آب بازی را همه ی بچه ها دوست دارند و حتی گاهی وقتی برای تفریح بیرون از خانه می روند، با آبپاش های خود، با همدیگر بازی می کنند و کلی ذوق و عشق می کنند. چه بسا بسیاری از والدین از این کار بچه ها چندان راضی نباشند ولی اگر بدانند که آنها چقدر با این کار بر سلامت روان و بدن خود تاثیر مثبت می گذارند، شاید چندان هم ناراضی نباشند و حتی خودشان هم با آنها بازی کنند.
در زمینه بازی و تاثیر آن بر خلاقیت کودک تحقیقات بسیاری انجام شده و در حال انجام است که نشان داده بازی انعکاسی از فعالیت‌های درونی کودک و میل به خوشی، آزادی و رضایت است که صفا و آرامش را به ارمغان می‌آورد. روان‌شناسان معتقدند در فعالیت‌های خودجوش، کودک باید آزاد گذاشته شود و دخالت بی‌توقع و نامناسب در فعالیت‌های او نگردد تا استقلال و خودمختاری او سلب نشود.
نقش والدین
والدین نباید تعیین‌کننده نوع و شیوه بازی باشند بلکه بهتر است شرایط سالم بازی را فراهم و خود به عنوان همبازی شرکت کنند و اجازه دهند تا قدرت خلاقیت کودک، بازی را اداره کند.
والدین با شرکت در بازی کودکان آنها را بهتر می‌شناسند و از فرزندان خود یاد می‌گیرند و یادگیری آنها را تسهیل می‌کنند. بازی، خستگی کارهای جدی زندگی را از آنها دور می‌کند و با مشارکت خود علاوه بر اینکه به شادابی و نشاط بازی می‌افزایند، مسائل اخلاقی و اجتماعی را در قالب بازی می‌توانند آموزش دهند.
بازی والدین با کودک نباید او را با همسالان و روابط با دوستانش محروم سازد. میزان شناختی که والدین از رشد کودک دارند می‌تواند در پذیرش تخیل کودک و تعدیل انتظاراتش و در نتیجه لذت‌بخش‌تر شدن بازی کمک کند.
تنوع بازی‌ها
اگر به نوع بازی‌ها در کودکان بنگریم تنوع و گوناگونی را در آنها مشاهده می‌کنیم. با تغییر سن، نوع بازی‌ها نیز تغییر می‌کند. برخی بازی‌هایی هستند که در آنها کودک به تمرین روابط و نقش‌های اجتماعی می‌پردازد مثل مهمان بازی. به این ترتیب آنچه را که به عنوان الگو پیرامون خود می‌بینند در بازی‌های خود انجام می‌دهند، الگوهای خود را در این نوع بازی‌ها اغلب از والدین، نزدیکان یا افرادی که برای کودک مهم هستند، انتخاب می‌کند.
در برخی دیگر از بازی‌ها کودک به تمرین حرفه و مشاغل مختلف می‌پردازد. برخی دیگر از بازی‌ها خیالی هستند که تحت تاثیر قدرت تخیل کودک شکل می‌گیرند. بازی‌های تخیلی به کودک فرصت می‌دهد تا درباره خود و چگونگی اداره امور و حوادث حال و آینده به بینش برسد. در واقع این بازی‌ها آمادگی برای رویارویی با چالش‌های زندگی و تکالیف رشد است. به کمک بازی‌های تخیلی کودک، خود و شرایط و موقعیت‌های زندگی را ارزیابی می‌کند.
کودک و اسباب‌بازی
کودک با اسباب‌بازی خود تنها بازی نمی‌کند بلکه اسباب‌بازی را تبدیل به موجودی جاندار می‌کند که با او دوست می‌شود، دعوا می‌کند، نصیحت می‌کند، نگرانی‌هایش را در میان می‌گذارد و استرس خود را تخلیه می‌کند. طبیعی است که در این بین اسباب‌بازی‌های مورد استفاده کودک نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.
متخصصان علوم رفتاری معتقدند اسباب‌بازی باید باعث تفکر و رشد تخیل کودک شود یا او را با مفاهیم مختلف آشنا سازد. از طرف دیگر اسباب‌بازی باید متناسب با سن کودک باشد. اگر اسباب‌بازی برای کودک ناشناخته و سخت باشد او را خسته و اعتماد به نفس او را کم می‌کند. از سوی دیگر اگر خیلی هم ساده باشد کودک را به تفکر وادار نمی‌کند. اسباب‌بازی مناسب، اسباب‌بازی‌ای است که کودک خود با آن بازی کند نه اینکه اسباب‌بازی، بازی کند و کودک تماشاگر باشد.
افزایش خلاقیت کودک با بازی‌های آبی
بازی‌های آبی یکی از بهترین راه‌هایی هستند که موجب افزایش هماهنگی بین اعضای بدن کودک شده و همچنین باعث می‌شوند که او با بدنش انس بگیرد اما بهتر است کودک را مرحله به مرحله با آب آشنا کنید و برای این کار، از خود کودک کمک بگیرید.
بعضی از بچه‌ها دوست دارند که سرشان را زیر آب ببرند، اما این کار برای برخی دیگر دشوار به نظر می‌رسد و مدتی زمان می‌برد.
بعضی‌ها از آب بازی خوش‌شان می‌آید، اما بعضی دیگر دوست دارند که به آرامی‌با دست یا پا، با آب بازی کنند. اکثر کودکان، احساس شناور بودن بر سطح آب را دوست دارند؛ این کودکان می‌توانند هنگامی‌که در آب هستند تا ارتفاع بیشتری بالا بپرند و همچنین نرم‌تر فرود بیایند اما بعضی از بچه‌ها ممکن است دوست نداشته باشند که کاملا خیس شوند. سعی کنید بفهمید که او از چه چیزی خوشش می‌آید یا با چه کاری راحت‌تر است و از همان جا شروع کنید.
تاثیرات آب بازی بر کودک
کودکی که با آب بازی می‌کند، در حال یادگیری علت و معلول گرما و سرما، جاری شدن و فرو رفتن در زمین است. این کودک پس از آنکه به عنوان موجودی کوچک در دنیایی بزرگ، یک روز سخت را پشت سر گذاشت، با آب بازی آرامش می‌یابد.
آب بازی باعث تسکین عصبانیت‌های کودک شده و کودک از طریق آن از ناراحتی‌ها، فشارها و تنش‌ها رهایی یافته و احساس آرامش می‌کند. چون کودکان آب بازی را بسیار دوست دارند از این طریق می‌توان مفاهیم و مطالب بسیاری را به آنها آموخت و موجبات رشد مهارت‌ها و توانایی‌های مختلف آنها را فراهم ساخت.
از سوی دیگر آب بازی کمک می‌کند تا بچه‌ها افکار خلاق‌شان را رشد بدهند. از آنجا که آب بازی جذابیت بسیاری برای کودکان دارد، آنها ساعت‌ها وقت‌شان را صرف آن می‌کنند. والدین و مربیان می‌توانند به وسیله بازی‌های متنوع و از طریق پرسش‌های مختلف، تفکر خلاق را در کودکان پرورش دهند. بعضی از این پرسش‌های پرورش‌دهنده را در زیر می‌خوانید:
* چطور باران در آسمان شکل می‌گیرد؟
* چه چیزهایی در آب شناورند و چه چیزهایی زیر آب می‌روند؟
* چطور باران و برف در آسمان شکل می‌گیرد؟
* چه چیزهایی با آب می‌پزند؟
آب بازی و افزایش دایره لغات
یکی از مهم‌ترین نیازهای کودکان، قدرت بیان خواسته‌ها از طریق سخن گفتن است. در واقع برای اینکه کودک شما بتواند در جامعه، نقش مؤثری ایفا نماید، باید قادر به درک معانی مشترک کلمات و ساختار زبان باشد تا نیازهای زبانی خود را برآورده سازد.
یکی از تاثیرات آب بازی بر کودکان، ارتقای قدرت سخنوری و افزایش دایره لغات آنان است. کودکان از طریق آب بازی، با کلمات جدیدی آشنا می‌شوند و با به کار بردن این کلمات، دایره لغات آنان گسترش می‌یابد؛ آنها با لغاتی مانند آب، قطره، زلال، گرم، سرد، خنک، داغ، خیس، تر، خشک، سطح، کف، نم و بسیاری از کلمات دیگر آشنا می‌شوند.
والدین باید دقت کنندکه وقتی کودک نوپای آنها این تجربه عملی را کسب می‌کند، از کلمات مناسبی برای گفتگو با او استفاده نمایند. آنها باید درباره آب و خواص آن با کودک خود گفتگو کنند. گفتگو با کودک می‌تواند راجع به موضوعاتی مانند پخش شدن آب، خواص آن و موضوعاتی از این قبیل باشد. حتی والدین می‌توانند درمورد آب برای کودک خود داستان تعریف کنند.
افزایش ارتباطات اجتماعی
از دیگر خواص آب‌بازی برای کودکان رشد اجتماعی آمهاست. کودکان به هنگام آب بازی فرا می‌گیرند که چگونه با دیگران ارتباطی مؤثر برقرار کنند. آب بازی می‌تواند حس تعاون، همکاری، مشارکت، اطاعت از قوانین و مقررات، رعایت نوبت و انعطاف‌پذیری را در کودک تقویت کند.
والدین باید کودک را در تمامی اموری که در خانه با آب انجام می‌دهند، سهیم کنند؛ برای نمونه، کودک می‌تواند برای کمک به والدین خود، لباس‌ها را آب‌کشی کند و حتی ظروف کوچک ملامین و پلاستیکی را بشوید. اگر کودک این کارها را به طور ناقص انجام می‌دهد، ناراحت نشوید، زیرا انجام کارهایی از این قبیل حتی به طور ناقص، تاثیری فوق‌العاده بر رشد اجتماعی کودک شما خواهد داشت.
پس حالا که فصل تابستان است آب بازی با کودکان را فراموش نکنید.
دکتر منصوره شهریاری احمدی
ویکی روان
