دکتر ریحانه برکتین؛ متخصص نوزادان و کودکان
سوختگی‌ها یکی از دلایل ایجاد کننده مرگ غیر عمدی در کودکان پس از مرگ به دلیل تصادفات هستند.
یکی از عمده‌ترین دلایل سوختگی در کودکان کمتر از 5 سال، آب جوش است. در سنین بالاتر از 5 سال شعله نقش عمده‌‌تری در بروز سوختگی دارد.
در کودکان 5 تا 10 ساله علت سوختگی ناشی از شعله و کبریت می‌باشد، در حالیکه برای کودکان بزرگ‌تر، آتش‌سوزی ناشی از بنزین مقصر است، اما بطور کلی آتش‌سوزی‌ها در 35 درصد موارد در کودکان کمتر از 16سال و آب جوش در 85 درصد موارد علت اصلی سوختگی‌ها است و همچنان سوختگی با آب جوش یکی از عمده‌ترین دلایل بستری کودکان است.
استنشاق دود، بعنوان یک درمان خانگی، برای عفونت‌های تنفسی از علل دیگر سوختگی است. همینطور سوختگی با شعله، سوختگی‌های الکتریکی و شیمیایی و…. از سایر علل مهم هستند.
مراقبت‌های لازم در سوختگی
در سوختگی‌هایی که بیشتر از 10 درصد سطح کلی بدن را در بر می‌گیرد، سوختگی‌های ناشی از استنشاق دود، سوختگی‌های ناشی از برق با فشار بالا و سوختگی‌های به دنبال کودک آزاری باید کودک بستری شده و به صورت اورژانس مورد بررسی و درمان قرار بگیرد.
در سایر موارد سوختگی اگر پیگیری برای کودک و والدین ممکن نباشد هم بستری کردن توصیه می‌شود. کودکانی که دچار سوختگی‌های ناشی از آتش‌سوزی شده‌اند و یا اگر سوختگی در ناحیه صورت و گردن باشد، باید به مدت 24 ساعت در بیمارستان تحت نظر باشند تا اثرات ناشی از مسمومیت گاز منواکسید کربن مورد درمان قرار گیرد.
در مرحله حاد پس از سوختگی اقدامات مراقبتی به ترتیب زیر عبارتند از
خاموش کردن شعله آتش با غلتاندن کودک بر روی زمین، پوشاندن کودک با پتو، کت یا فرش
پس از اطمینان از سلامت مجاری هوایی، لباس‌هایی که در حال سوختن بوده و یا به مایع داغ آغشته است را از بدن کودک خارج نمایید. در صورتی که کودک از گردنبند یا دستبند استفاده می‌کرده است، آنها را خارج نمایید تا در صورت تورم به دنبال سوختگی از فشار ناشی از این وسایل پیشگیری شود.
در مواردی که سوختگی ناشی از آسیب شیمیایی است، هر نوع ماده باقیمانده شیمیایی مثل پودر یا جامدات باید از روی بدن برداشته شود و محل مورد نظر به دقت با آب بطور کامل شستشو شود.
روی محل سوختگی را با یک ورقه تمیز و خشک بپوشانید، برای سوختگی‌های کوچک از یک کمپرس مرطوب استفاده کنید ولی اگر میزان سوختگی وسیع است کمپرس سرد ممنوع است.
در موارد سوختگی ناشی از قیر داغ از روغن داغ برای پاک کردن قیر روی بدن استفاده کنید.
از داروهای ضد درد مناسب استفاده کنید.
سایر مراقبت‌های تخصصی که در موارد سوختگی‌های حاد و وسیع لازم است در بیمارستان انجام خواهد شد که بطور خلاصه شامل موارد زیر هست:
بررسی وضعیت قلبی – عروقی – ریوی
بررسی عملکرد راه‌های هوایی و مصرف اکسیژن
مصرف مایعات داخل وریدی در سوختگی‌های وسیع
بررسی آسیب‌های همراه مثل شکستگی‌ها در موارد سوختگی ناشی از برق فشار قوی و یا احتمال اختلالات قلبی
استفاده از لوله معده در موارد سوختگی وسیع و همچنین سوند مثانه جهت بررسی میزان دفع ادرار
اندازه‌گیری میزان مسمومیت با منواکسید کربن و مصرف اکسیژن لازم
استفاده از پانسمان‌های مناسب سوختگی و آنتی‌بیوتیک مناسب
بررسی برنامه واکسیناسیون کودک و اقدام مناسب براساس آن
درجه یک
تنها لایه سطحی اولیه پوست درگیر شده است و سطح پوست دچار تورم، قرمزی و درد شبیه آفتاب سوختگی است.
معمولا تاول وجود نداشته و طی 48-72 ساعت بهبودی رخ می‌دهد. در اغلب موارد نیز اگر سطح اولیه پوست کنده نشود هیچگونه زخمی بر جا نمی‌ماند.
درجه دو
به جز لایه سطحی پوست مقداری از لایه زیرین هم آسیب دیده است.
در این نوع سوختگی چون رشته‌های عصبی در معرض تماس محیطی است، به شدت دردناک است. ترمیم این نوع سوختگی معمولا 2-1 هفته طول می‌کشد.
درجه سه
در این سوختگی تمام لایه سطحی و لایه زیرین پوست تخریب شده است و هیچ سلولی در لایه سطحی جهت تکثیر مجدد باقی نمانده است.
در نتیجه تنها با به هم کشیده شدن زخم و یا پیوند پوستی قابل ترمیم خواهد بود.
درمان سوختگی‌های کوچک
سوختگی‌های درجه 1 و 2 که سطح آن کمتر از 10 درصد بدن باشد، ممکن است بصورت سرپایی درمان گردند. اگر واکسیناسیون این بیماران کامل بوده باشد، نیازی به تزریق واکسن کزاز و یا مصرف آنتی‌بیوتیک نیست.
تاول‌ها باید دست نخورده و سالم باقی بمانند و با پمادهای سوختگی مناسب پوشانده شوند. پانسمان‌ها باید روزانه یک‌مرتبه عوض شوند.
ابتدا زخم با آب ولرم تمیز شود تا مقداری از پماد باقیمانده قبلی پاک شود. زخم‌های کوچک بخصوص در انگشتان بهتر است پس از استفاده از پماد باز باشند.
سوختگی‌های کف دست که تاول بزرگ دارند نیز باید به صورت سرپایی کنترل و پیگیری شوند. بیشتر سوختگی‌های سطحی طی 10 تا 20 روز ترمیم می‌شوند اما اگر عمیق باشد، زمان بیشتری برای ترمیم نیاز دارد.
ممکن است به استفاده از پمادهای خاص نیاز باشد. در مورد سوختگی با آب جوش لازم است عمق سوختگی و آسیب، به دقت بررسی و ارزیابی گردد.
سایر اقدامات درمانی لازم در مورد سوختگی، مصرف نوع و میزان مناسب مایع درمانی، مکمل‌های لازم و آنتی‌بیوتیک خوراکی و یا تزریقی مناسب بر اساس شرایط بیمار است.
لازم به یادآوری می‌باشد که کاهش درد به میزان کافی، مصرف آرام‌بخش مناسب و حمایت‌های روانی و عاطفی هم یک اساس مهم درمان سوختگی است، لذا بیماران و اعضای خانواده آنها نیاز به یک حمایت عاطفی و گروهی کارآمد و موثر دارند.
زندگی آنلاین
