با وجود اینکه به تازگی و در طی چند سال اخیر، بیشتر به سلامتی دندان ها رسیدگی می شود و همچنین خانواده ها بیشتر به بهداشت دهان و دندان اعضای خانواده بها می دهند ولی باز هم آنطور که باید باشد نیست و هنوز هم نیاز به مراقبت بیشتری در این زمینه هست.

به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمانگروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ رعایت مسائل بهداشتی تمام گروه‌های سنی در هر دورانی مورد توجه ویژه بوده به اندازه‌ای که مدیران و سرآمدان این حوزه هر کدام به سهم خود، اقداماتی را پیش گرفتند و برای افزایش فرهنگ عمومی در این راستا تلاش کردند.
اما از بین تمام مسائل بهداشتی، سلامت دهان و دندان حرف اول را می‌زند این موضوع با اهمیتی که امروزه بیشتر در سنین کودکی خودنمایی می‌کند علاوه بر مسئولان وزارت بهداشت، آموزش و پرورشی‌ها را هم درگیر کرده است.
پرداخت به بحث سلامت دهان و دندان و اوضاع وخیم آن باعث شده که حتی اگر تمام بودجه و اعتبارات یک وزارتخانه را هم خرج آن کنیم تغییری در آمار و افزایش سلامت نخواهیم داشت و باید خانواده‌ها و مسئولان با همفکری و توجه بیشتر به این موضوع در عین افزایش فرهنگ عمومی دست به دست هم دهند.
همکاری ۹ هزار نفری برای رسیدن به یک هدف
محمد حسین خوشنویسان، عضو هیئت علمی دانشکده دندانپزشکی شهید بهشتی و رئیس مرکز تحقیقات دندانپزشکی پیشگیری در خصوص آخرین پیمایش کشوری سلامت دهان گفت: آخرین پیمایش کشوری سلامت دهان در سال ۱۳۹۱ توسط وزارت بهداشت و با همکاری مرکز تحقیقات دندانپزشکی پیشگیری که یکی از مراکز تحقیقاتی پژوهشکده علوم دندانپزشکی شهید بهشتی است، انجام شد.
وی با بیان اینکه در این مطالعه ۴۴ هزار و ۲۰۰ نمونه از ۵ گروه سنی پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی (۶ – ۵ سال، ۱۲، ۱۵، ۳۵ تا ۴۴ و ۶۵ تا ۷۴ سال) از کلیه استانهای کشور شرکت کردند، افزود: از این تعداد ۴۶ درصد مذکر، ۵۴ درصد مونث، ۶۲ درصد شهری و ۳۸ درصد روستایی بودند.
به گفته خوشنویسان، حداقل تعداد نمونه در هر یک از گروه‌های سنی بین ۸ تا ۹ هزار نفر بود که این تعداد شرکت کننده و توزیع استانی آن‌ها خود یکی از نقاط قوت این مطالعه محسوب می‌شود، همچنین برگزاری کارگاههای کالیبراسیون برای معاینه کنندگان و ثبت کنندگان این پیمایش نقطه قوت دیگری است که کیفیت داده‌ها را افزایش داده است.
کودکان بدون پوسیدگی دندان انگشت شمار شدند
رئیس مرکز تحقیقات دندانپزشکی پیشگیری ضمن مروری بر این اطلاعات و شاخص‌های ارزیابی شده، اظهار داشت: میزان شاخص سلامت دهان در دندانهای شیری (dmft) برابر ۱۶.۵ و ۸۶ درصد این شاخص مربوط به دندانهای شیری پوسیده است. میزان دندان‌های کشیده شده حدود ۵ درصد و فقط ۹ درصد دندان‌ها پوسیده ترمیم شده‌اند.
وی میزان کودکان فاقد پوسیدگی (caries-free) در این گروه سنی را ۷.۱۲ درصد دانست و افزود: وضعیت سلامت دندان‌های دائمی (DMFT) در کودکان گروه سنی ۱۲ ساله برابر ۹.۲ است که تقریبا ۸۲ درصد این شاخص مربوط به دندانهای پوسیده، ۳ درصد دندان‌های کشیده شده و ۱۵ درصد دندان‌های پر شده است.
به گفته خوشنویسان، البته ۴. ۲۷ درصد کودکان در این گروه سنی کاملا فاقد پوسیدگی دندان هستند و در هر دو گروه سنی، بیش از ۸۰ درصد درمانهای مورد نیاز عمدتا مربوط به دندان‌های پوسیده، پاسخگویی لازم صورت نگرفته است.
از شمال تا جنوب کشور زیر نظر متخصصان سلامت دهان و دندان
خوشنویسان با بیان اینکه توزیع استانی شاخص سلامت دهان در گروه ۶ – ۵ ساله نشان می‌دهد که ۱۳ استان دارای شاخصی پائین‌تر از متوسط کشوری بوده، عنوان کرد: بهترین یا پائین‌ترین شاخص با ۱۹.۴ مربوط به استان البرز و بالاترین شاخص با ۹۳.‌۶ مربوط به استان کردستان است.
به گفته وی، توزیع استانی شاخص سلامت دهان در گروه سنی ۱۲ سال نیز نشان می‌دهد که ۱۶ استان پائین‌تر از متوسط کشوری بوده و بهترین شاخص با ۳۶.۱ مربوط به استان اصفهان و استان کردستان با ۹۶.۴ بالاترین شاخص را به خود اختصاص داده است.دندان‌هایی که بیهوده از دست می‌روند
این عضو هیئت علمی دانشکده دندانپزشکی شهید بهشتی با اشاره به شاخص ۴۲. ۳ DMFT= در گروه سنی ۱۵ ساله‌ها بیان کرد: حدود ۷۵ درصد این شاخص مربوط به دندانهای پوسیده، ۶ درصد دندانهای کشیده شده و ۱۹ درصد دندانهای ترمیم شده را تشکیل می‌دهد و فقط ۴ درصد از کودکان در این گروه سنی بطور کامل فاقد پوسیدگی دندانی هستند.
رئیس مرکز تحقیقات دندانپزشکی پیشگیری گفت: این شاخص برای گروه سنی ۴۴ – ۳۵ سال برابر ۹۸.۱۳ و برای گروه سنی ۷۴ – ۶۵ سال ۲۵.۲۷ است. در این دو گروه سنی تعداد قابل توجهی از دندانهای پوسیده درمان نشده منجر به کشیدن شده اند، به نحوی که درصد دندانهای کشیده شده به ترتیب ۴۰ درصد و ۸۵ درصد در این دو گروه سنی است.
۵۰ درصد سالمندان بدون دندان
وی افزود: شاخص سلامت لثه (CPI) نیز به همین ترتیب با افزایش سن از نظر شیوع و شدت افزایش نشان می‌دهد و به عنوان عامل موثری در کشیده شدن و از بین رفتن دندان‌های دائمی در گروه‌های سنی بالغین و سالمندان محسوب می‌شود. در واقع میزان هر دو شاخص در اکثر مناطق شهری پائین‌تر از مناطق روستایی و شیوع آن در جنس مذکر نیز کمتر از جنس مونث گزارش شده است.
با توجه به عدم انجام درمانهای زودهنگام برای پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه، بیش از ۵۰ % سالمندان کشور دندان‌های خود را در این گروه سنی از دست داده‌اند.کل بودجه وزارت بهداشت هم شاخص‌ها را تکان نمی‌دهد
حال سوال اینجاست که تحت چنین شرایطی چه باید کرد و چه مداخلاتی برای کنترل این شرایط مناسب‌تر است؟
خوشنویسان با بیان اینکه سلامت هر فرد از افراد جامعه بسیار مهم بوده و بایستی خدمات درمانی مورد نیاز تحت هر شرایط اقتصادی قابل دریافت باشد، افزود: این نکته حائز اهمیت است که هزینه درمان‌های مورد نیاز گروه‌های سنی فوق الذکر فوق العاده زیاد است، به نحوی که اگر وزارت بهداشت کل بودجه خود را برای درمان‌های دندانپزشکی اختصاص داده و هزینه کند، کماکان پاسخگوی نیاز موجود نخواهد بود.
حتی اگر به فرض محال این هزینه کلان تامین و پرداخت شود، شاید تعجب کنید که علیرغم صرف کل بودجه وزارت بهداشت کوچکترین تغییری در ارتقاء شاخص‌های سلامت دهان جامعه اتفاق نخواهد افتاد، زیرا شاخص‌های سلامت دهان فقط با افزایش تعداد دندانهای سالم ارتقاء پیدا می‌کند و نه با ترمیم آنها.
راه حل چیست؟
این عضو هیئت علمی دانشکده دندانپزشکی شهید بهشتی بیان کرد: بر اساس سیاست‌های جاری وزارت بهداشت، مبتنی بر شواهد علمی بهترین راه کنترل وضعیت موجود، پیشگیری سطح یک در دانش آموزان گروه هدف مدارس ابتدایی کشوردیده شده است.
وی با اشاره به طرح تحول سلامت دهان که طی دو سال اخیر با حمایت بیمه‌های پایه عملیاتی شده، افزود: همزمان با رویش دندانهای دائمی، مداخلات پیشگیرانه (شامل انجام معاینات ۶ ماهه، ثبت الکترونیک اطلاعات، آموزش بهداشت دهان، انجام وارنیش فلوراید و ارجاع موارد نیازمند به درمانهای مختلف) تلاش می‌شود تا از طریق خود مراقبتی، در درجه اول از دندانهای سالم به درستی مراقبت شده و ثانیا با انجام مستمرغربالگری‌های ۶ ماهه ضایعات احتمالی را به صورت زود هنگام تشخیص داد.
به گفته خوشنویسان، درواقع به این ترتیب از پیشرفت بیماری و رسیدن ضایعات به مراحل پیچیده که توام با درد و ناراحتی فراوان بوده و نیازمند صرف هزینه‌های بیشتری است، جلوگیری می‌شود.
این تبلیغ نیست؛ درمان بیماری‌های دهان با کمترین هزینه!
خوشنویسان پیشگیری از بروز بیماری‌های شایع دهان (پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه) با صرف کمترین هزینه را مقرون به صرفه‌ترین راه حل برای کنترل بیماریهای دهان شناخته شده، دانست و افزود: امتیاز مهم این سیاستگذاری، استفاده از نیروهای حد واسط فارغ التحصیل دانشگاهی است که ضمن ارائه بهترین و مقرون به صرفه‌ترین خدمات پیشگیری، امکان دست یابی به ارتقاء سطح سلامت دهان کشور را تا سال ۱۴۰۴ میتوان تضمین کرد.
وی بیان کرد: خوشبختانه تربیت رشته کاردانی تکنسین سلامت دهان با تعدادی قابل توجه ضمن اولویت مناطق محروم در کشور آغاز شده و امید است که از این طریق اهداف پیش بینی شده برای ارتقاء سلامت عمومی و کیفیت زندگی افراد جامعه ما با سرعت بیشتری تحقق پیدا کند.
خبرنگاران جوان