شاید فکر می کنید تنها کسی هستید که وقتی بی حرکت می نشیند یا برای خوابیدن دراز می کشد احساس می کند اگر پاهایش را تکان ندهد دنیا به آخر می رسد! اما واقعیت این است که این مشکل رایج تر از آن است که حدس می زنید و بسیاری از انسان ها را درگیر خود می کند. این احساس بی قراری و نیاز شدید به حرکت دادن پا در هنگام خواب یا استراحت، سندرم پای بی قرار نام دارد و یک بیماری شناخته شده است.
مهم ترین عارضه سندرم پای بی قرار، احساس نیاز شدید در فرد برای حرکت دادن پاها، بخصوص در حالت درازکش و پیش از خواب است. البته این میل غریب فقط قبل از خواب ایجاد نمی شود و گاه در زمان نشستن و بی حرکتی پاها هم این حس بوجود می آید. شدت این احساس ناخوشایند در حدی است که نمی توانید نسبت به آن بی تفاوت باشید و باید پای خود را حرکت دهید. هرچند با حرکت دادن پاها، سر پا ایستادن یا حرکت کردن این حس فروکش کرده و فرد به آرامش می رسد. اما این آرامش موقتی است و به محض بی حرکت شدن پا بی قراری و حتی احساس درد و گزگز در پای فرد شدت گرفته و معمولا با بی توجهی به آن علائم آن تشدید می شود. به همین دلیل هم این سندرم باعث اختلال در خواب و استراحت فرد شده و در رده اختلال های خواب هم قرار می گیرد. البته ممکن است این بی قراری تنها به پاها محدود نشود و در مواردی این احساس در سایر قسمت های بدن بیمار هم بوجود می آید.
در بیشتر موارد علت اصلی بروز این بیماری مشخص نیست، ولی به نظر می رسد ژنتیک و مسایل موروثی در آن سهیم باشند. جدا از مسایل ژنتیک، ممکن است این اختلال به دلیل مصرف داروهای خاص مثل داروهای ضد افسردگی یا ضدحساسیت یا به عنوان عوارض یک بیماری دیگر مثل دیابت یا پارکینسون خود را نشان دهد که در این صورت با رفع مشکل این عوارض هم برطرف می شود. گروه دیگری که ممکن است دچار این اختلال شوند، زنان باردار هستند. برخی زنان در سه ماه پایانی بارداری خود علائمی شبیه به سندرم پای بی قرار پیدا می کنند که معمولا پس از زایمان رفع می شود. البته این اختلال عجیب محدودیتی از نظر جنسیت و سن و سال ندارد و ممکن است در کودکان هم مشاهده شود. هرچند بیشتر کسانی که درگیر انواع شدید آن هستند را خانم های میانسال و بالاتر تشکیل می دهند. این بیماری معمولا تشخیص داده نمی شود یا با بیماری های دیگر اشتباه گرفته می شود و این مساله بخصوص درباره کسانی که عوارض آن‌ها خفیف یا مقطعی است صحت دارد. شاید یکی از دلایل این موضوع، بیشتر بودن عوارض در هنگام خواب و فروکش کردن آن‌ها در طول روز و زمان مراجعه به پزشک است. اما به هر حال در صورتی که این مشکل تشخیص داده شود، می توان با درمان های تخصصی عوارض آن را کاهش داده و کیفیت زندگی بیمار را بالاتر برد.
درمان های خانگی برای پای بی قرار
– همان طور که گفتیم، در بسیاری از موارد تغییراتی در سبک زندگی فرد و حذف عوامل تحریک می تواند باعث کاهش یا بهبود علائم شود. البته در صورتی که این درمان های خانگی باعث بهبود حال شما نشد، حتما باید با مراجعه به پزشک درمان‌های تخصصی تر را پیگیری کنید. در ادامه بعضی از بهترین روش های خانگی آرام کردن پاهای بی قرار را با هم مرور می کنیم:
1. خواب منظم
– مهم ترین اثر سندرم پای بی قرار ایجاد خستگی مزمن ناشی از کمبود خواب در فرد است. بنابراین یکی از بهترین روش های مقابله با این سندرم، رعایت اصول اولیه بهداشت خواب است. خوابیدن و بیدار شدن در یک ساعت مشخص در تمام طول هفته، انجام دادن فعالیت های آرامش بخش مثل مطالعه یا تنفس عمیق، شام نخوردن پیش از خواب و حفظ یک محیط آرامش بخش در اتاق‌خواب همگی می توانند به افزایش کیفیت خواب و کاهش عوارض این اختلال کمک کنند.
2. رژیم غذایی سالم
– البته این کاری است که همه باید بکنند، اما کسانی که از سندرم پای بی قرار رنج می برند باید اولویت بیشتری برای آن قائل باشند. در برخی موارد این سندرم به دلیل فقر آهن بوجود می آید، پس تامین آهن کافی باید یکی از اهداف رژیم غذایی شما باشد. استفاده از مکمل های دیگر می تواند تحت نظر پزشک به بهبود علائم شما کمک کند. یک نکته دیگر، کنار گذاشتن مواد غذایی محرک مثل کافئین و نوشیدنی های حاوی آن است. نوشیدن مشروبات الکلی هم می تواند باعث تشدید عوارض سندرم پای بی قرار شود.
در این باره بیشتر بخوانید: سندرم پای بی قرار و روش های کاهش درد آن (بخش اول)
3. فعال باشید، اما اضافه کاری نکنید
– سلامتی هرکس در گرو داشتن فعالیت فیزیکی منظم است. اما کسانی که از اختلال پای بی قرار رنج می برند باید از تغییرات ناگهانی در فعالیت های جسمی خود خودداری کنند. شروع یک برنامه ورزشی سنگین و یا ترک یک فعالیت منظم می تواند باعث تشدید علائم شود. بهترین کار، حفظ یک برنامه متعادل در طول هفته است. اما نباید این تمرین ها به صورت فشرده باشد یا در ساعت های پایانی روز انجام شود. تمرین های کششی پا می توانند خیلی مفید باشند و یک پیاده روی سریع نیم ساعتی نه تنها برای پاهایتان که برای سلامت کلی شما هم مفید است.
4. کمپرس سرد و گرم همزمان
– یکی از روش هایی که برای بعضی از بیماران موثر است، استفاده از کمپرس گرم، سرد یا هر دو برروی عضلات پا است. این تغییر دما می تواند باعث کاهش عوارضی مثل بی قراری و درد پا در بعضی از بیماران شود. یک روش دیگر برای ریلکس کردن عضلات قرار دادن پاها در آب گرم و ماساژ دادن آن است. انجام دادن این‌کار، بخصوص پیش از رفتن به تخت خواب، می تواند به کاهش شدت عوارض کمک قابل توجهی بکند.
تهیه و تنظیم: ساناز مطلبی خامنه کارشناس تغذیه و رژیم درمانی
منبع: دکتر سلام
