مهمترین عامل نارضایتی در زندگی افراد عدم احساس آرامش و رضایت مندی از زندگی است که دلیل این موضوع میزان سلامت روان در افراد است،به همین منظور در چهارمین روز هفته سلامت به روش های موثر برای ارتفای سلامت در افراد می پردازیم.
تعریف سلامت روان :
«بهداشت روانی؛ یعنی داشتن احساس آرامش و امنیت درون و به دور بودن از اضطراب، افسردگی و تعارض های مزمن روانی. از منظر دیگر، بهداشت روانی؛ یعنی بهره مندی از سلامت ذهن و اندیشه و تفکر. درصد قابل توجهی از بیماری های جسمانی، ریشه روان شناختی دارند و بهره مندی از بهداشت روان می تواند بر سلامت جسم اثر مثبتی داشته باشد. از آن سو، سلامت جسم نیز بستر مناسبی برای رسیدن به احساس امنیت درون و سلامت ذهن و روان است».
نوع نگرش و باورهای آدمی درباره زندگی و محیط پیرامون خود و نیز تعهدات ارزشی و ویژگی های زندگی فردی و اجتماعی انسان، در بهره مندی از بهداشت روانی مطلوب بسیار اثر گذارند.
بهداشت روانی، قوانین مربوط به سلامت عاطفی را در برمی گیرد، به گونه ای که فرد بتواند مشکلات را به آرامی پشت سرگذارد؛ به شرط آنکه بداند چگونه از فشارهای روانی و نگرانی پیش گیری کند. کارشناسان سازمان بهداشت جهانی از «بهداشت روانی» به «سلامت روان و فکر» تعبیر کرده اند و می گویند: «سلامت فکر، عبارت است از قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی، عادلانه و مناسب».
روش های ایجاد آرامش ذهنی :
برای داشتن سلامت روانی باید بتوان با انجام برخی کارها، احساس رضایت را به هر نحوی در خود ایجاد کرد. برخی از کارها، رفتارها و تمرینات ذهنی که در این زمینه به افراد کمک می‌کنند در زیر می‌آید:
– توانایی دوست‌داشتن خود و دیگران
– پذیرش و ایجاد عشق در زندگی
– پذیرفتن خود به همان‌شکلی که هستیم
– خود و دیگران را عیب‌جویی و ملامت نکنیم
– کارهای نیک انجام دهیم
– خود، دیگران، گیاهان، وسایل منزل و هر چیز دیگری که از نظرتان زیبا می‌آید تحسین کنید
– گاهی زمانی را برای به یادآوردن روزهای خوش گذشته اختصاص دهید
– آشپزی کنید؛ آشپزی آرامش و لذت به همراه دارد
– معاشرت و هم‌کلام شدن با کودکان را در زندگی‌اتان افزایش دهید تا مانند آنها راحت‌تر و بیشتر بخندید و راضی باشید
– به آغاز و پایان روزهایتان بیاندیشید، آیا از صبح‌ها و شب‌های خود رضایت دارید؟
شاخصه هایی که باعث ارتقای سلامت روان می شود:
دارا بودن یا پرورش ویژگی های شخصیتی زیر سبب افزایش سلامت روان می شود:
1- واقع بینی: یعنی فرد بتواند نقص ها، كاستی ها و ضعف های خود را بپذیرد و از ایده‌آل گرایی و كمال گرایی پرهیز كرده و اهداف زندگی را واقع بینانه ترسیم كند.
2- توانایی لذت بردن از زندگی: یعنی به جای نگران بودن برای آینده و ایجاد اضطراب در خود و یا حسرت خوردن برای گذشته و ایجاد افسردگی در خود، بكوشد در زمان حال زندگی كند.
3- اصل تعادل در زندگی: یعنی افراد بین تمام ابعاد زندگی خود، یك نظم و هارمونی ایجاد كنند، به عبارتی در ابعادی چون كار و تفریح، استراحت و ورزش، تنهایی و معاشرت و عبادت، تعادل برقرار نمایند.
4- داشتن انعطاف پذیری: یعنی فرد بدون تعصب و ژرف اندیشی، آرا و نظریات دیگران را تحمل کند و برای رسیدن به موفقیت، راه های مختلف را بررسی نماید.
5- توانایی مُدارا با استرس‌ها: انسان باید از این توانایی برخوردار باشد كه استرس ها را به عنوان یكی از واقعیت های زندگی بپذیرد و بدون فرار از مشكلات، با آنها مقابله کند.
6- مسئولیت پذیری: فرد با دارا بودن این خصیصه، می تواند مسئولیت اعمال، رفتار و گفتار خود را بپذیرد و بدون هیچ گونه دلیل تراشی و توجیه، خطاها و اشتباهات خود را به گردن دیگران نیندازد.
7- داشتن ارتباطات سالم با دیگران: در دنیای صنعتی امروز، افراد به دلیل مشغله مادی زیاد، فرصت در كنار هم قرار گرفتن را ندارند که آن ها را از نظر عاطفی از همدیگر دورتر می كند. یكی از راه‌های رسیدن به سلامت روان این است كه افراد، ارتباطات خود را بیشتر كرده و مهارت همدلی را در خود تقویت كنند، یعنی دنیا را از دید دیگران نگاه كنند و خود را در غم ها و شادی های دیگران شریك نمایند.
راهکارهای رسیدن به سلامت روانی از منظر دین اسلام :
یکی از مفاهیم مهم در بهداشت و سلامت روان، مفهوم «امنیت روانی» است. اگر فردی احساس امنیت روانی نکند، زندگی برای او بی معنا خواهد بود و سلامت روانی نیز برقرار نخواهد شد. امنیت روانی؛ یعنی داشتن روح و روانی آرام و به دور از ترس که در این صورت، زندگی آدمی گوارا و دلپذیر خواهد شد.
پس نشاط و آرامش از آنِ کسی است که به امنیت و اطمینان نفس می رسد و این امر زمانی به وجود خواهد آمد که انسان به خداوند خویش، وابستگی و دل بستگی راستین پیدا کرده باشد و ذکر او سراسرِ اندیشه، عاطفه و رفتارش را فراگرفته باشد. از نظر قرآن، تنها در پرتو یاد خداست که انسان به آرامش می رسد. همان گونه که می فرماید: «أَلا بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ همانا با یاد خداوند، دل ها آرامش می یابد». مقام خداوند، مقام امن است و هر که با یاد خداوند، با این مقام ارتباط برقرار سازد، از امنیّت و آرامش برخوردار خواهد شد.
گفتنی است بر اثر یاد خدا و اصلاح رابطه انسان با خدا، رابطه او با دیگر بندگان خدا نیز اصلاح می شود. با این روش، انسان از انزوا و افسردگی و دیگر پی آمدهای ناگوار برخاسته از انزوا نیز به دور می ماند.
گرد آوری: آرش توکلی
مجله پزشکی دکتر سلام
