از مزایای مصرف موادغذایی حاوی بتاکاروتن چه میدانید؟ این ماده خوراکی برای درمان برخی مشکلات جسمی مانند آسم ، آلزایمر، سرطان پستان، بیماری های چشمی ، مشکلات ریوی، سرطان تخمدان، مشکلات بارداری و آفتاب سوختگی موثر است. برخی تداخلات غذایی و دوز مصرفی بتاکاروتن را در این مطلب مورد بررسی قرار خواهیم داد. بهتر است با نحوه عملکرد بتاکاروتن در بدنتان آشنا شوید.
بتاکاروتن عضوی از گروه رنگ دانه های زرد، قرمز و نارنجی به نام کارتنویید است. این گروه نزدیک به ۵۰% ویتامین آ مورد نیاز بدن را تامین می کنند. بتاکاروتن در میوه ها، سبزیجات و سبوس گندم یافت می شود. همچنین به صورت آزمایشگاهی نیز ساخته می شود.
بتاکاروتن برای کاهش علائم آسم ناشی از ورزش استفاده می شود. همچنین به منظور پیشگیری از برخی سرطانها، بیماری های قلبی،آب مروارید و دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMDD)؛ و برای درمان ایدز، اعتیاد به الکل، بیماری آلزایمر، افسردگی، صرع، سردرد، سوزش معده، فشار خون بالا، ناباروری، بیماری پارکینسون، آرتریت روماتوئید، اسکیزوفرنی و اختلالات پوستی مثل پسوریازیس و ویتیلیگو استفاده می شود.
بانوان بتا کاروتن را برای کاهش احتمال شب کوری در دوران بارداری، و همچنین اسهال و تب پس از زایمان استفاده می کنند.
در برخی از افراد که بطور ارثی براحتی دچار آفتاب سوختگی می شوند استفاده از بتا کاروتن به کاهش خطر ابتلا به آفتاب سوختگی کمک می کند.
مراجع علمی مختلف توصیه کرده اند که بِتاکاروتن و دیگر آنتی اکسیدان ها را از مواد غذایی دریافت کنید و نه مکمل ها. خوردن ۵ وعده میوه و سبزی حاوی ۶ تا ۸ میلی گرم بِتاکاروتن است.
برخی از منابع غذایی بتا کاروتن عبارتند از:
- هویج
- سیب زمینی شیرین
- کدو تنبل
- اسفناج و کلم پیچ
- میوه ها مانند خربزه و زردآلو
- نخود فرنگی
بتاکاروتن در بدن چگونه عمل می کند
بتاکاروتن به ویتامین آ تبدیل می شود. فعالیت آنتی اکسیدانی دارد و از سلول ها محافظت می کند.
کاربردها و اثربخشی بتاکاروتن
احتمالا بر موارد زیر موثر است
- درمان حساسیت به نور خورشید در افراد مبتلا به اختلال ارثی خون. مصرف خوراکی بتاکاروتن می تواند حساسیت را کاهش دهد.
احتمالا در موارد زیر اثرگذار است
- زوال عضلات چشم. مصرف روزانه بِتاکاروتن به همراه ویتامین ث، ای و روی از وخیم تر شدن بیماری و نابینایی پیشگیری می کند. مصرف بِتاکاروتن با دیگر آنتی اکسیدان ها اثری نخواهد داشت. درباره اثر مصرف مکمل های بِتاکاروتن بر کاهش خطر ابتلا اطلاعات کافی در دسترس نیست.
- سرطان پستان. مصرف بیشتر میوه و سبزیجات حاوی بِتاکاروتن خطر ابتلا را در زنان جوان پرخطر چه آنهایی که سابقه فامیلی دارند و یا الکل زیادی مصرف می کنند کاهش می دهد.
- پیشگیری از عوارض بیماری ریوی. مصرف بِتاکاروتن بیشتر از برونشیت و مشکلات تنفسی در افراد سیگاری مبتلا پیشگیری می کند، اما نه مکمل های بِتاکاروتن.
- حملات آسم ناشی از ورزش. مصرف خوراکی بِتاکاروتن حملات را کاهش می دهد.
- لکه های سفید در زبان و دهان. مصرف خوراکی بِتاکاروتن تا ۱۲ماه علایم را کاهش می دهد.
- ورم مفاصل. مصرف بتاکاروتن از وخیم تر شدن بیماری جلوگیری می کند اما از آن پیشگیری نمی کند.
- سرطان تخمدان. داشتن رژیم غذایی غنی از کارتنویید از جمله بِتاکاروتن می تواند خطر ابتلا را در زنان یائسه کاهش دهد.
- عملکرد فیزیکی. رژیم غذایی سرشار از بِتاکاروتن عملکرد را بهبود می بخشد.
- پیشگیری از عوارض پس از زایمان. استفاده از بِتاکاروتن قبل، حین و پس از بارداری احتمال بروز اسهال و تب را کاهش می دهد.
- عوارض بارداری. مصرف بتاکاروتن خطر مرگ، شب کوری، اسهال و تب را در زنان دارای تغذیه نادرست کاهش می دهد.
- آفتاب سوختگی. مصرف بتاکاروتن می تواند مفید باشد در پیشگیری از آفتاب سوختگی در افراد حساس. اما از سرطان یا اختلالات پوستی جلوگیری نمی کند.
احتمالا بر موارد زیر بی تاثیر است
- آلزایمر. داشتن رژیم غذایی سرشار از بِتاکاروتن خطر ابتلا را کاهش نمی دهد.
- آب مروارید. مصرف بِتاکاروتن به تنهایی یا همراه با ویتامین ث، ای و روی تا ۸ سال خطر ابتلا یا پیشرفت بیماری را کاهش نمی دهد.
- فیبروز سیستیک. مصرف خوراکی بتاکاروتن به مدت ۱۴ماه سلامت ریه را بهبود نمی بخشد.
- دیابت. مصرف غذاهای غنی از بِتاکاروتن می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع۲ را کاهش دهد.
- خال. مصرف بِتاکاروتن تا ۳سال احتمال ایجاد خال های جدید را کاهش نمی دهد.
- خطر مرگ. مصرف مکمل هایی حاوی بتاکاروتن، ویتامین ث، ای، سلنیوم و روی به مدت ۷سال می تواند خطر مرگ را در مردان و نه زنان کاهش دهد. هرچند، مصرف دوز بیشتر بتاکاروتن تا ۱۲سال می تواند خطر مرگ را در مردان و زنان افزایش دهد.
- سکته. مصرف بتاکاروتن تا ۶ماه تاثیری در بروز سکته مردان سیگاری ندارد. همچنین مصرف بِتاکاروتن می تواند خطر خونریزی مغزی را در افرادی که الکل مصرف می کنند افزایش دهد.
احتمالا در موارد زیر کلا بی تاثیر است
- پیشگیری از بزرگ شدن عروق شکم. مصرف بتاکاروتن به مدت ۵ تا ۸ سال خطر بروز را کاهش نمی دهد.
- سرطان. بتاکاروتن از سرطان های رحم، گردن رحم، تیرویید، مثانه، پوست، مغز و خون پیشگیری نمی کند و یا خطر مرگ ناشی از آن را کاهش نمی دهد. هرچند، مصرف ترکیب بتاکاروتن، ویتامین ث، ای، سلنیوم و روی می تواند نرخ سرطان را در مردان و نه زنان کاهش دهد چون مردان مقدار آنتی اکسیدان کمتری از غذاهای خود دریافت می کنند و بنابراین بهره بیشتری را از مصرف مکمل می برند.
- بیماری قلبی. مصرف آنتی اکسیدان ها از جمله بتاکاروتن تاثیری در کاهش خطر ابتلا ندارد. مصرف بتاکاروتن، ویتامین ث و ای نیز خطر را کاهش نمی دهد.
- سرطان کولن. مصرف بتاکاروتن به تنهایی یا همراه با سلنیوم، ویتامین ث، ای و کلسیم کربنات اثری بر رشد تومور ندارد. در افرادی که قبلاً تومور کولن شان برداشته شده است، مصرف بتاکاروتن می تواند خطر بازگشت را کاهش دهد. هرچند، در افراد سیگاری یا الکلی مصرف مکمل های بتاکاروتن خطر ایجاد تومورهای جدید را افزایش می دهد. مشخص نیست که مصرف بتاکاروتن موجود در غذاها بتواند خطر سرطان کولن را کاهش دهد.
- سرطان ریه. مصرف بتاکاروتن خطر ابتلا را در افراد سیگاری (بخصوص مصرف بیش از ۲۰نخ در روز)، سیگاری های قدیم، افراد در معرض آزبست و آنهایی که الکل مصرف می کنند افزایش می دهد. هرچند به نظر نمی رسد بتاکاروتن موجود در غذاها به نظر این عوارض را ندارد. همچنین مصرف مکمل هایی حاوی بتاکاروتن، ویتامین ث، ای و سلنیوم به مدت ۵سال خطر مرگ ناشی از سرطان ریه را کاهش نمی دهد.
- سرطان پروستات. مصرف مکمل بِتاکاروتن اغلب خطر ابتلا را کاهش نمی دهد. در واقع این نگرانی وجود دارد که افزایش نیز بدهد. در مردانی که به صورت روزانه از مولتی ویتامین و بِتاکاروتن به صورت جداگانه مصرف می کنند خطر ابتلا به سرطان پروستات افزایش می یابد. همچنین است افراد سیگاری که بِتاکاروتن مصرف می کنند.
برای تاثیر در موارد زیر شواهد کافی موجود نیست
- آسم. خوردن بتاکاروتن تاثیری در کاهش بروز آسم ندارد.
- عوارض جانبی شیمی درمانی. داشتن رژیم غذایی سرشار از بِتاکاروتن می تواند عوارض را در کودکانی که سرطان خون شیمی درمانی شده اند کاهش دهد.
- عملکرد ذهنی. مصرف یک سال بتاکاروتن مهارت های فکری و حافظه را در مردان مسن تقویت نمی کند. هرچند مصرف بِتاکاروتن برای ۱۸سال می تواند مفید واقع شود.
- سرطان مری. مصرف بتاکاروتن به تنهایی یا همراه با ویتامین ث، آ و ای خطر ابتلا را کاهش نمی دهد.
- عفونت پیلوری که باعث زخم معده می شود. مصرف بِتاکاروتن همراه با داروهای تجویزی تاثیری نخواهد داشت.
- ایدز. مصرف بِتاکاروتن برای ۴هفته می تواند عملکرد سیستم ایمنی را تقویت کند.
- سرطان معده. مصرف بتاکاروتن به تنهایی یا همراه با ویتامین آ، ث و ای خطر ابتلا را کاهش نمی دهد. هرچند مصرف بِتاکاروتن، ویتامین ای و سلنیوم می تواند خطر ابتلا را کاهش بدهد اما نه مرگ ناشی از آن را. همچنین مصرف بِتاکاروتن می تواند زخم های پیش سرطانی معده را درمان کند.
- التهاب غشاء مخاطی دهان. استفاده از بِتاکاروتن خطر بروز این عفونت را حین پرتودرمانی یا شیمی درمانی کاهش نمی دهد.
- سرطان پانکراس. مصرف بِتاکاروتن به تنهایی یا همراه با دیگر آنتی اکسیدان ها مثل ویتامین آ یا ای خطر ابتلا را کاهش نمی دهد.
- ناراحتی پوستی ناشی از حساسیت به نور آفتاب. مصرف بِتاکاروتن می تواند در پیشگیری از بروز آن مفید باشد.
- الکلیسم
- سندروم خستگی مزمن
- افسردگی
- صرع
- سردرد
- سوزش سر دل
- پرفشاری خون
- ناباروری
- پارکینسون
- سوریاس
- آرتریت روماتیسمی
- شیزوفرنی
بررسی عوارض جانبی و ایمنی بتاکاروتن
مصرف به اندازه بتاکاروتن در اغلب بزرگسالان و کودکان بی خطر است. هرچند مصرف عمومی مکمل آن توصیه نمی شود.
مصرف خوراکی آن در دوز بالا و به مدت طولانی می تواند خطرناک باشد. مصرف زیاد بتاکاروتن می تواند رنگ پوست را زرد یا نارنجی کند.
این نگرانی وجود دارد که مصرف زیاد مکمل های آنتی اکسیدان ها مثل بتاکاروتن بیشتر از آنکه فایده داشته باشد مضر است. دوز بالای بتاکاروتن خطر مرگ، ابتلا به سرطان و عوارض شدید را افزایش می دهد. همچنین، مصرف مکمل بتاکاروتن در کنار مولتی ویتامین خطر ابتلا به سرطان پروستات را در مردان افزایش می دهد.
ملاحظات و هشدارها
حاملگی و شیردهی: مصرف خوراکی بتاکاروتن در اندازه مناسب بی خطر است. هرچند مصرف مقدار زیاد آن می تواند خطرناک باشد.
کشیدن سیگار: در افراد سیگاری مصرف مکمل بتاکاروتن خطر ابتلا به سرطان کولن، ریه و پروستات را افزایش می دهد.
سابقه قرار گرفتن در معرض آزبست: مکمل بتاکاروتن خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد.
آنژیوپلاستی: زمانی که ویتامین های آنتی اکسیدان از جمله بتاکاروتن با هم مصرف شوند می توانند بعد از آنژیو اثرات زیانباری داشته باشند. امکان دارد با درمان تداخل پیدا کنند. از بتاکاروتن و دیگر آنتی اکسیدان ها قبل و بعد از آنژیو بدون تجویز پزشک استفاده نکنید.
بررسی تداخلات بتاکاروتن
تداخل خفیف: همرا با داروهای زیر با احتیاط مصرف شود
- داروهای کاهنده کلسترول: مصرف بتاکروتن، سلنیوم، ویتامین ث و ای می تواند از اثربخشی دارو بکاهد. درباره اثر بتاکروتن به تنهایی در این رابطه اطلاعاتی در دست نیست. برخی داروهای کاهنده کلسترول عبارت اند از آترواستاتین، فلواستاتین، لواستاتین و پراواستاتین.
- نیاسین : مصرف بتاکروتن همراه با ویتامین ای و ث و سلنیوم از اثرات سودمند نیاسین می کاهد. نیاسین می تواند کلسترول خوب را افزایش دهد. مصرف بتاکروتن همراه با دیگر ویتامین ها می تواند کلسترول خوب را کاهش دهد.
دوز مصرفی بتاکاروتن
پروتوپورفیری اریتروپوتیک: برای ۱تا۴سال روزانه ۶۰ تا ۹۰ میلی گرم، ۵ تا ۸ سال ۹۰ تا ۱۲۰ میلی گرم، ۹ تا ۱۲ سال ۱۲۰ تا ۱۵۰ میلی گرم، ۱۳ تا ۱۶ سال ۱۵۰ تا ۱۸۰ میلی گرم، بیش از ۱۶ سال ۱۸۰۰ میلی گرم. اگر باز هم حساسیت نسبت به آفتاب باقی بماند می توان دوز بتاکاروتن را افزایش داد تا ۱۶ سال ۳۰ تا ۶۰ میلی گرم در روز، و بیش از ۱۶ سال ۳۰۰ میلی گرم.
پیشگیری از آفتاب سوختگی در افراد حساس: ۲۵ میلی گرم در روز به صورت خوراکی
درمان لک های ناشی از افزایش سن: ۱۵ میلی گرم بتاکاروتن به همراه ۵۰۰ میلی گرم ویتامین ث، روی اکسید ۸۰ میلی گرم و ۴۰۰ واحد ویتامین ای.
مکمل های بتاکاروتن در دو نوع وجود دارد. یکی محلول در آب و دیگری محلول در روغن. مطالعات نشان داده است که نوع محلول در آب بهتر جذب بدن می شود.
منبع: نسخه
بیشتر بخوانید:
هر انچه نیاز دارید درباره بتاکاروتن بدانید
