دراين گزارش به مناسبت بزرگداشت نخستين پيوند قلب در جهان بر تاريخچه اين رويداد بزرگ و ميزان موفقيت آن مروري خواهيم داشت:
نخستين پيوند قلب انسان به انسان
اولین پیوند قلب انسان به انسان در سال ۱۹۶۷ انجام شده است. از آن زمان رویه‌های پیوند، تجهیزات و داروها به طور مداوم ارتقا یافته‌اند. از سال ۱۹۸۳ که سیکلوسپورین در اختیار قرار گرفت، پیوند قلب به صورت یک گزینه درمانی برای بیماران مبتلا به بیماری های قلبی شدید تبدیل شد.
اگرچه تا دهه ۶۰ میلادی، پیوند بعضی از
اعضا مانند قرنیه، کلیه، پانکراس و کبد، ممکن شده بود، اما پیوند قلب، این عضو عضلانی که خون را در بدن به گردش درمی‌آورد و منشا حیات و حتی جایگاه روح و احساسات تصور می‌شد، کار ساده‌ای نبود.
دکتر کریستین بارنارد، پزشکی بود که برای اولین بار توانست، به صورت موفقیت‌آمیز پیوند قلب را در مورد انسان انجام دهد.
در دسامبر سال ۱۹۶۷، در همان سالی که نخستین پیوند کبد انجام شد، یک سال پس از انجام نخستین پیوند موفقیت‌آمیز پانکراس و دو دهه بعد از نخستین پیوند موفقیت‌آمیر کلیه، نوبت به دکتر بارنارد رسیده بود که نخستین پیوند قلب را در آفریقای جنوبی انجام شد.
سير تكاملي پيوند قلب توسط دكتر کریستیان بارنارد
بارنارد چندین سال، پیوند را بر روی حیوانات مانند ۵۰ سگ آزمایش می‌کرد. اما بی‌شک، انجام چنین کار بزرگی، تنها با ابداع تکنیک‌های جدید جراحی ممکن نبود. باید پیشرفت‌های تدریجی در فناوری و ایمونولوژی به موازات تحولات جراحی، رخ می‌دادند تا به این آرزو جامه واقعیت بپوشانند.
پیشگامانی مانند نورمن شوموی، با ابتکارهایی در جراحی، زمینه پیوند قلب را با ابداعاتی که انجام داده بودند، فراهم ساختند، در سال ۱۹۵۲، از پایین آوردن مصنوعی دمای بدن، به عنوان یک شیوه نوین جراحی استفاده شد. سال بعد هم ماشین قلب و ریه مصنوعی اختراع شد.
در آن بازه زمانی چندین تیم جراحی امکان آن را داشتند که نام خود را به عنوان نخستین تیمی که پیوند را انجام می دهند، ثبت کنند. اما بارنارد توانست پیشدستی کند و با فرصتی که به دست آورد، نام خود را برای همیشه جاودانه کرد.
بيماري كه نخستين پيوند را دريافت كرد
بیماری که نخستین پیوند قلب در موردش انجام شد، لوئیس واشکانسکی، یک بیمار ۵۴ ساله مبتلا به دیابت و بیماری قلبی غیر قابل مداوا بود. او اجازه عمل را به بارنارد داده بود، چون عملا شانس دیگری برای زندگی نداشت.
در دوم دسامبر، یک زن جوان به نام دنیس داروال، حین عبور از
عرض خیابانی در کیپ تاون، در یک حادثه تصادف، کشته شد. پدر وی اجازه داد که قلب دخترش برای پیوند استفاده شود. ساعاتی بعد، در سوم دسامبر، بارنارد با همکاری برادرش و یک تیم سی نفره جراحی، در یک عمل نه ساعته، موفق شدند، این قلب را با موفقیت به بدن واشکانسکی پیوند بزنند.
علت مرگ بيمار پس از پيوند قلب
نخستین بیماری که پیوند قلب دریافت کرد، گرچه بعد از عمل زنده ماند، اما ۱۸ روز بعد درگذشت. البته علت مرگ او مشکلات جراحی خود قلب نبود. سیستم ایمنی بدن انسان با سلول‌ها و بافت بیگانه مقابله می‌کند و آنها را از بدن طرد می‌کند، یکی از مشکلات بعد از پیوند پس زده شدن بافت پیوندشده توسط سیستم ایمنی بدن است. بنابراین پزشکان مجبور هستند، داروهایی به بیمارن بدهند که با ضعیف کردن سیستم ایمنی، احتمال چنین پس‌زده‌شدنی را کم کنند.
در سال ۱۹۶۷، هنوز دانش کافی در مورد دوز صحیح داورهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی وجود نداشت و پزشکان به اندازه اكنون داروهای متنوع در دسترس نداشتند. در واقع ضعیف شدن بیش از حد سیستم ایمنی نخستین بیمار دریافت‌کننده پیوند قلب، باعث شد که او مبتلا به ذات‌الریه (پنومونی) کشنده‌ای شود و از پای درآید.
گرچه نخستین عمل پیوند قلب، عملا روزهای زیادی به زندگی نخستین بیمار اضافه نکرد، اما بارنارد با این عمل سنگ‌بنای عمارتی را نهاد که توانسته است تا به امروز، جان هزاران نفر را در سراسر دنیا نجات دهد و سال‌های مفید زیادی به زندگی آنها بیفزاید.
ركورد پيوندهايي كه توسط بارنارد صورت گرفت
در دوم ژانویه سال ۱۹۶۸، بارنارد پیوند دیگری انجام داد. بیمار فیلیپ بلیبرگ، این بار ۱۹ ماه زنده ماند.
عمل بعدی در سال ۱۹۶۹ روی دوروتی فیشر انجام شد، او نخستین بیمار سیاه‌پوستی بود که مورد پیوند قلب قرار می‌گرفت.
او ۱۲ سال و ۶ ماه بعد از پیوند زنده ماند.
بیمار بعدی دیرک فون زیل بود که در سال ۱۹۷۱ مورد پیوند قرار گرفت، او ۲۳ سال بعد از پیوند زنده ماند.
بین سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۳، بارنارد ۱۰ عمل پیوند به شیوه ارتوتوپیک انجام داد و بعد از آن او به شیوه جدید موسوم به هتروتوپیک پیوند را انجام داد، شیوه‌ای که خودش ابداع کرده بود.
بین سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۴، او ۴۵ پیوند قلب دیگر انجام داد.
سال ۱۹۷۴، بارنارد برای اولین بار پیوند دوگانه قلب را انجام داد، این بار او فقط قسمت معیوب قلب یک بیمار ۵۸ ساله را برداشت و قسمت‌هایی از قلب یک کودک ۱۰ ساله را جانشین آن کرد.
تاریخچه پیوند قلب در ایران
ایران جزو ده کشور اول جهان در زمینه ی پیوند اعضای بدن است. طبق اعلام وزارت بهداشت ایران، سالانه 15000 عمل قلب در ایران انجام می شود و بیش از 80 مرکز پیوند اعضا در ایران فعال است.
نخستین پیوند قلب مرده
در سال ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۹۳ خورشیدی) برای نخستین بار در جهان گروهی از پزشکان در بیمارستان سنت وینسنت در سیدنی استرالیا قلبی را که ۲۰ دقیقه بود دیگر نمی‌تپید احیا کردند و به یک خانم ۵۷ ساله که بیماری قلبی مادرزادی داشت پیوند دادند.
در شیوه بدیعی که در سیدنی به کار رفته شد، قلبی که ضربانش متوقف شده در دستگاهی که “جعبه قلب” نامیده می‌شود گذاشته می‌شود. در این جعبه، قلب گرم نگه داشته می‌شود، ضربان احیاء می شود و یک مایع مغذی کمک می‌کند که آسیب به ماهیچه‌های قلب کم شود.
پس از پیوند قلب این زن، دو جراحی مشابه موفق دیگر نیز انجام شده است. این موفقیت با استقبال زیادی در جهان مواجه شده است. اين در حالي است كه بنیاد قلب بریتانیا آن را “پیروزی بزرگ” خواند.
ایمنا