :
شامل چند دسته می شوند که برحسب ارزیابی پزشک ازبیمار،مقدارونوع دارو را تجویزمی کند.
- داروهایی که ضربان و سرعت ونیروی پمپاژ قلب را کاهش می دهند. پروپرانولول – آتنولول – استابولولول-توپرولول و…..
- روی کلیه ها اثرمی کنند و از ساختن یک هورمون به نام آنژیوتنسین2 که باعث تنگی رگ هامی شود جلوگیری می کنند. مثل کاپتوپریل-انالاپریل و….
3-داروهایی که مانع اثرهورمون تنگ کننده رگهایعنی(آنژیوتنسین2) ، برروی گیرنده هادرجداررگها می شوند.مثل : لوزارتان-والزارتان و…..
4-داروهایی که مانع ورود کلسیم به سلول های عضلانی قلب و عضلات جدار رگ ها می شوند و در نتیجه از انقباض عضلات جلوگیری می شود. مثل: وراپامیل-آملودیپین و….
5-داروهایی که فقط گیرنده های آلفا در جدار رگها را اشغال می کنند و مانع چسبیدن هورمون هایی مثل نورآدرنالین وآدرنالین می شوند.
6-این هورمونها دراثر استرس آزادمی شوند ضربان قلب را افزایش می دهندعضلات جدار رگ را منقبض می کنند فشارخون رابالا می برند این دسته داروها، این اثر را خنثی ساخته از بالارفتن فشارخون جلوگیری می کنند. مثل: پرازوسین-ترازوسین و….
7-داروهایی که هم گیرنده های آلفا درجدار رگ ها را اشغال می کنند و هم گیرنده های بتا درعضلات قلب را اشغال می کنند و مانع اتصال هورمون هاییمثل نوراپی نفرین واپی نفرین می شوند این هورمونها دراثر استرس آزادمی شوند ضربان قلب را افزایش می دهندعضلات جدار رگ را منقبض می کنند فشارخون را بالا می برند و این دسته داروها، این اثر را خنثی ساخته و از بالارفتن فشارخون جلوگیری می کنند. مثل: کارودیلول-لابتالول و….
8-این دسته از داروها روی سیستم سمپاتیک عصبی و فقط روی یک نوع گیرنده آلفا اثر می کنند.
9-از فعالیت سمپاتیک به صورت جلوگیری می کنند و ضربان قلب را کاهش می دهند و فشارخون را کاهش می دهند و تنها داروی مجاز در دروره حاملگی می باشد ودارای خطرات کمتر برای مادر و نوزاد می باشد. مثل: متیل دوپا
10-داروهایی که روی مغز اثر می گذارند و از ارسال پیام های سمپاتیک که باعث ترشح هورمون های افزایش دهنده ضربان قلب ومنقبض کننده عضلات جدار رگ ها جلوگیری می شود و از بالارفتن فشارخون جلوگیری می شود .مثل: آلفامتیل دوپا-کلونیدین و….
11-این دسته داروها مانع ترشح موادی شیمیایی ازمغزمی شوندکه سبب انقباض رگها می شودوفشارخون راپایین می آورندازاین داروهافقط درمواردی که استفاده ازسایر داروها ممکن نباشد و موثر نباشنداستفاده می شود .مثل: رزرپین –گوانیتیدین و…..
12-گشادکننده های عروقی : این دسته ازداروهای ضد فشارخون عضلات جداررگهای کوچک رامنبسط می کنند و به سرعت فشارخون را پایین می آورند و استفاده این ها در موارد بحران فشارخون بالامی باشد. مثل: هیدرالازین-مینوکسیدیل.
منبع: safireaflak
