سم به ماده ای گفته می شود که پس از ورود مقادیر نسبتا کمی از آن به بدن، باعث اختلال در عملکرد طبیعی بدن شده یا باعث تخریب بافتهای بدن و مرگ می گردد. در این مطلب شما را با انواع مسمومیت ها آشنا کرده و راه های برخورد با مسمویت گوارشی را در اختیار شما قرار می دهیم.
راه های ورود سم به بدن عبارتند از:
1) گوارشی
– زمانی روی میدهد که سم از طریق دهان وارد شده و بوسیله دستگاه گوارش جذب شود.
2) تنفسی
– زمانی که سم از طریق دهان یا بینی وارد شده و بوسیله مخاط دستگاه تنفس جذب شود.
3) تماسی
– زمانی روی میدهد که سم از طریق تماس با پوست سالم واردشده و بوسیله دستگاه گردش خون انتشار یابد.
4) ترزیقی
– زمانی روی میدهد که سم از طریق پارگی در پوست وارد شده و بوسیله گردش خون در بدن انتشار یابد. مسمومیت های ترزیقی در نتیجه گزش حشرات، مار گزیدگی یا ترزیق بوسیله سوزن روی می دهد.
مسمومیت های گوارشی
مسمومیت های گوارشی شایع ترین نوع مسمومیت هستند. این مسمومیت می تواند ناشی از مصرف غذای فاسد شده ، مصرف داروی اشتباه و یا زیاد از حد خوردن دارو به قصد خودکشی و … می باشد. کودکان بیشتر از بزرگسالان در معرض خطر مسمومیت اتفاقی قرار می گیرند و مسمومیت در کودکان بعلت مصرف مواد شیمیایی خطرناك مانند نفت، مواد پاك کننده، دارو و … بیشتر است.
در این باره بیشتر بخوانید: چگونه از مسمومیت شیمیایی و غذایی پیشگیری کنیم؟
اقدامات کلی در برخورد با مسمومیت گوارشی
در این نوع مسمومیت ها بعد از ارزیابی وضعیت فعالیت دستگاه های حیاتی (تنفس و قلب)، اقدامات کلی سه مرحله است:
1) تشخیص نوع سم
2) رقیق کردن سم
3) خارج کردن سم از معده
4) تشخیص نوع سم
– همانطور که قبلا هم اشاره شد در صورت هوشیار بودن مسموم سوالاتی پرسیده میشود و با بررسی محیط اطراف و علائم مشاهده شده نوع سم را تشخیص میدهد.
5) رقیق کردن سم
– با رقیق کردن سم میتوان از اثرات ناخواسته و زیان آور بسیاری از سموم جلوگیری کرد. چند لیوان آب نمک ولرم باعث به تعویق انداختن جذب سم از معده میشود و در صورت موجود بودن شربت ایپکاك علاوه بر آب چند قاشق از این شربت میدهیم.
6) خارج کردن سم از دستگاه گوارش
– استفاده از محلول آب نمک، یا آب به همراه چند قاشق شربت ایپکاك در مدت کوتاهی باعث ایجاد تهوع و استفراغ می گردد. برای تسریع در دفع مواد از معده در حالیکه مصدوم در حالت نشسته است و سرش به سمت جلو و پایین است با تحریک انتهای گلو با انگشت، وی را وادار به استفراغ می کنیم و سپس با آرام کردن مصدوم او را به نزدیکترین مرکزدرمانی ارجاع می دهیم.
نکات مهم
1) از دادن آب نمک برای کودکان بپرهیزید، زیرا این عمل بسیار خطرناك بوده و باعث مرگ در کودکان در اثر خفگی ناشی از استفراغ می شود.
2) در صورتی که مسمومیت در اثر مصرف مواد اسیدی، قلیایی، فرآورده های نفتی یا مواد سوزاننده یا مواد پاك کننده و شوینده ها باشد به هیچ عنوان عمل رقیق کردن و وادارکردن به استفراغ را انجام ندهید. چون در صورت استفراغ این مواد ممکن است مري مجددا آسیب ببیند و یا با آسپیره شدن به داخل راه هوایی باعث آسیب مخاط ، تورم و انسداد راههایی هوایی گردد.
3) در افراد بیهوش، افرادی که تشنج کرده، بیمارانی که سابقه ناراحتی قلبی دارند و زنان باردار عمل وادار کردن به استفراغ را نباید انجام دهید.
مسمومیت گوارش میکروبی
♦ بوتولیسم
– تشخیص سریع این بیماری و مراقبت لازم آن موجب حفظ حیات فرد مسموم خواهد شد هر چند این نوع مسمومیت نادر است اما در 60 درصد موارد به مرگ می انجامد. این سم که از باکتری کلستریدیوم بوتولوئید ترشح می شود، مانع از ارسال پیام های عصبی از اعصاب محیطی به عضلات می گردد و به ضعف شدید، فلج و مرگ می انجامد. متاسفانه این سم هیچ طعم و مزه ای ندارد.
– منبع اصلی سم برتولیسم، غذای کنسرو شده تاریخ گذشته است که قبل از مصرف خوب حرارت ندیده اند. اما به تازگی مشاهده شده که 24 درصد موارد گزارش شده ناشی از غذاهای رستورانی بوده اند.
♦ اقدامات و کمک های اولیه
1) وادار کردن به استفراغ
2) دادن اکسیژن با فشار زیاد در صورت شک به فلج عضلات تنفسی
3) دادن سفیده تخم مرغ
4) رسانیدن بیمار به مرکز درمانی
5) تجویز ضد سم توسط پزشک
گردآوری و تنظیم: ساناز مطلبی خامنه کارشناس تغذیه و رژیم درمانی
منبع: دکتر سلام
